Prentarinn - 01.06.1936, Blaðsíða 8

12
PRENTARINN
xini fyrir bækur. Við liliðina á |jví liöfðu þeir
annaö herbergi, þar sem menntaðir Jjrælar
þeirra afrituðu bækur, er húsbændur þeirra
höfðu samið eða fengið lánaðar hjá öðrum
höfundum. Höfðu þeir marga þræla til að
skrifa og létu skrifa mörg eintök. Eas einn
upp, en hinir skrifuðu. Voru bækur þessar
oft notaðar til vinagjafa, og þóttu það hinar
dýrmætustu gjafir á þeim timum, er bækur
voru svo fágætar.
Eftir því sem bækur þessar bárust víðar,
því betur sáu menn hversu nauðsynlegar
þær voru til úthreiðslu menningarinnar.
En þrátt fyrir jjað, að menn höfðu ekki
lært þá list að prenta bækur, þá fundu menn
þó það ráð að skrifa mörg eintök af söniu
bókinni, og byrjað var að selja bækur á dög-
um Juliusar Cæsars, 44 árum f. Kr. Þegar bók-
sali hafði von uni að geta selt einhverja
bók, fékk liann sér 100 eða jafnvcl fleiri
skrifara, eftir þvi sem þörfin var mikil. Auð-
vitað voru þessar bækur afardýrar. svo eigi
gátu nema ríkir menn eignast þær.
En þetta, að menn fóru að skrifa bækur,
varð til þess, að ýms af hinum ágætu ritum
Grikkja og Rómverja hafa geymzt og eru til
enn, þó meiri hlutinn sé glataður. Það er
sagt að Forn-Grikkir hafi átt yfir 4000 leikrit,
sorgarleiki og gleðileiki, en af þeim eru að
eins eftir 44. Þessar menningarþjóðir, Grikkir
og Róinverjar, liðu undir lok og bókmenntir
þeirra hurfu um langau tíma. Það var ekki
fyr en á 11. öld að aftur fór að bóla á hin-
um ágætu ritum þessara þjóða. Það voru
munkarnir, sem í klaustrunum voru, er gáfu
sig að því að skrifa upp þessi rit. Og þótt
þeir ekki kærðu sig um að útbreiða þau, þá
hafa þau geymzt siðan. — En munkarnir iðk-
uðu líka margskonar vísindi jafnframt því
sem ]jeir rituðu bækur. í sambandi við
klaustrin voru settir á stofn skólar og ný
menning byrjaði og stóð í mikluin blóma á
14. og 15. öld.
VII. BYRJUN PRENTLISTAIIINNAR.
Á þessu límabili var það, að prentlistin var
fundin upp, um 1440, af Jóhanni Gutenberg,
]jessi list, sem talin er hin þýðingarmesta
til fræðslu mannkynsins.
PRENTARI IIEIÐURSBORGARI
AKUREYRARBÆJAR
Um Odd Björnsson, prentsmiðjustjóra á Ak-
ureyri, segir svo í Tímariti iðnaðarmanna:
„.. Bókamaður mikill hefur Oddur verið.
Nú á sjötugu gaf liaiin Akureyrarkaupstað og
Amtsbókasafninu á Akureyri allt hið mikla
og merkilega bókasafn sitt, er hann hefur
safnað til í hartnær hálfa öld, það er hann nú
á og síðar eignast kann. Skal safn þetta
geymt i sérstökum bókaskála, í liinni væntan-
legu Matthíasarbókhlöðu á Akureyri, og vera
þar fróðleiksþyrstum mönnum til afnota, því
að bókasafn Odds er fyrst og fremst fjöl-
skrúðugt og fágætt erlent fræðibókasafn, á
fjölmörgum tungumáhim, austrænum sem
vesturlanda.
Hinn 1. des. síðastl. var Oddi veittur ridd-
arakross fálkaorðunnar, og 28. des. samþykkti
bæjarstjórn Akureyrar einróma að gera hann
að lieiðursborgara Akureyrarbæjar."
Hið fyrsta, sem sagt er að prentað liafi
verið, voru helgra manna myndir (eða afpost-
uhinum), skornar i tré og ekki af mikilli
list. Það voru prestarnir, sem létu svo út-
breiða þessar myndir, til liess að gleðja fólk-
ið. Á þessum tímum kunnu mjög fáir að lesa,
svo prestarnir fundu upp á þvi að gefa út
guðrækilegar smábækur, að eins með mynd-
um úr Gamla- og Nýja-testamentinu.
Svona var byrjunarstig prentlistarinnar.
En næsta stig var það, að farið var að skera
í tré heilar hlaðsíður í bækur. Þannig var t.
d. Biblia paupurum, „Fátækrabiblian“, sem
kölluð var, að heilar síðurnar voru skornar
í tré, og var hún þó nokkur liundruð blað-
síður, auk þess sem 40 myndir úr Nýja- og
Gamla testamentinu-voru i lesmálinu, og geta
menn skilið, hvílík feikna vinna ljetta hefir
verið. — Og þá iná gela nærri, hversu mikil
vinna liað hefur verið að prenta þetta i tré-
pressum og verða að sverta síðurnar með
skinnpúðum. (Frh.) G. O. li.
RITSTJÓRI: JÓN H. GUÐMUNDSSON
Herbertsprent, Bankastræli 3, prentaði.