Útvarpstíðindi - 08.06.1942, Qupperneq 4

Soo segir m. a. í jormálsorðum Jóns
Ólajssonar jyrir Ijóðmœlum Kristjáns :
. .. Kristján óx upp við álíka kjör
og fátæk bændabörn eiga víðast við
að búa á íslandi. Var honum eigi til
náms haldið í æsku framar en að læra
kverið, lestur og skrift, og ef til vill
eitthvað að reikna; enda var hann í
barnæsku að kalla, er hann missti föð-
ur sinn, en móðir hans, er giftist aftur,
fátæk eða efnalítil, en börn fleiri fyrir
að sjá. Var því eigi við að búast að
hún hefði efni á, að gera meira fyrir
hann en hin börnin og Kristján var
námfús mjög á unga aldri............
Norræn fornrit hafði hann lesið með
alúð og var prýðisvel að sér í dönsku,
las sænsku, skildi rétt vel þýzku, og
fleytti sér dálítið í þýzku áður en hann
kom í skóla..... Skólanám sitt rækti
hann í meðallagi eða jafnvel betur.
... Framan af æsku var Kristján
reglumaður og laus við drykkjuskap. .
..En því er miður að óminniselfur
Bakkusar, þessi Lepelind, er allt of
margir meðal íslenzkra skálda hafa
reynt að drekkja sorgum sínum í, virð-
ist spretta upp helzt til nærri rótum
Parnassus. Og Kristján hafði, eigi síð-
ur en aðrir, nógar sorgir, sannar og í-
myndaðar, til þess að drekkja í þessum
brunni. Stúlka brá heiti við hann, er
hann unni hugástum, og þótt slíkt sé
gömul saga í heimi þessum, þá er hún
þó jafnan ný fyrir þann er það reynir,
en skapferli manna misjafnt, og ólíkt,
hver áhrif sorgin hefur .... En Krist-
ján var maður þunglyndur í skapi og
tók sér þetta nærri; og bæði gremjan
yfir þessu og sorgin yfir þeim örðug-
leikum, er á því voru fyrir hann að
afla sér menntunar og koma sér áfram
í heiminum — þeim örðugleikanum,
sem hann örvænti oft um að fá yfir-
stigið — hvorttveggja þetta mun hafa
fallið honum þyngra en svo, að hann
fengi það afborið. Efagirni vakti hon-
um sturlun og þunglyndi, og þeir, sem
þunglyndir eru í verunni, eins og
Kristján var, geta ekki án sorgar lifað,
því að þá er heimurinn færir þeim
ékki sorgarefni, þá búa þeir sér það
til sjálfir. Það er nú þeirra eðli. Slitnir
menn geta ekki verið sælir, því að
hvort sem lífið fer með þá vel eða illa,
þá er það þeim samt byrði.
.... Það kann nú mörgum að þykja
að Kristján hafi Iitlar áhyggjur þurft
að hafa af lífi sínu og slíkt hef ég heyrt
marga segja, þar sem svo margir hafi
styrkt hann og borið á höndum sér hér
syðra......En þessleiðis féstyrkur frá
einstökum mönnum; eins og þó einn
gæfi honum tíma og tíma að éta, ann-
ar 10 eða 20 ríkisdali o. s. frv., oft með
tilhlýðilegum siðferðilegum fyrirlestr-
um, — til þess þykjast margir með
velgerð kaupa sér einskonar rétt, að
pína menn og kvelja, pynda og plága
með áminningum og fortölum um það,
sem hver maður veit eins vel og þeir
sjálfir, — þessleiðis styrkur er frem-
ur til að gera þann hugsáran af þung-
lyndi, er það þarf að þiggja, en þess
að lyfta huga hans og láta hann finna
sig frjálsan og óháðan. Það er fremur
gleðiríkt að vita, að það sem maður
ætti að fá af almannafé eða stofnsjóði
í heiðursskyni sem sjálfsagðan skyldu-
skatt, það verður maður að þiggja hér
sem nokkurskonar ölmusumaður.
Þetta eru nú þau kjör, sem íslendingar
bjóða sínum skáldum; það er eðlilegt,
að þau séu ánægð með lífið.
344
ÚTVARPSTÍÐINLM