Morgunblaðið - 19.02.2009, Blaðsíða 27

Umræðan 27
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. FEBRÚAR 2009
SÚ NEYÐ sem nú
blasir við hjálp-
arsamtökum eins og
Barnahjálp Sameinuðu
þjóðanna á Gaza er
gríðarleg. Samtökin
hafa óskað eftir rúm-
lega 34 milljónum
bandaríkjadala til að geta staðið að
hjálpar- og uppbyggingarstarfi á
svæðinu í þágu barna.
Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna,
UNICEF, á Íslandi ákvað þess
vegna að hefja neyðarsöfnun fyrir
börn á Gaza. Það er óhætt að segja
að söfnunin hefi gengið framar von-
um. Til þessa nema framlög almenn-
ings 1,2 milljónum króna og erum
við afar þakklát fyrir þennan stuðn-
ing.
Eftir þriggja vikna átök á Gaza
var ljóst að þriðjungur látinna, yfir
430, voru börn. Auk þess særðust
hátt í 1900 börn og fjöldi missti ást-
vini, heimili og aðgang að grunn-
þjónustu samfélagsins. UNICEF
telur að alls þurfi 840 þúsund börn á
Gaza á aðstoð að halda.
Í 18 mánuði hafa verið miklar
hömlur á aðgengi að Gaza og því hef-
ur dreifing hjálpargagna til þeirra
sem mest þurfa á að halda verið
miklum erfiðleikum
háð í langan tíma. Áður
en átökin hófust 27.
desember síðastliðinn
voru sjö af hverjum tíu
fjölskyldum á Gaza
undir fátækt-
armörkum. Árásirnar
bættu því gráu ofan á
svart og er ástandið
orðið grafalvarlegt.
Áhrif stríðsátaka á
börn eru meiri og átak-
anlegri en á fullorðinn
einstakling. Þau eru berskjaldaðri
og líf þeirra er að miklu leyti háð því
að grunnstoðir samfélagsins, eins og
heilsugæsla og menntun, séu traust-
ar. Börn á Gaza hafa orðið fyrir sál-
rænu áfalli, þau búa við stöðugan
ótta við átök og truflun hefur orðið á
venjubundnu lífi þeirra, eins og að
ganga í skóla. Áætlað er að sjö skól-
ar hafi eyðilagst gjörsamlega í árás-
um Ísraela og enn fleiri skemmdust
að hluta. Skólagögn töpuðust einnig
í stórum stíl og kennarar létu lífið.
Þeir skólar sem eftir standa taka við
börnum á tveimur til þremur vökt-
um til að hleypa öllum að.
Það er eitt af forgangsverkefnum
UNICEF að koma lífi barna á Gaza
aftur í sem eðlilegast horf. UNICEF
hefur dreift skólagögnum, leik-
föngum og fleiri hjálpargögnum á
síðustu vikum og mánuðum. Sam-
tökin hafa unnið hörðum höndum að
því að tryggja útrýmingu ósprung-
inna sprengna við skóla og aðra staði
þar sem börn kunna að vera. Auk
þess hafa samtökin komið á fót sér-
stökum verndarsvæðum fyrir börn
þar sem þau geta fundið til öryggis,
átt samskipti, leikið sér, tekist á við
áhyggjur sínar og byggt upp líf sitt
að nýju.
Um leið og þú lest þessar línur er
UNICEF á vettvangi að standa vörð
um líf og velferð þeirra 840 þúsund
barna á Gaza sem þurfa á hjálp að
halda. UNICEF hóf störf á svæðinu
löngu áður en þessi átök hófust og
mun starfa þar á meðan neyðar-
ástandið varir og löngu eftir að at-
hygli fjölmiðla beinist annað.
Við viljum koma í veg fyrir að
fleiri börn týni lífi og veita þeim, sem
hafa misst svo mikið, vernd og
umönnun. Því hvetjum við alla sem
hafa tök á að styrkja neyðarsöfn-
unina að leggja sitt af mörkum.
Hvert framlag skiptir máli, hversu
lítið sem það kann að vera.
Stefán Stefánsson
hvetur almenning
til að láta sitt af
mörkum renna
til stuðnings
börnum á Gaza
»Neyðin á Gaza er
mikil og hefur UNI-
CEF á Íslandi hafið
söfnun fyrir hjálpar- og
uppbyggingarstarfi
samtakanna á svæðinu.
Stefán Stefánsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Barnahjálpar Sameinuðu þjóðanna
á Íslandi
Styðjum við börn á Gaza
BORGARSTJÓRN
Reykjavíkur hefur
samþykkt orkusölu-
samning Orkuveitu
Reykjavíkur og Norð-
uráls vegna vænt-
anlegs álvers í Helgu-
vík. Með samþykkt
samningsins er mik-
ilvægum áfanga náð
við uppbyggingu
Hellisheiðarvirkjunar og álvers í
Helguvík. Enn á ný verður orka úr
iðrum jarðar nýtt til verðmæta-
sköpunar, gjaldeyrisöflunar og at-
vinnuskapandi verkefna í þágu
Reykvíkinga og landsmanna allra.
Orkusölusamningurinn var sam-
þykktur með átta atkvæðum borg-
arfulltrúa Sjálfstæð-
isflokks og
Framsóknarflokks.
Borgarfulltrúar F-lista
og Vinstri grænna
greiddu atkvæði gegn
tillögunni en fulltrúar
Samfylkingar sátu hjá.
Með samningnum
skuldbindur Orkuveit-
an sig til að selja 100
megavött af raforku til
álvers í Helguvík. Til
viðbótar mun Orku-
veitan selja til álvers-
ins um 75 megavött, sem nú eru frá-
tekin til atvinnuuppbyggingar í
Ölfusi, ef ekki tekst að ráðstafa
þeirri orku fyrir 1. júlí nk. Að auki
felur samningurinn í sér vilja-
yfirlýsingu um sölu á 75 megavött-
um til síðari tíma uppbyggingar í
Helguvík.
Mikilvægur samningur
Það skiptir Orkuveitu Reykjavík-
ur gífurlega miklu máli að hafa náð
samningum um sölu á þeirri raf-
orku sem virkjuð verður á Hellis-
heiði á næstu árum. Í rekstri fyr-
irtækisins er leitast við að draga úr
áhættu með því að tengja saman
virkjanaframkvæmdir fyrirtækisins
og sölu á framleiðslu hverrar virkj-
unar. Óábyrgt er að ráðast í fjár-
frekar virkjanaframkvæmdir nema
að markaður hafi áður verið tryggð-
ur fyrir raforkuframleiðsluna. Um-
ræddar virkjanaframkvæmdir eru
að mestu fjármagnaðar með lánum
frá erlendum bönkum og það skipt-
ir auðvitað miklu máli hvort búið er
að sölutryggja væntanlega orku
þegar þeir taka ákvörðun um hvort
lána eigi í viðkomandi virkjun.
Orkuveitan gerði nýverið tug-
milljarða króna samninga um bor-
anir og kaup á vélbúnaði vegna
virkjanaframkvæmda á Hellisheiði.
Tvær vélar er þegar komnar í fram-
leiðslu og því mikilvægt að tryggja
orkusölu frá þeim. Með nýsam-
þykktum orkusölusamningi skuld-
bindur Norðurál sig til að kaupa án
fyrirvara orku úr vélum 5 og 6 á
Hellisheiði á árinu 2011. Frestist ál-
ver í Helguvík verður orkan í stað-
inn nýtt til starfrækslu álvers
Norðuráls á Grundartanga.
Ánægjulegt er að Orkuveitan geti
nú hafist handa við atvinnuskap-
andi framkvæmdir á Hellisheiði um
leið og fjármögnun er tryggð án til-
lits til þess hvort Helguvíkurverk-
efnið verður að veruleika eða ekki.
Sem fyrr mun Orkuveita Reykja-
víkur standa að virkjanafram-
kvæmdum á Hellisheiði með hags-
muni almennings að leiðarljósi. Hér
skal á það minnt að heildsala Orku-
veitunnar á raforku frá jarð-
gufuvirkjunum er meginástæða
þess að orkuverð til almennings
hefur lækkað um 25-33% að raun-
gildi á sl. tíu árum. Heimilisraf-
magn í Reykjavík er nú hið ódýr-
asta, sé miðað við aðrar höfuðborgir
á Norðurlöndum. Vonandi tekst að
lækka það enn frekar í verði á kom-
andi árum.
Orka og atvinna á Hellisheiði
Kjartan Magnússon
skrifar um Orku-
veitu Reykjavíkur
Kjartan Magnússon
»Enn á ný verður
orka úr iðrum jarð-
ar nýtt til verðmæta-
sköpunar, gjaldeyris-
öflunar og atvinnu-
skapandi verkefna
í þágu Reykvíkinga
og landsmanna allra.
Höfundur er borgarfulltrúi og
varaformaður stjórnar Orkuveitu
Reykjavíkur.
UNDANFARINN
áratug hefur verið hug-
mynd um að reisa frá
grunni nýjan Landspít-
ala á Hringbrautarlóð-
inni. Búið er að eyða
hundruðum milljóna
króna í að undirbúa
hönnun og áætla rekst-
ur þess fyrirtækis.
Byggingarnar eru áætlaðar vel á
annað hundrað þúsunda fermetra og
kostnaðinn við að reisa þessar bygg-
ingar má vafalítið áætla töluvert yfir
eitt hundrað milljarða króna. Hins-
vegar er ómögulegt að ímynda sér
hvernig menn ætla sér að fá fjármagn
til að reisa þessi risahús miðað við þá
stöðu sem nú er í okkar þjóðfélagi.
Þannig var að þegar Landspítali og
Sjúkrahús Reykjavíkur voru sam-
einuð undir eina stjórn var ákveðið að
fá danska ráðgjafa, Ementor, sem
þekktu mjög vel til hér á landi. Þeir
skoðuðu starfsemina vel og ræddu
við marga stjórnendur sem höfðu
starfað á báðum spítöl-
unum. Niðurstaða
þeirra var sú að bygg-
ingin í Fossvogi sem er
um 30 þúsund fermetr-
ar, væri mjög hentug til
að byggja við og reisa
30-40 þúsund fermetra í
tengslum við þær bygg-
ingar. Staðsetning í
miðju borgarlandinu og
lega gatna í nálægð á
Kringlumýrarbraut og
Miklubraut hentaði vel
með litlum breytingum
á gatnakerfinu. Einnig nýttist húsið í
Fossvogi mun betur, þar væri til
dæmis mögulegt að byggja 8-9 hæða
hús, en hæðirnar við Hringbraut
gætu ekki verið fleiri en 4 vegna ná-
lægðar við flugvöllinn. Kostnaði við
byggingu væri hægt að dreifa á
nokkuð mörg ár og taka húsin í notk-
un smám saman. Heildarkostnaður
við þessar framkvæmdir gæti numið
um 30-40 milljörðum króna. Það er
búið að úthluta lóðum nálægt spít-
alanum en það er ljóst að þar verður
ekki byggt á næstunni og því nauð-
synlegt að tryggja sér lóðir þar í
framtíðinni.
Það hefur komið fram hjá þeim
sem hafa skoðað hönnun og rekstur
Landspítala að það getur legið allt að
4-5 milljarða króna sparnaður í því að
ná rekstri spítalans á einn stað.
Fljótlegasta og ódýrasta leiðin að ná
því markmiði er auðvitað að byggja í
Fossvogi.
Mér finnst sjálfsagt að spyrja ný-
skipaðan heilbrigðisráðherra Ög-
mund Jónasson og Huldu Gunn-
laugsdóttur, nýskipaðan forstjóra
Landspítala, hvort ekki sé upplagt að
skoða þessi mál upp á nýtt meðan
ekkert er mögulegt að byggja vegna
ástandsins í þjóðfélaginu.
Ólafur Örn Arn-
arson skrifar um
byggingu
nýs spítala
» Þegar Landspítali
og Sjúkrahús
Reykjavíkur voru sam-
einuð undir eina stjórn
var ákveðið að fá danska
ráðgjafa, Ementor,
sem þekktu vel til hér
á landi.
Ólafur Örn Arnarson
Höfundur er læknir á eftirlaunum.
Hvar skal byggja Landspítala
ÞAÐ er sorglegt að heyra frétt-
ir af því að fyrirtækið Brim sé
hætt í þorskeldi. Ástæðan sem
gefin er, er að ekki fáist nægj-
anlegt magn af hágæða seiðum.
Ég kenni um skammsýni rík-
isstjórnarinnar. Ekki er stutt
nærri nógu vel við rannsóknir og
þróun í þorskeldi á Íslandi – langt
í frá.
Með sama áframhaldi er raun-
veruleg hætta á því að Íslendingar
tapi sterkri markaðsstöðu sinni í
sölu á þorskafurðum í hendur
Norðmanna. Norðmenn hafa
nefnilega horft til framtíðar og
lagt verulega fjármuni í rann-
sóknir og þróun í þorskeldi í þó
nokkurn tíma. Alveg eins og þeir
gerðu í laxeldinu á sínum tíma.
Þar blés ekki byrlega fyrstu árin,
en Norðmenn gáfust ekki upp og
geta nú framleitt yfir 500.000 tonn
af laxi á ári. Það er töluvert ef við
berum það saman við þorskveiðar
Íslendinga sem verða um 160.000
tonn á yfirstandandi fiskveiðiári.
Íslensk stjórnvöld verða að gera
sér grein fyrir því að innan tíu ára
munu Norðmenn líklega geta
framleitt yfir 300.000 tonn af
þorski í eldi. Neytendur munu að
öllum líkindum velja eldisþorsk
fram yfir villtan þorsk vegna
þrýstings frá umherfissamtökum
sem vilja vernda villta stofna.
Neytendur í Evrópu hafa tilhneig-
ingu til að hlusta á náttúruvernd-
arsinna. Veitingastaðir erlendis
myndu líka geta treyst á stöðugt
framboð af hágæða fiski allt árið.
Styðja verður við bakið á þeim
aðilum sem eru að berjast við að
byggja upp þorskeldi á Íslandi og
sá stuðningur verður að vera mik-
ill og langvarandi. Of miklir hags-
munir eru í húfi. Norðmenn eru nú
þegar komnir með töluvert for-
skot og ekki má bíða – núna er
rétti tíminn.
Ef rétt er haldið á spilunum get-
um við Íslendingar orðið fremstir í
eldi á þorski og mun sú atvinnu-
grein skapa mikinn fjölda starfa
svo ekki sé talað um gjaldeyri. Ef
við gerum rétt þá tekst okkur að
halda stöðu okkar á mörkuðum er-
lendis og jafnvel gera enn betur.
Þorskeldi verður
að byggja upp
Höfundur er eldisfræðingur.
Karl Steinar Óskarsson
ÁGÚST Guðmunds-
son heldur því fram að
ég hafi „einstaklega
litlar mætur á Moz-
art“. Það má lesa í
grein eftir hann sem
birtist í Morg-
unblaðinu 18.2. undir
fyrirsögninni „Mozart
og Jónas Sen“. Til-
efnið er gagnrýni mín
(31.1.) um tónleika sem voru haldnir
á afmæli Mozarts á Kjarvalsstöðum
fyrir skemmstu.
Rétt er að ég dýrka ekki Mozart
og er þeirrar skoðunar að margt
sem hann samdi sé ekki mikið
merkilegra en hvert annað popp.
Mér finnst hins vegar sumt popp
skemmtilegt, og sömu sögu er að
segja um Mozart. Þetta kom skýrt
fram í grein minni um tónleikana.
Þar sagði ég m.a. þetta: „Auðvitað
er Mozart skemmtilegur. Tónlist
hans verður samt að vera vel spiluð.
Það á náttúrlega við um flest tón-
verk, en vandamálið við Mozart er
að músíkin hans er svo viðkvæm og
brothætt að hún bjagast fljótt ef
tæknileg atriði eru ekki
á hreinu. Og þá verður
hún skelfilega leið-
inleg.“
Þetta er einmitt lyk-
ilatriði, hvernig Mozart
er spilaður. Á iPodnum
mínum er að finna um
15 píanókonserta eftir
Mozart, álíka margar
sinfóníur, einnig fiðlu-
sónötur og önnur
kammerverk. Allar
þessar tónsmíðar eru
vel spilaðar, sem gerir þær ánægju-
legar áheyrnar. Sama verður ekki
sagt um megnið af því sem var flutt
á umræddum tónleikum. Það er
heila málið.
Mozart og leiðindi
Jónas Sen svarar
Ágústi
Guðmundssyni
Jónas Sen
»Ég dýrka ekki Moz-
art … Mér finnst
hins vegar sumt popp
skemmtilegt, og sömu
sögu er að segja um
Mozart.
Höfundur er tónlistargagnrýnandi
við Morgunblaðið.