Sjómaðurinn - 01.01.1941, Qupperneq 10

4
SJÓMAÐURINN
festist hið óveglega nafn „Rosi“ við liann. Ressi
hátur var svo reyndur hér og gafsl sæmilega.
Vélamaður á honum var Ágúst Gislason og skip-
stjóri Sigurður Sigurðsson, háðir úr Eyjum. Vit-
anlega var gei't gys að mér fyrir þessa Jjiræfni og
löldu flestir að „strákurinn myndi setja sig á
hausinn“ með þessum glannaskap. Þessi hátur
varð þó lil þess að ryðja bráutina fyrir svo örri
þróun í fiskiflotanum, að annað eins liöfum við
eJvlvi séð. Þó að einstaka sinnum gengi slvrilckj-
ótt með vélina — og eg hef grun um, að nafnið
á hátnum stafi af þvi — sýndi það sig þó, að vél-
bátarnir gjörljreyttu aðstöðu fisldmannanna lil
sjósókna og allir vildu losna við róðrarbátinn og
fá véJJját í staðinn.
En eg sá brált, að ef nokkurt vit átti að vera
í vélbátarekstrinum, þá varð að vera liægt að gera
við vélarnar á staðnum, ef þær Jjiluðu. Eg réði
þvi til mín þjóðliagasmið úr Vestmannaeyjum, fór
með hann með mér til Kaupmannaliafnar og lvom
honum Jjæði á verkstæði Dan-mótoranna og verle-
legan lcvöldskóla. Ilét þessi maður Mattliías Finn-
bogason. Þegar svo talið var, að Malthías liefði
næga kunnáttu til að bera, til að geta setl upp og
stjórnað viðgerðarverlcstæði á mótorum keypti
eg vélar lianda lionum og setti upp i Vestmanna-
eyjum. i :
Næsta skrefið var, að bátarnir gætu Jagst að
bryggju. Engin bryggja hafði nokkru sinni verið
til svo heitið gæli, og öllum skipunl hafði verið
lagt til hlunns. Eg byggði nú bryggju árið 1907,
allmikið mannvirki á þeirra tíma mælikvarða,
og þó var bún mestöll á þurru um fjöru, nema
yzti endi hennar. Bryggja þessi var rúmir 100
metrar á lengd. Siðar jók eg mjög við hana, þann-
ig, að hún að siðustu var orðin fullkomin haf-
skipabryggja — öll úr steinsteypu. Þá var að
finna ráð til þess, að bátarnir gætu lagst á legu.
Svo hagar til í Eyjum, að hafnarbotninn er ægi-
sandur, með lítilli eða engri festu. Ilér var því
úr mjög vöndu að ráða. Landsverkfræðingur lagði
til að staurar væru reknir niður á við og dreif
og hver hátur lægi við sinn staur. Sem betur fór
var ekki horfið að þessu ráði. Var það ráð tekið
í staðinn, að leggja margfaldar, sterkar keðjur
eftir endilangri höfninni og festa síðan keðju-
spolta í þessar festar, en dufl bátanna voru fest
við spottana — og við svona legufæri hafa bát-
arnir legið síðan. Hefir þessi aðferð verið tekin
upp víðar hér á landi.
Velmegunin fór enn vaxandi og þróunin hélt
áfram. 1908 hafði vétbátaútvegurinn stóraukizt
og það skapaði vitanlega meiri þörf fyrir nýja
beitu. Auk þess höfðum við alltaf fundið til þess,
að vöntun var á frystihúsi til að geyma fisk og
nýtt kjöt. Eg fór þvi til Danmerkur og Englands
til að rannsaka alla möguleika fyrir því, að selja
á stofn frystihús í Vestmannaeyjum. Það varð
úr, að eg keypti allar vélai' til þess að setja frysti-
hús á stofn og lil að varna mögulegri stöðvun,
vegna hilana, keypti eg tvær aflvélar. Að þessu
fyrirtæki stóð Ísíélag Vestmannaeyja, sem enn
starfar vel. Hlutafé þess var 12 þúsund krónur,
en húsið sjálft, upp komið, kostaði 40 þús. krón-
ur. Fyrirtækið var byggl upp með 25 króna hlut-
um og áttu allir lilut, sem einhver afskipti höl'ðu
af útgex-ð og jafnvel fleiri. Þetta var fyrsta vél-
frystihúsið á landinu. Var eg formaður félagsins
i 20 ár. Það var í raun og veru fyrst með stofnuu
þessa félags, að mér fannst eins og við Vestmanna-
eyingar væruin ein fjölskylda. Allir lögðust á eitt
til að koma á fót stórkostlegu fyrirtæki, sem eg
taldi þá þegai-, að myndi geta liaft stórkostlega
þýðingu fyrir aðalatvinnuveg þjóðarinnar. Enda
lxófum við nú útflutning á afurðum frystihúss-
ins, þ. á m. frosinni lúðu.
Eitt af því, sem eg tel sjálfsagt að minnast á
úr þróunarsögu útvegsins í Vestmannaeyjum og
endurreisnarstarfi þess tímabils, eru tryggingar-
málin. Frá því 1863 hafði skipaábyrgðarfélag
starfað í Eyjunum. Nokkru upp úr aldamótunum,
þegar opnu vertíðarskipin voru að verða úr sög-
unni, var ekki orðið nema eitt skip i ábyrgð fé-
lagsins, og var ekki laust við, að eigandi þess
vildi líta þannig á, að hann (eða slcip hans) ætti
sjóðinn. Hann var að vísu ekki stór, eitlhvað rúm
3000 krónur. AIl mikil átölc uðrix um þetta, og
verulegir erfiðleikar að halda lífinu í félaginu,
og hlúa svo að því, að það gæti tekizt á liendur
tryggingu hins nýja skipastóls, vélbátanna. En
svo giftusamlega fór þetta að lokum, með sam-
starfi góðra og víðsýnna manna, að þetta tókst,
en til þess að starfsemi félagsins væri réttlætan-
leg og fyllilega öruggt fyrir hina efnalitlu eigend-
ur bátanna, að tryggja skip sín hjá félaginu, varð
að koma því í endurtryggingarsamband, auk þess
sem um gagnkvæma ábyrgð félagsmanna var að
ræða. Eg tel til minna bappaverka það lið-
sinni, sem eg á þessum árum lagði félaginu, sem
nú stendur með miklum blóma og á gilda sjóði,
milli 300 og 400 þúsund krónur, þrátt fyrir það,
að það tryggir skipastól Eyjamanna fyrir stórum
lægri iðgjöld (síðastl. ár 3%%) en nokkurt ann-
að hér starfandi félag.