Framsóknarblaðið - 23.01.2003, Blaðsíða 9

“'T’ ^
f
Þingvellir, Þingholt og Hótel Berg í ljósum logum.
„og þar með meðábyrgur um
það ómyndarlega og rislága nafn
Eldfell. ... Eldfell þýðir jú ekkert
annað en vulkan, eldfjall og mér
fannst óþarft að upplýsa Vest-
mannaeyinga um það að þetta
væri eldfjall. Sjálfur aðhylltist
ég nafnið Kirkjufell, mér finnst
það látlaust og eðlilegt og
sögulega rétt og fara vel við
Helgafell, það fjall sem raun-
verulega bjargaði bænum með
því að varna því að sprungan
lenti beint á hann.”
Starfsemin í Hafnarbúðum
Strax fyrsta daginn bauð borg-
arráð Reykjavíkur Vestmanna-
eyjabæ endurgjaldslaus afnot af
Hafnarbúðum svo lengi sem
þörf væri á. Starfsemin þandist
út á örskömmum tíma, síma-
kerfið sprakk t.d. strax fyrstu
dagana og þurfti að fjölga línum
úr þremur upp í 11 auk þess sem
komið var upp skiptiborði með
16 innanhússímum. Aldrei gafst
tóm til að skipuleggja starfsem-
ina.
Aðstæðumar sköpuðu þarfim-
ar, oftast hraðar en hægt var að
sjá þær fyrir. Þær réðu ferðinni
og vom hinn raunverulegi
stjómandi starfsins. Fyrstu
dagana var fólk aðallega að leita
upplýsinga um hvar vinir og
ættingjar vom niðurkomnir og
hvort og þá hvenær þeim væri
mögulegt að komast út til Eyja
aftur, til þess að sækja föt og
aðrar lífsnauðsynjar.
Rauði krossinn tók á móti
flóttafólkinu við komuna til
Reykjavíkur og kom því fyrir til
bráðabirgða og útbjó tölvuskrá
um dvalarstaði og símanúmer
rúmlega 4000 Vestmannaey-
inga. Rauði krossinn flutti alla
starfsemi sína í þágu Vest-
mannaeyinga í Hafnarbúðir og
samstarfið og samvinnan varð
mikil og góð. Margir sjálfboða-
liðar komu til starfa, bæði á
vegum Rauða krossins og úr
röðum Vestmannaeyinga.
Einkum unnu margar konur
sjálfboðaliðastarf. Reykvískir
skólanemar lögðu einnig hönd á
plóginn og fyrirtæki, félaga-
samtök og stofnanir lágu heldur
ekki á liði sínu.
Mikil ásókn var í að komast út
til Eyja og Almannavamarráð
setti sérstakar reglur um ferðir
fólks til Eyja. Utgáfa þessara
ferðaleyfa átti eftir að verða eitt
verst þokkaða og vandasamasta
verkefni fólksins í Hafnar-
búðum. Gefin voru út sérstök
skírteini til staðfestingar á því
hverjir væru Vestmannaeyingar.
Þau giltu sem aðgönguseðill að
allri fyrirgreiðslu sem Eyja-
mönnum stóð til boða og án
þeirra fengu menn ekki afhenta
búshluti úr móttökustöðvunum.
Oskilamunir hlóðust upp og
þegar farið var að flytja búslóðir
til lands annaðist óskilamuna-
deildin þær. Útvega þurfti
bifreiðir til að aka búslóðunum
frá skipi og húsnæði til að
geyma þær í. Flestir höfðu
yfirgefið heimili sín í flýti og
margir vora peningalitlir eða
jafnvel peningalausir. Rauði
krossinn lýsti því yfir að hluti
ljárframlaga sem borist höfðu
skyldi þegar varið til fólksins.
Fljótlega var einnig farið að út-
hluta gjafafé sem barst til Hjálp-
arstofnunnar kirkjunnar og
Hjálparsjóðs Æskufólks.
Starfsfólk Bæjarsjóðs Vest-
mannaeyja yfirtók starfsemina
fljótlega. Eyjakonur fóru þegar
25. janúar að veita kaffi í
mötuneytinu. Kvenfélagið
Heimaey bauð fram alla vinnu
við mötuneytið nema elda-
mennskuna sem nemendur
Hótel- og veitingaskóla Islands
sáu um fyrstu þrjár vikurnar.
Leyfi ráðherra fékkst til að loka
skólanum á meðan. Fjöldi
máltíða á dag var oft um 600.
Sjálfboðaliðum, sem unnu við
móttöku búslóða, var sendur
matur á vinnustaði sína. Smá
saman dró úr aðsókn og um-
svifin minnkuðu en mötuneytið
var mikilvægur mótstaður fyrir
Eyjamenn.
Húsnæðismiðlun tók þegar til
starfa og skilaði góðum árangri.
Fólki hafði verið komið fyrir til
bráðabirgða í skólum eða hjá
ættingjum. Sú staðreynd að
hægt var að koma svo mörgum
fyrir á einkaheimilum á örfáum
klukkustundum vakti athygli
víða um heim. Fljótlega varð
Ijóst að útvega yrði fólki betra
húsnæði. Boðin voru afnot að
einstaklingsherbergjum, íbúð-
um, sumarbústöðum og allt upp
í heilu sumardvalaheimilin.
Munaði þar mest um Ölfusborg-
ir, en þar var strax þann 28.
janúar búið að koma fyrir um
280 manns. Viðlagasjóður tók
fljótlega frumkvæðið í hús-
næðismálunum.
Atvinnumiðlunin útvegaði um
200 manns atvinnu. Rauði
krossinn opnaði ráðleggingastöð
í Heilsuverndarstöðinni. Einnig
stuðlaði hann að starfsemi
tveggja barnaheimila í samvinnu
við Hjálparstofnun kirkjunnar
og kom upp aðstöðu fyrir
unglinga í Tónabæ.
Viðlagasjóður
Viðlagasjóður var stofnaður
samkvæmt lögum 7. febrúar
1973. Alþingi kaus stjórn, en
forsætisráðherra skipaði for-
mann og varaformann. Við-
lagasjóður var framkvæmdaaðili
að öllum björgunar- og varnar-
aðgerðum í Eyjum. Það þurfti að
hreinsa bæinn, lagfæra skemmd-
ir á húseignum og bæta eig-
endum þeirra tjón. Sjóðurinn
greiddi einnig ýmsar skuld-
bindingar húseigenda s.s. af-
borganir og vexti. Bætur voru
greiddar fyrir skemmdar og
glataðar búslóðir auk tekjumiss-
is. Af þeim 1349 fjölskyldum
sem urðu að yfirgefa heimili sín
í Eyjum leituðu tæpar 900 að-
stoðar um húsnæði á vegum
Viðlagasjóðs á 30 stöðum á
landinu.
Til að flýta framkvæmdum
keypti sjóðurinn 542 íbúðarhús
frá Norðurlöndunum. Eftir
könnun ineðal Vestmannaeyinga
var ákveðið hvar húsin skyldu
staðsett á landinu. Einnig voru
byggðar um 46 íbúðir í fjöl-
býlishúsum í Reykjavík og
Hafnarfirði.
Viðlagasjóður tók þá ákvörð-
un í ágúst að flýta fyrir upp-
byggingu Heimaeyjar. Það
skyldi gert með því að láta hefja
vinnu við að koma stærstu
atvinnufyrirtækjunum af stað
aftur og flytja vélar og tæki til
baka. Til að flýta fyrir heim-
flutningi Vestmannaeyinga var
ákveðið í september að greiða
staðaruppbót til fólks sem
komið var til baka. Frá 1.
október tók bæjarstjórnin að sér
hlutverk framkvæmdaaðila.