Morgunblaðið - 12.06.2009, Síða 12

12 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. JÚNÍ 2009
Eftir Sigrúnu Ernu Geirsdóttur og
Skúla Á. Sigurðsson
„ÞAÐ er verið að skerða kaupmátt-
inn um 15-20% miðað við verðlags-
vísitölu,“ segir Ingólfur Birgir Sig-
urgeirsson, lánasjóðs- og hags-
munafulltrúi Stúdentaráðs. Fyrir
utan hækkanir á neysluvörum og
skólabókum megi nefna að leigan á
stúdentagörðunum hafi hækkað um
20% á einu ári. Það segi sig sjálft
að óbreytt framfærslulán sé óhugs-
andi, hundrað þúsund krónur á
mánuði dugi hvergi nærri til. Ing-
ólfur segir einhug meðal náms-
manna um að ástandið sé stúd-
entum ekki bjóðandi.
„Mikill fjöldi námsmanna hefur
ekki fengið vinnu í sumar en samt
er áfram áætlað að námsmenn
skaffi sér sjálfir eina milljón til
framfærslu fyrir árið,“ segir Ing-
ólfur. Það liggi ljóst fyrir að há-
skólanám á Íslandi sé að verða
munaður fyrir þá efnameiri. Um
2.000 námsmenn hafa skráð sig í
sumarnámskeið í sumar. Þau
skerða hins vegar bótarétt. „Við er-
um að frétta af fólki sem skráir sig
úr námi til þess að fara á bætur.
Það er hagkvæmara að fara á spen-
ann hjá ríkinu og gera ekki neitt
heldur en að læra og vera á náms-
lánum,“ segir Ingólfur. Það sé for-
kastanleg þróun sem erfitt sé að
sjá að komi þjóðfélaginu vel.
Ásgeir Ingvarsson tekur í sama
streng og segir að verið sé að
„spara eyrinn en kasta krónunni“.
Ásgeir sagði sig í gær úr stjórn
LÍN, en þar sat hann fyrir hönd
Sambands íslenskra námsmanna
erlendis. „Með þessu er ég að mót-
mæla fjársvelti sjóðsins og undir-
strika alvöru málsins,“ segir Ásgeir
en hann telur að sjóðurinn geti ekki
uppfyllt lögbundna skyldu sína til
að sjá námsmönnum fyrir dugandi
framfærslu.
Ekki stúdentum bjóðandi
 Mikil óánægja meðal stúdenta með óbreytt framfærslulán  Áfram reiknað með að námsmenn sjái
sér fyrir milljón á ári  Mikil kaupmáttarskerðing  Fulltrúi í stjórn LÍN sagði af sér í mótmælaskyni
Morgunblaðið/G.Rúnar
Háskóli Námsmenn óttast að háskólanám sé að verða munaður og aðeins á færi hinna efnameiri.
Ingvar Christiansen er í viðskiptalögfræði á Bifröst og
lýkur námi næstu áramót. Unnusta hans er í sama námi
og eru þau með tvö börn á sínu framfæri. ,,Eftir að við
höfum borgað leiguna, sem er um 100.000 kr. á mánuði,
er ekki mikið eftir. Ekki síst vegna þess að við keyptum
bíl fyrir ári, á gengistryggðu láni. Afborgunin var 23
þúsund á mánuði en er komin upp í 47 þúsund núna. Það
munar um minna,“ segir Ingvar. Hann segir erfitt að ná
endum saman og nauðsynlegt að horfa vel í hverja ein-
ustu krónu. Ekki hefur þó verið íhugað að hætta námi
því þá væri of miklu kastað á glæ. Ingvar og unnusta
hans eru heldur ekki komin með vinnu í sumar enda
bara um tvo mánuði að ræða, bæði eru þau í sumarkúrsi í júní. Ingvar var
mjög ósáttur við fyrirkomulag lánanna. ,,Maður bara skilur þetta ekki. Af
hverju eru þessi mismunandi viðmið um nauðsynlega framfærslu eftir því
hvort maður skoðar greiðslumat banka, atvinnuleysisbætur eða útreikn-
inga LÍN? Af hverju eiga námsmenn að komast af með minna en þeir at-
vinnulausu? Við þurfum líka að borða, rétt eins og þeir.“ sigrunerna@mbl.is
,,Við þurfum líka að borða“
Ingvar
Christiansen
,,Það er gersamlega ómögulegt að ná endum saman,“ seg-
ir Arnþór Gíslason stjórnmálafræðinemi við Háskóla Ís-
lands. Hann leigir litla íbúð af Byggingarfélagi náms-
manna og greiðir fyrir 65 þúsund kr. á mánuði. Yfirleitt
eru þá í kringum 20 þúsund krónur eftir af yfirdrættinum.
Námslán eru greidd eftir á og eins og margir námsmenn
lifir hann því á yfirdrætti. ,,Manneskja sem vildi borga
leigu og skráningargjöld síðustu mánaðamót hefði ekki
getað það á þessum lánum,“ segir Arnþór. Hann segist
vita um marga sem hafi sagt upp íbúðum sínum og flust
aftur í heimahús, þrátt fyrir að lánin skerðist þannig í
60%. Eins viti hann um fólk sem hefur hætt námi og skráð sig á bætur í stað-
inn, til þess eins að hafa í sig og á. ,,Ég er mjög heppinn og á góða að sem ég
hef þurft að biðja um lán þegar engin vinna hefur verið í boði. Þetta geta hins
vegar ekki allir.“ Arnþór segist líka vera heppinn að eiga ekki börn undir
þessum kringumstæðum. ,,Námsmenn með börn hafa ekki nóg til þess að sjá
fyrir grunnþörfum barnanna og nú ætlar þessi jafnaðarstjórn ekki að hækka
framfærsluna um krónu! Hvað á fólk eiginlega að gera?“ sigrunerna@mbl.is
Heppinn að eiga ekki börn
Arnþór Gíslason
,,Ja, maður verður auðvitað bara að lifa mjög spart,“
segir Margrét Jónsdóttir, sem leggur stund á sjúkra-
þjálfun í Kaupmannahöfn. Hún býr þar í stúdentaíbúð
ásamt unnustanum, sem líka er námsmaður, og fjögurra
ára barni þeirra. ,,Maður finnur talsvert fyrir þessu, við
fáum ekki mikið fyrir peningana,“ segir Margrét. Til að
ná endum saman sé það lykilatriði að vera hagsýnn,
skipuleggja máltíðir fram í tímann, gera magninnkaup
og fylla frystinn og skápana. ,,Við losuðum okkur við bíl-
inn, hann var orðinn hreinn munaður, og við horfum í
hverja krónu.“ Margrét segir að þau hafi það ágætt enn
sem komið er þótt ástandið sé óvíst hvað sumarið varðar
því erfitt sé að finna vinnu í Danmörku og óhugsandi að fara heim. Hún
segir þá námsmenn sem hún þekki vera í svipaðri stöðu. Fáir hugsi sér
reyndar að fara heim. ,,Þvert á móti þá þekki ég nánast engan sem ætlar
heim. Þeir sem eru að ljúka námi ætla undantekningarlítið í áframhaldandi
nám eða vilja athuga með vinnu úti. Það er enginn að fara heim meðan
ástandið er svona,“ segir Margrét. sigrunerna@mbl.is
Enginn á förum heim
Margrét
Jónsdóttir
FRÉTTASKÝRING
Eftir Sigtrygg Sigtryggsson
sisi@mbl.is
SKRÁÐ atvinnuleysi í maí síðast-
liðnum var 8,7% eða að meðaltali
14.595 manns. Skráð atvinnuleysi í
apríl var 9,1% og þá voru að meðaltali
14.814 manns atvinnulausir. Er þetta
í fyrsta skipti síðan um mitt sumar í
fyrra, að dregur úr atvinnuleysi milli
mánaða. Í maí í fyrra var atvinnu-
leysi 1%, eða 1.739 manns.
Fram kemur hjá Vinnumála-
stofnun að vegna árstíðasveiflu jókst
áætlað vinnuafl í 167.789 manns í maí
eða um rúm 5.000, sem hefur áhrif á
reiknað atvinnuleysishlutfall til
lækkunar.
Atvinnuleysi er mest á Suður-
nesjum 14,2% en minnst á Vest-
fjörðum 2,3%. Atvinnuleysi breytist
lítið á höfuðborgarsvæðinu en minnk-
ar um 4,6% á landsbyggðinni. Alls
staðar dregur úr atvinnuleysi á
landsbyggðinni. Hlutfallslega dregur
mest úr atvinnuleysi á Austurlandi
eða um 67 manns og fer atvinnuleysi
þar úr 5,2% í 4,1%. Atvinnuleysi
eykst um 2,9% meðal kvenna en
minnkar um 3,8% meðal karla. At-
vinnuleysið er nú 9,7% meðal karla
og 7,4% meðal kvenna.
Mest atvinnuleysi eftir kaup-
stöðum er sem hér segir: Reykjavík
(7.180), Kópavogur (1.629), Hafn-
arfjörður (1.468), Reykjanesbær
(1.265) og Akureyri (1.003).
Langtímaatvinnuleysi er nú tekið
að aukast hægt og bítandi. Þeir sem
verið hafa á skrá lengur en 6 mánuði
voru 4.836 í lok maí en 3.269 í lok apr-
íl og eru nú um 30% allra á atvinnu-
leysisskrá. Þeir sem verið hafa at-
vinnulausir í meira en ár voru 435 í
lok maí en 361 í lok apríl. Atvinnu-
lausum á aldrinum 16-24 ára hefur
fjölgað úr 3.588 í lok apríl í 3.734 í lok
maí og eru þeir um 23% allra at-
vinnulausra í maí en voru um 21% í
lok apríl.
Útlendingum á skrá fækkar
Útlendingum á atvinnuleysisskrá
fækkaði um 101 frá apríl. Þeir eru nú
2.003. Þar af eru 1.291 Pólverjar, eða
64% þeirra útlendinga sem voru á
skrá í lok maí. Langflestir útlend-
inganna voru áður starfandi í bygg-
ingariðnaði eða 821.
Samtals voru 2.944 af þeim sem
voru skráðir atvinnulausir í lok maí í
hlutastörfum, þ.e. þeir sem eru í
reglubundnum hlutastörfum eða með
tilfallandi eða tímabundið starf á síð-
asta skráningardegi í maí. Þetta eru
um 18% af þeim sem voru skráðir at-
vinnulausir í lok maí. Af þeim 2.944
sem voru í hlutastörfum í lok maí eru
1.923 einstaklingar sem sóttu um at-
vinnuleysisbætur skv. lögum um
minnkað starfshlutfall. Þeir voru
2.137 í lok apríl og 1.274 í lok mars.
Í maí voru 1.189 sjálfstætt starf-
andi skráðir á atvinnuleysisskrá
vegna samdráttar í rekstri skv. áður
nefndum lögum. Þeim fækkaði frá
apríl þegar þeir voru 1.330, en hafði
áður fjölgað jafnt og þétt.
Vinnumálastofnun segir að yfir-
leitt batni atvinnuástandið frá maí til
júní, m.a. vegna árstíðasveiflu, en
gera megi ráð fyrir að einhver fjöldi
nemenda komi á atvinnuleysisskrá í
júní. Erfitt sé að áætla atvinnuleysi
um þessar mundir vegna mikillar
óvissu í efnahagslífinu, en líklegt sé
að atvinnuleysið í júní muni minnka
og verða á bilinu 7,9%-8,4%. Talsverð
aukning sé á framboði vinnuafls milli
maí og júní, sem nemur um 6.700
manns og hafi áhrif á reiknað at-
vinnuleysi.
Dregið hefur úr atvinnuleysi á landsbyggðinni en staðan breytist lítið á höfuðborgarsvæðinu
Atvinnuleysið dróst saman í maí
Atvinnuleysi í maí var minna en í
apríl. Þetta hefur ekki gerst síð-
an um mitt sumar í fyrra. Því er
spáð að enn dragi úr atvinnu-
leysinu í næsta mánuði en horfur
eru annars taldar óljósar.
 
   


    

     
   ! " # $ % & 
 Einhleypur námsmaður sem
leigir fær 113 þúsund á mánuði á
haustönn og 91 þúsund á vorönn.
 Námsmaður í sambúð með eitt
barn á framfæri fær um 117 þús-
und á mánuði á vorönn og um 95
þúsund á vorönn.
 Einstætt foreldri með eitt barn
fær um 164 þúsund á mánuði á
haustönn og um 131 þúsund á vor-
önn.
 Gunnatvinnuleysisbætur eru
150 þúsund á mánuði.
 Námslán eru greidd eftirá og því
lifa margir á yfirdrætti.
 Nauðsynlegt að ná öllum prófum
annars kemur til skerðingar á
námslánum.
 Hægt er að fá sérstök lán fyrir
skólagjöldum. Hámark slíkra lána
er 3,5 milljón íslenskar.
 Hver námsmaður getur aðeins
fengið slíkt nám einu sinni á æv-
inni.
 Hámark skólagjaldaláns fyrir
Bandaríkin er 44.100 dalir.
Lán námsmanna hjá LÍN