Útvarpstíðindi - 30.01.1939, Page 3

Ríkisútv ar pið
Eftir Jónas Þorbergsson
I. Uppliaf RíkSsútvarpsins.
Árið 1928 voru lög sett um heim-
ild handa ríkisstjórninni til rikis-
rekstrar á útvarpi. Hafði áður setio
á röiistólum nefnd skipuð af Alþingi
til besis að athuga og gera, tillögur um
hvernig rekstrinum, skyldi fyrir
komio. Nefndina skipuðu landssíma-
stjóri þáverandi, Gísli Ölafsson, Jón
Eyþórsson veðurfræðingur og Páll
Eggert Ölason prófessor.
Samkvæmt hinum fyrstu lögum um
útvarpið var gert ráð fyrir, að stofn-
unin yrði einskonar hliðargrein út frá
landssímanum. Átti landssíminn að
hafo, með höndum, ekki einungis alla
verkfræðilega stjórn og umsjá þess,
heldur og innheimtu á gjöldum,
greiðslur allar og reikningshald. Pá
skyldi og stjórn útvarpsins að öðru
leyti falin þriggja manna útvarps-
ráði. Formaður þess skyldi skipaður
af atvinnumálaráðherra, annar val-
inn, af Háskóla Islands en hinn þriðji
af féiagi útvarpsnotenda, enda skyldi
fjórði hver útvarpsnotandi vera í fé-
laginu. Að öðrum kosti skipaði ráð-
herra, þriðja manninn. — Loks skyldi
skipaður útvarpsstjóri til »aðstoðar<<
útvarpsráði og landssímastjóra, til
þess að sjá um daglegar framkvæmd-
ir og »stjórna ,sendingum« eins og það
er orðað í lögunum.
Lög þessi frá. 1928 gerðu ráð fyrir,
að reist yrði loftskeytastöð, er nota
mætti jöfnum höndum til útvarpsr og
firðskeytasendinga og skyldi orka
hennar til útvarps vera að minnsta
kosti 5 kw, en 10 kw til firðskeyta-
sendinga. Mun sú hugsun hafa legið
á bak við, að stöðina mætti nota til
sambands við útlönd, er sæsímaslit
bæri að höndum.
Eins og sést af þessari fyrstu byrj-
un, var gætilega af stað farið, enda
mun það fyrst og fremst hafa vakaö
fyrir nefndarmönnum og Alþingi, að
koma útvarpi hér á landi undir rekst-
ur og' umsjá ríkisins og sporna gegn
sérleyfisrekstri félaga eða einstakra
manna. En félag nokkurt hafði þá
um skeið haft sérleyfi til útvarps-
reksturs, Hið hugsaða skipulag mun
að miklu leyti hafa verið mótað af
þáverandi landsímastjóra, sem hugð-
ist aö stýra þessari byrjunartilraun
ríkisins við hliðina á stofnun þeirri,
er hann veitti forstöðu. 1 reglugerð-
aruppkasti, sem eftír hann liggur,
ætlaði hann landssímastjóra að eiga
sæti á fundum útvarpsráðs og fara
þar með tvö atkvæði á móti hverju
einu hinna, þriggja útvarpsráðs-
manna. Útvarpsstjóri átti aftur á
móti að vera einskonar vikapiltur í
stofnuninni, án nokkurs valds eða í-
hlutunar um stjórn hennar.
Seint á árinu 1929 var skipað hið
fyrsta útvarpsráð. Atvinnumálaráð-
herra Tryggvi Þórhallsson skipaði
Iielga Hjörvar kennara formann þess.
Háskólinn valdi Alexander Jóhannes-
son prófessor og af hálfu útvarpsnot-
enda var valinn Páll fsólfsson tón-
235