Bankablaðið - 01.12.1952, Blaðsíða 23

I’á var því lýst yfir, að stefnt skyldi að gull-
innlausn pundsins. Þessi yfirlýsing virtist
allfjarstæðukennd, því að einmitt unt þess-
ar mundir gekk meir á gullforða sterling-
svæðisins en nokkru sinni. En þessir miklu
erliðleikar urðu einmitt til þess að opna
augu manna fyrir því, að ef pundið held-
ur áfram að vera óinnleysanlegt um ófyrir-
sjáanlegan tíma og ef óhagstæður greiðslu-
jöfnuður kallar kreppu yl'ir sterlingsvæðið
með tveggja ára millibili, þá hljóti sterling-
kerfið að leysast í sundur í náinni framtíð.
Það má vel vera að þessar reglulegu
kreppur séu í nánu sambandi við hagsveifl-
ur í Bandaríkjunum. Til jtess að draga úr
áhrifum þessara sveiflna jtarf töluverður
forði af gulli og dollurum að vera fyrir
hendi. Til þess að hverfa aftur til gullinn-
lausnar þarf einnig nokkra aukningu gull-
forðans, þótt lítil von virðist nú til aukn-
ingar hans. Ef Bretar eiga að bíða eftir því
að öruggt sé að hverfa til gullinnlausnar,
verður það stökk aldrei tekið. En í húfi er
staða pundsins í heiminum.
Að því kann að koma, að jjað verði að
eiga allt á hættu um, hvernig til tekst. Ef
horfið verður að gullinnlausn, mundi hiin
fyrst og fremst verða aðeins í Jiágu erlendra
aðilja. Það er lítil von til Jdcss, að mönnum,
búsettum í Bretlandi, verði leyft að kaupa
ótakmarkað erlendan gjaldeyri til ferða-
laga. Einnig er lítil von til þess, að brezkir
útflytjendur geti fengið að ráðstafa and-
virði útflutnings síns eftir vild. Með öðr-
um orðum, það verður nauðsynlegt að við-
halda gjaldeyrishöftum enn um skeið, jw að
tekin væri upp gullinnlausn. Þó að bezt léti,
mundi heldur ekki vera hægt að leyfa gull-
innlausn fyrir pundatekjur, sem eiga rætur
sínar að rekja til fjármagnsviðskipta, jafn-
vel ekki jjótt þær séu í höndum erlendra
aðilja. Gullinnlausnin mundi aðeins vera
fyrir pund í höndum erlendra aðilja og
pund, sem eru andvirði innflutnings til
Bretlands eða „ósýnilegra viðskipta."
í reyndinni er nú auðvelt fyrir erlenda
eigendur pundainnstæðna að breyta þeim
í dollara, annað hvort við skráðu gengi eða
raunverulegu markaðsgengi, en þó því að-
eins að j^ær fari í gegnum hendur aðalbank-
ana í hinum ýmsu löndum.
Spurningin er þá, hvort taka beri upp
gullinnlausn. Það er vafasamt, hvort það
er hægt, eins og aðstæður eru núna, með
jsví að halda sér við fast gengishlutfall,
þannig að £1 jafngildi $2.80. Á þá að
taka upp gullinnlausn og samtímis láta
gengið vera háð frjálsum markaði? Það fer
eftir því, hvort meira er metið, gullinnlausn
eða stöðugt gengi. Er gullinnlausn þess
virði, að fórna megi fyrir hana hinu fasta
gengi? Þar kemur margt til greina með og
móti. Óstöðugt gengi er ekki æskilegt í
sjálfu sér. Þeir, sem álíta, að björgin liggi í
því, að láta gengi pundsins hvika til og frá,
eru á villigötum. Það er vafasamt, hvort
gengi annarra sterlinglanda mundi fylgja
pundinu, ef jjað færi að ganga upp og niður,
miðað við gull og dollar. Það mundi valda
broti á skuldbindingum Breta sem aðilja að
Alþjóðagjaldeyrissjóðnum. Það gæti koll-
steypt öllu kerfi Greiðslubandalags Evrópu.
Hins vegar mælir margt með því að sni'ia
aftur til gullinnlausnar. Það er kominn
tími til, að viðskiptakerfi Breta gangi í
gegnum þá eldskírn, sem gullinnlausn
mundi veita ]dví, svo að ]:>að fái að reyna sig
í samkeppninni á heimsmarkaðnum. Því
lengur sem vér dúðum oss í sæng gjaldeyr-
is- og innflutningshafta, því samgrónari
verður hinn yfirstandandi sjúkleiki hag-
kerfis Bretlands. Ef til vill liggur lausnin
í Jiví, að tryggja takmarkaða gullinnlausn,
eins og skírgreint var hér að framan, og
leyfa genginu að sveiflast fram yfir það
nauma bil, 2%, sem leyft er nú samkvæmt
BANKABLAÐIÐ 33