Morgunblaðið - 19.02.2009, Blaðsíða 6

6 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. FEBRÚAR 2009
Eftir Önund Pál Ragnarsson
onundur@mbl.is
HENDUR sjávarútvegsráðherra, Steingríms
J. Sigfússonar, eru bundnar af verkum forvera
hans í embætti, svo hann getur ekki snúið
ákvörðuninni um að heimila hvalveiðar í at-
vinnuskyni. Ákvörðunin er bæði gild, þótt hún
byggist á veikum grunni að mati Steingríms,
og ívilnandi. Því þarf nýjar forsendur til að
snúa henni. Hvalveiðar fara þess vegna fram á
þessu ári en ráðherrann tekur skýrt fram að
ekki megi ganga að því sem vísu að ákvörðunin
standi næstu fjögur árin eins og fyrrverandi
ráðherra ætlaði henni.
Þetta tilkynnti Steingrímur í sjávarútvegs-
ráðuneytinu í gær og leyndi ekki vonbrigðum
sínum yfir niðurstöðunni. Hann sagðist reikna
með mótmælum vegna hennar á næstunni.
Ver réttinn til sjálfbærrar nýtingar
Hann myndi vitanlega verja ákvörðunina
þegar og ef mótmælin kæmu upp og verja rétt
Íslendinga til sjálfbærrar nýtingar á hvölum.
Hins vegar teldi hann að ákvörðunin gæti ver-
ið skaðleg fyrir íslenska hagsmuni og að með
henni væri farið yfir ákveðna línu. Íslendingar
þyrftu nú einfaldlega að bíða og sjá hvaða af-
leiðingar það hefði.
Steingrímur hafði þó alla fyrirvara á. Verði
breytingar á forsendum veiðanna áskilja
stjórnvöld sér rétt til að grípa inn í. Slíkur for-
sendubrestur gæti til dæmis verið að markaðir
reynist óaðgengilegir eða lokaðir fyrir afurð-
irnar, eða að ríkir almannahagsmunir kalli á
nýja ákvörðun. Vertíð þessa árs gæti því verið
óvissu háð, rétt eins og þær síðari, þegar virki-
lega á reynir.
Þá á að kanna grundvöll veiðanna upp á nýtt
og ljúka því starfi áður en undirbúningur veiða
á árinu 2010 hefst. Þetta endurmat mun fyrst
og fremst felast í því að kanna þjóðhagslega
þýðingu hvalveiða. Ráðherra vill fá Hag-
fræðistofnun Háskóla Íslands til verksins.
Lögin og stjórnsýslan tekin í gegn
Hvalveiðilögin frá árinu 1949 verða líka tek-
in til gagngerrar endurskoðunar í nýrri
þriggja manna nefnd, undir forystu Jóns B.
Jónassonar. Fyrst á hún þó að endurskoða
meðferð hrefnuveiðileyfa, til að tryggja jafn-
ræði við úthlutun þeirra.
Síðast en ekki síst verður Hafrannsókna-
stofnuninni fengið það verkefni að afmarka til-
tekin svæði til hvalaskoðunar, þar sem veiðar
verði bannaðar, út frá þeim höfnum sem hvala-
skoðunarfyrirtæki gera skip sín.
Bundnar hendur í hvalamálinu
Morgunblaðið//Kristinn
Til ráðgjafar Nýr ráðherra varpar nýju ljósi á sjávarútvegsmálin. Hér varpar hann hins vegar skugga yfir forstjóra Hafró, bókstaflega.
 Ráðherra getur ekki snúið gildri og ívilnandi ákvörðun forvera síns um hvalveiðar í atvinnuskyni
 Boðar endurskoðun lagaumhverfis og úthlutunar veiðileyfa og mun grípa inn í ef forsendur breytast
FRÉTTASKÝRING
Eftir Magnús Halldórsson
magnush@mbl.is
SPÁR um að fasteignaverð á höfuð-
borgarsvæðinu lækki skarplega á
þessu ári í ljósi mikillar niðursveiflu
á fasteignamarkaði og almennt í
efnahagslífinu virðast ætla að ganga
eftir ef marka má nýjustu upplýs-
ingar Fasteignamats ríkisins. Eins
og greint var frá í Morgunblaðinu í
gær hefur vísitala íbúðaverðs á höf-
uðborgarsvæðinu lækkað um 3,2
prósent síðustu þrjá mánuði en hún
var 337,6 í lok janúar. Ef framheldur
sem horfir verður vísitalan 295 í lok
árs sem er sambærilegt við stöðuna
sem var á fasteignamarkaði í byrjun
árs 2006.
Veltan minnkar mikið
Allt frá því á haustmánuðum 2007
hefur velta á fasteignamarkaði farið
minnkandi. Í fyrstu orsakaðist
breytingin af því að bankarnir fóru
nánast alveg út af fasteignalána-
markaði. Það hafði þau áhrif að
kaupsamningum fækkaði mikið.
Hæst fór vísitala íbúðaverðs í 357,3
stig í lok september 2007. Frá þeim
tíma hefur verðið lækkað hægt og
bítandi. Mesta vikuvelta á fast-
eignamarkaði var vikuna 6. til 12.
júlí 2007 en þá var hún 9,4 milljarðar
króna. Undir lok ársins fór að halla
undan fæti samfara miklu verðfalli á
hlutabréfum í Kauphöll Íslands og
minnkandi útlánum bankanna. Með-
altals tólf vikna velta á markaðnum
var búin að minnka um meira en 50
prósent frá því hún var mest, þegar
árinu lauk.
Eykst smám saman
Allt síðasta ár var velta á fast-
eignamarkaði lítil miðað við árin tvö
á undan. Eftir bankahrunið í byrjun
október hefur velta á fasteigna-
markaði minnkað mikið. Í aðeins
tveimur vikum á þessu ári hefur
veltan verið meiri en milljarður sem
er með allra minnsta móti sé horft til
síðasta árs.
Veltan hefur þó verið að aukast í
smáum skrefum á þessu ári. Sé horft
til síðustu tólf mánaða hefur hús-
næðisverðið lækkað um 5,5 prósent
að nafnvirði. Lækkun nemur hins
vegar um 20 prósentum að raunvirði
þar sem verðbólga hefur verið mikil,
einkum vegna gengisfalls krón-
unnar. Seðlabanki Íslands spáir því
að verð á fasteignum lækki um 47
prósent, miðað við verðið sem var á
haustmánuðum í fyrra, að raunvirði
fram til ársins 2011. Einkum skiptir
þar miklu máli að framboð af hús-
næði á höfuðborgarsvæðinu er miklu
meira en sem nemur eftirspurn á
markaði. Í umfjöllun Greiningar
Glitnis um fasteignamarkaðinn í gær
kemur fram að framboðið á fast-
eignum hafi „vaxið langt umfram
það sem telst vera eðlileg íbúða-
þörf“. Greiningin segir að árleg
íbúðaþörf sé í kringum 1.800 til 2.000
íbúðir á ári en frá árinu 2005 hafa
meira en 3.000 íbúðir verið byggðar
á hverju ári.
Verð lækkar og lækkar
 Íbúðaverð á höfuðborgarsvæðinu er farið að lækka hraðar en áður
 Mikið framboð af húsnæði á meðan eftirspurn er lítil hraðar verðlækkunarþróun
Fáir fasteignamarkaðir í heiminum
tóku jafnmiklum stakkaskiptum á
árunum 2004 til 2008 og sá ís-
lenski. Einkum var uppsveiflan
bundin við höfuðborgarsvæðið þar
sem innreið bankanna á húsnæð-
islánamarkað, haustið 2004, hafði
afgerandi áhrif.
Vísitala íbúðaverðs á höfuð-
borgarsvæðinu hækkaði úr 200 á
haustmánuðum 2004 í 273 um sjö
mánuðum síðar, eða sem nemur 27
prósentum. Árin á eftir hélt vísital-
an, sem sýnir vegið meðaltal fer-
metraverðs, áfram að hækka og
fór í 320 stig í mars 2006 og síðan
357 í júlí 2007.
Erfið skilyrði á fjármálamörk-
uðum um allan heim fóru þá að
hafa afgerandi áhrif á íslenskt
efnahagslíf eftir það. Verðið hefur
þó lækkað mun hægar en það
hækkaði á sínum tíma.
Ljóst er að mikill vandi getur
skapast hjá heimilum í landinu ef
fasteignaverð lækkar eins mikið
og spáð er þar sem verðtryggð
húsnæðislán fólks eru í mörgum
tilfellum mun hærri en sem nemur
virði fasteignanna.
Sársaukafull aðlögun frá uppsveiflutímum
UNNIÐ er að
því í dóms-
málaráðuneytinu
að breyta kosn-
ingalögunum í
þá veru að Ís-
lendingar bú-
settir í útlöndum
getið kosið í al-
þingiskosning-
unum 25. apríl nk. Stefnt er að því
að málið verði lagt fyrir Alþingi á
allra næstu dögum enda málið
brýnt, að sögn Hjalta Zóphónías-
sonar, skrifstofustjóra í ráðuneyt-
inu.
Borist hafði áskorun frá Íslend-
ingum erlendis, þar sem sagði
m.a:
„Venjulega hafa Íslendingar bú-
settir erlendis vitað af kosningum
með dágóðum fyrirvara og haft
nægan tíma til að tryggja það að
þeir séu á kjörskrá fyrir tilsettan
tíma, sem er 1. desember ár hvert.
Það er ljóst að í þetta skipti er
ekki mögulegt að virða þau tíma-
mörk, ekki var ljóst í nóvember að
boðað yrði til kosninga í ár. Þess-
ar kosningar eru mjög mikilvægar
því óumdeilanlega eru miklir um-
brotatímar á Íslandi einmitt
núna.“
sisi@mbl.is
Íslendingar
í útlöndum
fá að kjósa
Viðbrögð hvalveiðimanna og annarra hags-
munaðila komu fljótt fram í gær. Þar skildu
vitanlega himinn og haf á milli eftir því hvar
fólk stóð, en hvalveiðimenn sögðu að gríð-
arlegu fargi væri af þeim létt við tíðindin.
„Þetta verða að teljast afar jákvæð tíðindi og
ljóst að með þessari ákvörðun mun störfum
hér á Vesturlandi fjölga töluvert og ekki veitir
af í þeim hremmingum sem atvinnulífið á við
að etja þessa dagana,“ sagði Vilhjálmur Birg-
isson, formaður Verkalýðsfélags Akraness,
um ákvörðun sjávarútvegsráðherra. Ljóst
væri að hin harða barátta hagsmunaaðila að
undanförnu hefði skilað árangri.
„Ég er í skýjunum. Þetta er búin að vera
leiðindabið,“ sagði Gunnar Bergmann Jóns-
son, framkvæmdastjóri Hrefnuveiðimanna
ehf. Hvalveiðimenn hefðu verið búnir undir
hvað sem var. „Nú setjum við allt á fullt þann-
ig að við getum hafið veiðar í maí. Það þarf að
ganga frá bátamálum, vopnakaupum frá Nor-
egi, þ.e. kaupum á sprengjum og skutlum, og
síðast en ekki síst þarf að ganga frá húsnæð-
ismálum á Akranesi,“ sagði Gunnar.
Íslendingar enn í fortíðinni
Grænfriðungar lýstu yfir miklum vonbrigðum
með hvalveiðarnar sem þeir sögðu tilheyra
fortíðinni. Enginn markaður væri fyrir hval-
kjöt. Frekar ætti að byggja upp ferðaþjónustu
og hvalaskoðun.
Árni Finnsson, formaður Náttúruvernd-
arsamtaka Íslands, sagði að sorglegt væri að
fyrsti sjávarútvegsráðherra sem væri bæði til
vinstri og væri grænn, tæki þessa ákvörðun.
Rannveig Grétarsdóttir, framkvæmdastjóri
hvalaskoðunarfyrirtækisins Eldingar, lýsti
vonbrigðum sínum. „Alþjóðasamfélagið mun
örugglega sýna okkur hörð viðbrögð.“ Þegar
væri farið að afbóka ferðir og „einhverjar
ferðaskrifstofur hafa sagst ætla að taka okk-
ur út ef þetta yrði lendingin“.
Fargi létt af hvalveiðimönnum, vonbrigði fyrir Grænfriðunga