Morgunblaðið - 12.06.2009, Side 31

Ljósmyndir/Björg Sveinsdóttir
Menning 31FÓLK
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. JÚNÍ 2009
Eftir Arnar Eggert Thoroddsen
arnart@mbl.is
Í DAG eru nákvæmlega tíu ár síðan Sigur Rós hélt sögu-
lega útgáfutónleika vegna plötu sinnar, Ágætis byrjun, í
Íslensku óperunni.
Tónleikarnir hafa í dag tekið á sig goðsagnakenndan
blæ og þeir sem þá sóttu lygna aftur augum þegar þeir
rifja þá upp. Greinarhöfundur man eftir því að hafa staðið
úti á Ingólfsstræti eftir tónleikana, í þægilegu losti, orð-
laus en hárin höfðu staðið á endum út alla tónleikana, svo
magnaðir voru þeir. Í kring voru fleiri gestir, og enginn
mælti orð frá munni.
Þennan sama dag kom Ágætis byrjun út, en útgefandinn, Ási í Smekkleysu, var að
vonast til að geta selt ca 1500 eintök. Á þeim tíma gat enginn, eðlilega, ímyndað sér
það flug sem platan og sveitin átti eftir að taka. En þar sem fólk stóð dolfallið í Ingólfs-
strætinu var a.m.k. eitt á hreinu. Það hafði eitthvað stórkostlegt gerst – og það væri
eiginlega óréttlætanlegt að þessi ótrúlega tónlist sem hafði verið flutt í Íslensku óp-
erunni myndi ekki fara sem víðast.
Ágætis byrjun Sigur Rósar er tíu ára í dag
Allt breyttist
Þáttaskil Á einni nóttu varð ljóst að það væri eitthvað meiriháttar í uppsiglingu hjá þessari mosfellsku rokksveit. Ferill hennar hefur síðan verið ein samfelld sigurganga.
Páll Ragnar Pálsson, kenndur við Maus
„Þetta voru tímamótatónleikar, og þá ekki
bara fyrir Sigur Rós. Það breyttist allt í kjölfar-
ið, og tónleikarnir mörkuðu ákveðin kyn-
slóðaskipti. Maður fann fyrir nýju viðhorfi í ís-
lensku tónlistarlífi, fersku og jákvæðu, og þessi
kynslóð sem Sigur Rós tilheyrir var allt í einu
reiðubúin til að taka við. Maður fann að eitthvað
mikið var í uppsiglingu, mánuðina fyrir tón-
leikana og sú þróun náði ákveðnum hápunkti
þarna. Ég myndi segja að áhorfendur hafi verið
í sjokki eftir tónleikana og ekki undirbúnir fyrir
það sem á borð var borið. Þessir tónleikar báru með sér ákveðna
uppljómun. Fólk upplifði fegurð sem það hafði ekki skynjað áður,
Sigur Rós var með einhvern lykil virtist vera. Þetta var einhver
tilfinning, eitthvað „íslenskt“, eitthvað sameiginlegt sem fólk bara
fattar. Einhver hrein og tær fegurð sem allir gátu tengt við.“
KK, tónlistarmaður
„Ég og Jónsi rákum saman
hljóðver á þessum tíma og
við spiluðum stundum sam-
an, hituðum m.a. upp fyrir
Will Oldham fyrr um vorið.
Ég spilaði svo á munnhörpu
inn á plötuna. Ég var því bú-
inn að fylgjast með þeim í
nokkurn tíma og vissi sosum
hvað var að fara að gerast
þarna í óperunni. Engu að
síður voru tónleikarnir mjög
sérstakir, ollu hálfgerðri
sprengingu. Svo fékk ég
þarna smá hlutverk, sópaði
gólfið í enda tónleikanna og
brá mér í hlutverk hús-
varðar. Mér fannst það fynd-
in hugdetta. Það var allt í
einhverju undarlega góðu
samræmi þennan dag.“
Ólafur Páll Gunnarsson, Óli Palli, Rás 2
„Við tókum tónleikana upp og
sendum þá jafnframt beint út.
Þetta var mikil hátíðarstund og ég
tók börnin mín með, þá kornung,
af því að ég vildi að þau upplifðu
þessa sögulegu tónleika. Ég vissi
hvað var að fara að gerast, enda
var ég heillaður af plötunni. Ég
stundaði enda mikið trúboð, tók
t.d. 30 plötur með mér til Bret-
lands og gaf m.a. John Peel eintak.
Sjálfur á ég eintak númer eitt, sem strákarnir létu
mig hafa daginn áður, þegar þeir sátu við og límdu
plötuna saman á gamla Grand Rokk, síðar Sirkus.
Í tónlist Sigur Rósar upplifði maður alveg nýja
stemningu. Og tónleikarnir eru þeir eftirminnileg-
ustu sem ég hef séð, maður man mjög skýrt eftir
þeim. Þeir negldu þetta, konsertinn var algerlega
„brilliant“. Þannig er Sigur Rós, allt sem þeir gera
markast af sterkri og mikilli heild og þessi drama-
tíska stemning dregur fólk óhjákvæmilega að.“
Ég var þar
„ÞAÐ virðist vera sama hvern
maður talar við, það muna allir eft-
ir þessum tónleikum,“ segir Georg
og segist vel kannast við þennan
goðsagnakennda stimpil sem tón-
leikarnir hafa á sér.
„Ég man hvað þetta var erfiður
dagur. Það gekk illa að sándtékka
og ég var orðinn hálf vonlaus þeg-
ar ég skrapp heim eftir tékk. Mig langaði eiginlega
ekkert til að spila. Svo hittumst við á Sólon fyrir tón-
leika og stöppuðum stálinu hver í annan. Ákváðum
bara að gera okkar besta, sama hvernig færi. Meira
gætum við ekki gert. Þannig að við vorum ekki mjög
upplitsdjarfir! En svo gekk allt upp einhvern veginn.
Við vorum að hlusta á upptökur frá þessu um daginn
og vorum hissa á því hvernig þetta small allt saman.
Spennufallið var mikið eftir tónleikana og við vorum
allir í hæstu hæðum. Engir tónleikar okkar lifa jafn
sterkt í minningunni hjá mér. Á vissan hátt voru
þetta fyrstu „alvöru“ tónleikarnir okkar, og það var
mikið haft fyrir þessu. Okkur fannst rosalegt að
spila fyrir fullum sal í Íslensku óperunni – sem var
mjög stórt fyrir okkur þá!“
„Ég var orðinn hálf vonlaus“
Georg Holm, bassaleikari Sigur Rósar, segir tónleikadaginn hafa verið ævintýralegan
og á tímabili hafi hann ekki verið sérstaklega bjartsýnn á kvöldið.
„Ég var staddur í sumarhúsi við strönd New Jersey árið 1999, og
kvöldi var tekið að halla, þegar ég heyrði Ágætis byrjun fyrst.
Bergmálandi, glerdropahringlandi hljómborðið í „Svefn-G-
Englar“, ásamt áleitnum, surgandi gítartónunum og hárri, óskilj-
anlegri söngröddinni heillaði mig. Stærð tónlistarinnar, ógurlegt
aðdráttaraflið minnti helst á hafið sem beljaði fyrir utan. Ég upp-
lifði hins vegar Sigur Rós af einhverri alvöru þegar hún lék í New
York í fyrsta skipti, í maí 2001 [tónleikar sem Fricke gagnrýndi
fyrir Morgunblaðið]. Þar fann ég að Ágætis byrjun átti greinilega
rætur í tónleikaspilamennsku og á því sviði sprakk hún út sem aldrei fyrr. Þegar ég
gekk inn á tónleikastaðinn, þetta maíkvöld, var ég aðdáandi. Ég gekk hins vegar út
frelsaður.“
Ógurlegt aðdráttarafl
David Fricke, einn ritstjóra Rolling Stone, setti niður hugleiðingar
af þessu tilefni að beiðni Morgunblaðsins.