Sjómaðurinn - 01.01.1941, Qupperneq 14

8
SJÓMAÐURINN
sjálfu, en hinir hafa lægi í smávíkum í grendinni:
Kabelvaag, Skraava, Ilopen og Henningsvær.
Vermennirnir koma allar leiðir sunnan frá
Bergen og norðan frá Kirkenes. Flestir þeirra
kom.a á vélbátum, sem formaðurinn á oftast nær,
en mjög er það títt, að fjölskylda á hát og að á
bátnum eru allir vinnufærir menn fjölskyldunn-
ar. Það er því sár missir, þegar slíkur hátur ferst.
Það er hræðilegt fvrir konuna, sem bíður lieima
og gætir búsins, meðan maðurinn og synirnir eru
að afla hjargarinnar á sjónum. Og á hverju ári
krefst Ægir gamli sinna fórna.
Venjulegast eru Iilutaskipti á Lofotenhátunum.
Ef 12 menn eru á, fær liver sinn hlut, en formað-
urinn auk ]>ess 4 hluti fvrir bátinn. Við nokkra
háta starfa aðstoðarmenn og er þeim ]>á horgað
fasl kaup, en þetta er gert til að reyna að minnka
atvinnuleysið. Það fer þó minnkandi, að þessi að-
ferð sé höfð. Fullkom.in hlutaskipti eru föst regla,
og þó að formaðurinn og cigandinn séu allsráð-
andi, þá ríkir mikill félagsandi um horð. Sjó-
menn geta reiknað með því i vertiðarbyrjun, að
þeir þurfi að borga 2—300 krónur fvrir veiðar-
færi og verkfæri, auk fæðis, en ])að er talin góð
,.þénusta“, að geta farið með heim til sin 800—
900 {krónur efltir Vcrtiðinia, Vermennirnir hoifa
aðsetur um. borð í öllum stærri bátunum. Þar
er vel um búið, þrátt fyrir litið rúm; l)afa skips-
menn útvarp og yfirleitt öll þau þægindi, sem
hægt er að koma fyrir. Sjómenn af minni hátum
l)úa þó i gamaldags verbúðum, sem leigðar eru
fyrir hverja vertið. Þarna sofa þeir, borða og gera
að lóðum sinum. Talið er að mikið skorti á lieilsu-
samlegan útbúnað i þessum verbúðum. Víða er
mjög erfitt að fá drykkjarvatn. Reynt er að
sprengja fyrir brunnum í klettana, en það gengur
ákaflega misjafnlega. Úti á miðunum velja flestir
mátanna sér fastan samastað, eða svo gott sem,
og taka mið af fjöllunum. Það hefur nefnilega
sýnt sig, að það er alls ekki hetra að þjóta um
allan sjó í þeirri von, að „gripa gæsina“. Ef menn
gera það, endar það oft með því, að báturinn kemr
ur i torfuna i sama mund og hún er aftur að
liverfa. Vélbátar, sem eru hafðir á miðunum til
eftirlits og kostaðir af ríkinu, fara stöðugt um þau
og halda uppi reglu. Þeir eru nokkurskonar lög-
regla á sjónum. Bátarnir m,ega til dæmis alls ekki
fara út úr höfninni fyr en kl. 6 á morgnana, og
þeir mega ekki leggja netum seinna en kl. 7%
á kvöldin. Lögreglubátarnir eru þá stöðugt á ferli
með leitarljós, og ef einhver brýtur reglurnar,
fær sá hinn sami háar sektir. En allir leggja net-
Svolvær — salthús og „braggar“.
um eða lóðum eins.seint og mögulegt er, því að
það er ekki gotl að verða neðstur. Veiðarfæriti
flækjast oft og tíðum saman, eða þau fara í skrúf-
una. Það er sérstaklega hættulegt og skapar mikla
erfiðleika, en þá koma líka lögreglubátarnir til
hjálpar.
Það er mikill skaði fyrir bátana að missa veið-
arfæri sin. Hvert þeirra kostar upp undir 50 kr.
Hver bátur gelur ef til vill átl 70 net. Þau kosta
því að minnsta kosti um. 3 þúsund krónur.
Oft hefur heyrst talað um rifrildi milli fiski-
mannanna um aflann, og ég hef jafnvel hevrt tal-
að um ofsaleg slagsmál, sem kölluð hafa verið:
„Orrustan í T)-öIlafirði“. Þar kvað hafa verið sleg-
izt ákaflega. En ég held nú að í þeim atburðum,
hafi tekið þátl harðvítugri karlar en þeir, sem nú
stunda veiðar frá Lofoten, því að þrátt fyrir ])að,
þó að leguplássin séu full og umferðin eins og í
fjölförnum götum í stórborgum, eru aldrei neinir
árekstrar, Fiskimennirnir eru að sjá friðsamir og
rólegir, með góðlegan svip; flestir eru þeir háir
og myndarlegir. Þeir eru að vísu þunglamalegir
í hinum stóru stígvélum sínum og litríku, olíu-
bornu fötum. A höndunum hafa þeir þykka ull-
arvetlinga, sem þeir bleyta í sjónum á morgnana,
til að mýkja þá.
■ Uti á miðunum mætast fiskmennirnir og fiskur-
inn, eins og áður er sagl. í björtum torfurn fara
hinir stóru silfurlituðu fiskar djúpt niðri í dökk-
um sjónum. Skyndilega koma lóðarönglarnir nið-
ur til þeirra með hinni lystugu beitu, sem oftasl
er síld eða skefliskur. Stundum er hér um að ræða
aðeins einn öngul og hann hreyfist stöðugt upp
og niður. Þannig er reynt að veiða hinn dýrmæta
fisk, og þannig er hann veiddur.
Þegar landlegudagar eru, skemmta menn sér
hver eins og bezt gengur. Kvikmyndahúsinu eru
full og eru þó fjórar sýningar á dag. Kirkjan er