Útvarpstíðindi - 23.12.1940, Blaðsíða 9

Hinn ungi Brahms.
Píanótríó
ópus 8, eftir Jóhannes Brahms (1833—97).
Flutt þriðjudaginn þ. 7. jan. 1941.
Eins og menn þekkja Schubert yfirleitt
bezt af einsöngslögum hans, þá mun
Brahms hér vinsœlastur af völsum sínum
og hinum svonefndu „ungversku" döns-
um, sem eru fáguð listaverk, en í senn
aðgengileg og auðskilin. Á þriðjudag þ.
7. janúar gefst hlustendum kostur á að
kynnast einu af hinum dýrar kveðnu
verkum Brahms eða pianótríói hans, verk
nr. 8, flutt af Tríó Tónlistarskólans.
Sérstaða triós þessa er fólgin í þvi, að
höfundurinn samdi það upp úr öðru, áð-
ur prentuðu æskuverki, sem stóðst þá
ekki lengur gagnrýni hins þroskaða tón-
skálds (1890).
Árið 1870 hafði hinn nafnkunni tón-
listardómari Hanslick ritað eftirfarandi
orð um tríóið í sinni upphaflegu mynd:
,,....hið ofsafengna skap, er birtist í
þessu tónsmiði, hrífur oss ósjálfrátt,
fjöldi fagurra stefja lætur oss gleyma of-
urlengd sumrn parta, hljóm- og hljóð-
fallsrænum lýtum....... Hversu inni-
lega og sannfærandi hljómar ekki
strax aðalstef hins fyrsta þáttar —
Hversu lífræn, í stöðugum stíganda, ris
ekki bygging hans! Aðeins niðurlagrið
mætti hafa nokkru fyrr en raun er á,
t. d. rétt á undan „fugato“, en koma þess
virðist mér eins og kennslusetning í
hjartnæmu ástarkvæði....“.
Tuttugu árum seinna segir Brahms
sjálfur, í bréfi til vinar síns Grimm:
„Manstu H-dur-tríó eitt frá æskudögum
okkar, og værirðu ekki forvitinn að heyra
það nú, þar sem ég er búinn að laga
hárið á því og greiða þvi ofurlítið?"
Síðan hefur trióið oftast verið leikið í
hinni seinni útgáfu höfundarins, enda er
það orðið samfellt og fullkomið listaverk,
er sýnir oss jafnt andlit unglingsins og
svip hins aldraða meistara. R. A.
»Níunda hljómkvidan«
flutt nýársdag 1941.
Níunda hljómkviða Beethovens verður
talin eitt voldugasta tónlistarverk, sem
samið hefur verið. petta er hún þó ekki
talin af Því, að ummál hennar sé yfir-
gripsmeira, hljómbúningur hennar
glæsilegri og furðulegri (kórnotkun!) en
hjá nokkurri annarri hljómkviðu á und-
an og hjá flestöllum eftir hennar tíma,
heldur vegna þess, að hér virðist í tón-
rænni mynd þjappað saman allri lífs-
reynslu göfugs manns, er saknaði og
þjáðist. Og stórkostlegt er, að einmitt úr
þessari þjáningu vex að síðustu hið
vinnukennda fagnaðaróp hans til gleð-
innar, sem á að sameina allt mannkynið.
Ef almenningur gæti lesið tónmenntir
sér til gagns eins auðveldlega og bók-
menntir, þá er enginn vafi á því, að flett
væri upp í hinni niundu hljómkviðu
Beethovens eins oft og í Ritningunni eða
hinum klassisku sögum og ljóðum stór-
skáldanna. — En þótt slíkt sé — enn þá
— aðeins óskdraumur einn, er níunda
hljómkviðan kunn og dáð viða um heim
af leikum ekki síður en lærðum. Sums
staðar er siður að flytja hana ekki ein-
ungis á venjulegum konsertum, hcldur
sem eins konar veraldlega hátíðarmessu
á gamlaárskvöld kl. 11, — og fæðist
þannig hið nýja ár undir hinum áður-
nefnda stórfellda lofsöng síðasta þáttar:
„Gleði, þú fagri neisti guðanna, dóttir úr
Framh. á bls. 1S5.
ÚTVARPSTÍÐINDl
15