Prentarinn - 01.09.1936, Blaðsíða 1

PIRENTAIRINN
BLAÐ HINS ÍSLENZKA PRENTARAFÉLAGS
XVI. ÁR REYKJAVÍK, ÁGÚST-SEPT. 1936 4.-5. BLAÐ
PRENTARALÍF í GAMLA DAGA
PRENTSMIÐJA „ÞJÓÐÓLFS“ OG SUMARIÐ 1904
Það er fróðlegt og skemmtilegt fyrir yngri meiui stéttarinnar að kynnast hög-
um og háttum i lífi yrentara fyrr á timum og ætti að gera mikið meira að
Jmi en gert hefur verið að fá hina eldri félaga til l>ess að skýra frá ýmsu úr
reynslu Jieirra, sem annars mundi týnast og gleymast, en er J>ess vert, að J>vi
sé haldið til liaga. Menn sjá það oft ekki fyrr en um seinan, að gömlu félag-
arnir eiga margt í minningunni, sem þeim kannske finnst varla ástieða til að
halda á lofti eða athuga ekki að geti verið einhvers virði. Þannig eru t. d.
timarnir fyrir og um stofnun IIÍP mjög óljósir yngri mönnunum oq þyrfti
þar að grafa upp margt og skýra
Frá árunum 1904 og ’05 á ég margar endur-
minningar, einkum þó sumrinu 1904. Er það
eitthvert það mesta „sport“-sumar, sem ég
hef lifað síðan ég fór að fást við prentverk.
Það sumar stunduðum við, sem í prentsmiðj-
unni unnum og á myndinni sjást, allmikið
veiðiskap á sjó og höfðum m. a. lirognkelsa-
net um vorið og fram á sumarið. Þó tók Jó-
hann sál. Kristjánsson engan þátt i því, enda
var hann ekki i prentsmiðjunni, þótt hann
væri lienni ailmjög viðkomandi sem af-
greiðslumaður Þjóðólfs og hjálpaði til að
„brjóla hlaðið upp“, sem kailað var, þegar
Þjóðólfur var prentaður. En pressan var ekki
stærri en svo, að eigi var unnt að prenta nema
eina siðu í einu. Var þá blaðið venjulega
brotið þannig um, að fyrsta og önnur siða
voru brotnar um og gengið hreint frá þeim
í beinu framhaldi, eii greinar aldrei byrjaðar
á fyrstu síðu og látnár svo vera i framhaldi
á 3. eða jafnvel 4. siðu, eins og nú tíðkast.
Var því 2. síðan æfinlega prentuð fyrst, eða
3. síðan, sem þó kom sjaldnar fyrir, því verið
var að ganga frá henni meðan 2. siðan var
prentuð, sem venjulega tók 2 tíma, þegar snú-
ið var með liandafli. En svo fengum við
makalausan mótor, sem sneri pressunni svo
hratt, að undrum sætti. Upplag Þjóðólfs var
meðan þeir, sem þá muna, eru í fullu fjöri.
þá í kringum 2400 og man ég eftir því, að
einu sinni sneri „mósi“ undir upplaginu á 55
mínútum. Þurfti þá að hafa hraðar hendur
að leggja i, því að tafsamt varð stundum, ef
„fór á valsana“, þar sem liraðinn var svo
mikill, þvi örkin tættist um alt, jafnvel alla
leið up]3 í „farfaverk“. En dálitill gaili var á
þessum góða grip, mótornuin. Þetta var liggj-
andi mótor“, sem svo var kallaður, og hitaður
með glóðarlampa, sem alltaf öðru hvoru
þurfti að vera að „pumpa“, svo að ekki
sloþknaði á honum; jafnvel sitja við lamp-
ann langan tíma og gæta hans,þvi allt liristist
og skalf, en kæmi það fyrir, sem stundum
har við, fyltist allt af reyk, mótorliausinn
kólnaði, mótorinn liægði á sér og gerði svo
alveg verkfall, ef ekki var úr bætt í tíma.
En þetta var þó ekki aðalgallinn. Bulla
var í mótor þessum, eins og öðrum mó-
torum. Voru á bullu þessari þrjú gróp,
sem í áttu auðvitað að vera stálfjaðrir.
En því var ekki hér að heilsa. Var ekki stál-
fjöður nema í einu grópinu, en liina þurfti að
„pakka“. Var „pakkað“ með asbest og harið
vel og vandlega, svo þétt yrði. En þar sem
nú hraðinn var svona mikill og bullan gekk
liratt út og inn, vildi hún rífa úr sér „pakkn-
inguna“ og var þá „skrattinn laus“, þegar