Faxi - 01.04.1953, Page 2

42
F A X I
r--------------------------------------
Ía Dúa Díalín
Tango: BJARNI J. GÍSLASON.
Texti: KRISTINN PÉTURSSON.
ía Dúa Díalín,
Ia Dúa Díalín,
eg var söngvasveinn í dal,
þú varst sólskinið í dal.
Ia Dúa Dialín,
inn í hvamminn, hvar cg beið,
komstu vorbjört, vina mín,
í vor, eð leið.
Komst sem vorsól vina mín,
hvarfst sem vorsól bak við ský.
Verði ljós ó, ljóma þú
svo ljúf á ný.
ía Dúa Díalín,
Ia Dúa Díalín,
kysstu söngvasvein í dal,
mín sól í dal.
________________________________________/
fiskimergð, sem gekk sum ár undir Voga-
stapa, enda var hann áður fyr kallaður
gullkista Islands, og bar það nafn með
rentu, því að þangað sóttu sjómenn fisk
víða að, til dæmis þessi 18 skip, sem lágu
við á Hólmanum. Þau voru úr Kjós, Kjal-
arnesi, Reykjavík og Seltjarnarnesi. Einn-
ig lágu skip árlega við á Kristjánstanga.
Þar var salthús, sem er skammt frá Hólm-
anum, á milli Voga og Hólmans. Þar lá
hann lengi við hann Olafur í Bygggarði á
Seltjarnarnesi, merkur sjómaður. I Eyr-
arkoti í Vogum lágu árlega við fjögur
skip og fjögur skip í Klapparholti, tólf á
Béringstanga, fjögur í Halakoti og eitt í
Naustakoti, eitt í Austurkoti, eitt í Suður-
koti og víðar. — Oll voru þessi viðlegu-
skip með 6—7 menn hvert, og flest af
Kjalarnesi og úr Kjós. — Auk þessara
skipa voru öll heimaskipin, sem voru vit-
anlega aðalútgerðin. Til dæmis 4—5 skip
hjá Jóni Vogir, 4—6 hjá Agli Hallgrims-
syni, 3—5 hjá Nikulási í Norðurkoti, og
svo frá öllum heimilum einhver fleyta. I
Brunnastaðahverfi gengu um 40 skip og
bátar, og af þeim gengu árlega 5—7 frá
Guðmundi Ivarssyni. Allt voru það 6
manna för, nema skip hans, sem hann
reri á sjálfur. A því voru 11 menn. Er því
sízt oftalið, að úr Brunnastaðahverfi, Vt)g-
um og Njarðvíkum hafi gengið yfir 200
skip. Og þegar fiskurinn var kominn und-
ir Stapann, þá sóttu allir þangað, — sömu-
leiðis allir Vatnsleysingar, ef ekki var
fiskur í Vatnsleysuvík. Var því oft æði
þéttskipað, þegar allir voru komnir undir
Stapann. — En svo var nú oft fiskur með
öllum Strandarbrúnum og Strandarleir,
en sjaldan mikill í net, heldur á handfæri,
og þeir notuðu þau þegar fiskur fékkst á
færin. Einnig reru þeir af Ströndinni á
Svið og Garðsjó, þegar fiskur var þar, en
þangað sóttu Hólmamenn og Vogamenn
minna á vetrarvertíðinni“.
Agúst getur þess að árið 1894 hafi út-
gerðin á Hólmanum fallið niður. — „Þá
komu togararnir hér, fóru á grynnstu mið
og sópuðu á burtu öllu lifandi úr sjónum,
svo að fjöldi manns varð að flýja úr beztu
veiðistöð þessa lands, sem var við sunnan-
verðan Faxaflóa, allt frá Garðskaga. —
Þess vegna voru 1000 netakúlur seldar á
uppboði eftir Guðna Jónsson á Brekku á
5 krónur, og jörðin Störuvogar var boðin
upp til skuldalúkningar á 2000 króna láni
í Landsbankanum, og enginn bauð yfir
það. — Þannig var hernám Englendinga
við Faxaflóa 1895. — Hvernig því lyktar
það herrans ár 1940, get ég engu um spáð.
Tíminn leiðir það í ljós og um það skrifa
aðrir en ég“.-------
Þegar Agúst hefir lýst ýmsum helztu
bændum og útgerðarmönnum í Njarðvík-
um segir hann:
„Þegar allir þessir framantöldu menn
sátu uppi í Najrðvíkunum á sama tíma
var blómatímabil þar og allt þangað til
að togararnir komu hér inn um öll grunn-
mið, svo að hvergi fékkst fiskur úr sjó.
Þegar Hannes Hafstein kom á strand-
vörninni, fór aftur að birta til með afla,
þó mestur væri hann á stríðsárunum frá
1914. Svo breyttist það aftur í sömu vand-
ræðin, þegar dragnótin kom til sögunnar.
Síðan hefir enginn fiskur aflast úr sjó inn-
an Garðskaga á línu eða handfæri utan
vertíðar, og er því eyðilögð langbezta og
stærsta veiðistöð landsins með þessum
veiðarfærum. Og þetta eru kallaðar fram-
farir. Hvílík blindni og fávizka! — — —“
„-------Já, það bar oft við að við hlóð-
um skipin á 1—2 klukkustundum af full-
orðnum þorski og voru þá frá 50—60
þorskar í hlut í 8 staði á sexmanna förum.
Sum báru nú ekki meira en 40 fiska í hlut,
cn áttræðingarnir báru 60—70 þorska í
hlut í 12 staði, og oft fengust í róðri .3—6
stórar lúður og svo stofnlúður. — Mestur
var fiskur að jafnaði á Bollasviði seinni
part vertíðar, og þar fengust oft stórar
lúður, en þangað var aldrei farið með
þorskanet. Svo var fiskurinn um allan sjó,
djúpt og grunnt“.------- —
„---------Ég hefi fengið 40 lúður í ein-
um róðri á Leirukletti, 20 af þeim flak-
andi, hitt stofnlúður, og svo í sama róðri
þorsk, svo skipið var hlaðið, og setan var
alls ekki löng. — Hver vill nú bjóðast til
að koma með þennan afla af áðurnefndum
miðum? Alls ekki ég“.
Margan annan fróðleik er að finna í
kveri þessu, en ég hefi tekið hér aðeins
fáa kafla, sem lýsa fiskigegndinni hér í
flóanum áður, og þeim sporum, sem botn-
vörpu- og dragnótaveiðar skildu hér eftir.
Það er ef til vill of rnikil bjartsýni að
vona, að með friðun flóans færist fiski-
gegndin aftur að öllu leyti í hið fyrra horf,
en þó mætti gera sér vonir um, að hún
aukist verulega frá því, sem nú er, og
gæti þá smábátaútgerð aftur orðið arð-
vænleg hér, þó ekki verði hún stunduð
með sama fyrirkomulagi og tækjum og
áður var. Friðunin hefir komið liart niður
á ýmsum íslendingum, ekki síður en Bret-
um, t. d. eigendum dragnótabáta, sem
búnir voru að leggja í kostnað með þessa
veiðiaðferð fyrir augum, en hafa nú orðið
að hætta. En vonandi skapast möguleikar
fyrir útgerð þessara litlu báta með öðrum
veiðiaðferðum, þegar friðunin fer að njóta
sin, t. d. kolaveiðar í net, þorskveiðar bæði
í net og á línu og jafnvel handfæri o. fl.
Aðalatriðið er að ekki verði látið undan
erlendri ágengni í þessu mikla hagsmuna-
máli okkar Islendinga, og er það gleðilegt
hversu Islendingar eru einhuga í þessu
máli þrátt fyrir ólíka stundarhagsmuni.
Hitt er svo annað mál, að við erum ennþá
langt frá lokatakmarkinu í landhelgismál-
inu, sem er allt landgrunnið fyrir Islend-
eina. Guðni Magnússon.

Léttið heimilisstörin
Þvottavélar
Ryksugur
Hrœrivélar
Borvélar
Suðuplötur
KAUPFÉLAG SUÐURNESJA
Vefnaðarvara.
<><><><><><><><><><>'C><><><><><><><><><><><><><3><><2><^<^<^<^