Morgunblaðið - 21.02.2011, Qupperneq 18

18 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 21. FEBRÚAR 2011
–– Meira fyrir lesendur
PANTAÐU AUGLÝSINGAPLÁSS
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
Föstudaginn 4. mars kemur
út hið árlega Fermingarblað
Morgunblaðsins.
Fermingarblaðið hefur verið eitt
af vinsælustu sérblöðum
Morgunblaðsins í gegnum árin
og verður blaðið í ár
sérstaklega glæsilegt.
MEÐAL EFNIS:
Veitingar í veisluna.
Mismunandi fermingar.
Fermingartíska.
Hárgreiðslan.
Myndatakan.
Fermingargjafir.
Fermingar erlendis.
Hvað þýðir fermingin?
Viðtöl við fermingarbörn.
Nöfn fermingarbarna.
Fermingarskeytin.
Boðskort.
Ásamt fullt af
spennandi efni.
FERMI GAR
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, mánudaginn 28. febrúar.
Ferm
ing
S
É
R
B
L
A
Ð
Með lögum skal land
byggja var grunnregla,
en nú er verklagið, að
séu lögin í vegi póli-
tískra gerenda þá er
notuð tilpössuð pólitík.
(Svandís febrúar 2011,
með samþykki forsætis-
ráðherra.)
Hrokafullur gern-
ingur þetta, er það ekki?!.
Í heildstæðri löggjöf um málefni
aldraðra nr. 125/1999 segir um tilgang
laganna:
Lögin fela í sér þau markmið að
gera öldruðum fært að lifa eðlilegu
heimilislífi eins lengi og kostur er og
að öldruðum sé tryggð þjónusta þegar
hennar er þörf og í samræmi við þarfir
hvers og eins. Ásamt því er lögð
áhersla á að aldraðir njóti jafnréttis og
að sjálfstæði þeirra sé virt.
Knýjandi er sú spurning nú sem áð-
ur hvernig efndir laganna séu í raun-
heimi íslenskrar stjórnsýslu og eldri
borgara. Kristín H. Tryggvadóttir, 74
ára eftirlaunaþegi, ritaði opið bréf til
ráðherra og segir þar m.a.:
„Hvert er réttlætið fyrir lífeyris-
þega? Ég get ekki leyft mér nokkurn
skapaðan hlut,“ skrifar hún þar. Eftir
að hafa starfað að stjórnunarstörfum
fyrir hið opinbera í rúm fjörutíu ár
hefur Kristín einungis 65 þúsund
krónur á milli handanna um hver
mánaðamót. Kristín sendi bréfið til
forsætis-, fjármála-, innanríkis- og
velferðarráðherra. Í bréfinu segir
Kristín að hún greiði 120 þúsund
krónur í skatta um hver mánaðamót.
Þá greiði hún 240 þúsund krónur til
Hrafnistu. Eftir að búið er að draga
allt af henni standa eftir um 65 þúsund
krónur, sem er ákaflega lítið að henn-
ar mati. „ Þar sem ég lagði svona hart
að mér, og meðvitað, til að eiga rétt á
góðum lífeyrisgreiðslum í ellinni, skil
ég ekki hvar pottur er brotinn og það
stórlega að mínu mati.“
Tökum annað alvar-
legt dæmi: Eiginmað-
urinn er sjötíu ára og
kona hans jafnaldri,
hann verður fyrir heila-
bilun og þarf vistun á
hjúkrunarheimili. Hann
hefur sömu eftirlaun og
Kristín og fær að halda
eftir 65 þ. kr. eftir skatta,
en greiðir Hrafnistu 240
þ. kr. eins og Kristín.
Kona hans er og var heimavinnandi
húsmóðir og hefur um 100 þ. kr. eftir
skatta í lífeyristekjur. Hún hefur þá til
ráðstöfunar 165 þ. kr. til framfærslu á
mánuði og til að reka sameiginlegt bú
þeirra hjóna. Til þess rekstrar vantar
um 100 þ. kr. á mánuði ef eitthvað er
að marka nýjustu þarfatöflur í
„neyslukönnun“ velferðarríkisstjórn-
arinnar.
Þetta er raunveruleikinn þrátt fyrir
að lögin nr. 125/1999 feli í sér þau
markmið að gera öldruðum fært að
lifa eðlilegu heimilislífi eins lengi og
kostur er og að öldruðum sé tryggð
þjónusta þegar hennar er þörf og í
samræmi við þarfir hvers og eins. En
nú höfum við, fyrir nokkrum dögum,
fengið aðgang að verklagsreglum ráð-
herranna með yfirlýsingu Svandísar
umhverfisráðherra að hún væri í póli-
tík og að hennar tök á ráðherramál-
efnum væru pólitísk, þess vegna bryti
hún lög. Forsætisráðherra var á sama
máli og þótti þetta snaggaralega klár-
að hjá Svandísi. Fyrrverandi félags-
málaráðherra hafði opinberað verk-
lagið 1. júlí með aðgerðum sem
stórsköðuðu hagsmuni eldri borgara.
Hinn 1. júlí 2009 gerði hann skyndi-
breytingar á lögum um almanna-
tryggingar, þannig að lífeyrissjóðs-
tekjur hefðu áhrif á útreikning
grunnlífeyris og var frítekjumarkið
sett við 214.602 kr. Auðfengnir millj-
arðar þar fyrir ríkissjóð, enginn
spurður, ekkert samráð, bara rúss-
nesk tilskipunaraðferð valdstjórnar.
Slíkir gerendur ættu að hafa vit á að
skammast sín. Nú er svo komið að
aldraður Jón og öldruð Jóna hafa 2,50
kr. af hverjum tíu í tekjur en ríkið
hirðir 7,50 kr. Með sinni aðferð. Stef-
án Stokkseyringur þóttist sjá dóm í
júlíárásinni og kvað ljóðið: „Á okkur
dæmist á sukkinu sökin. Og svelta því
megum um ókomna tíð.“ Já, já – það
gæti verið að við hefðum einhverja
sök, en hún er ekki svo fyrirferð-
armikil að nauðsyn sé að svelta okkur
af stjórnvöldum með gerningum sem
eru andstæðir grunnlögum málefnis.
Reglurnar nú bera með sér graf-
skrift hinnar norrænu velferðarrík-
isstjórnar Íslands, en þar segir:
Grunnlífeyrir er 29.294 kr. á mánuði.
Frítekjumark vegna hans er 214.602
kr., þá byrjar hann að skerðast og
fellur niður við um 332 þ. kr. á mánuði
fyrir skatta. Búi ellilífeyrisþegi á
dvalar- eða hjúkrunarheimili má
hann halda eftir um 65 þ. kr. af
tekjum eftir skatt áður en til þátttöku
í dvalarkostnaði kemur. Ein-
staklingur með 100 þ. kr. í lífeyr-
issjóðsgreiðslur eða aðrar tekjur
greiðir um 35 þ. kr. af dvalarkostn-
aðinum, um 73 þ. kr. eru greiddar af
150 þ. kr. tekjum, um 104 þ. kr. af 200
þ. kr., um 135 þ. kr. af 250 þ. kr. og
um 154 þ. kr. af 282 þ. kr. Já það er
sagt í þýskri speki að nauðsynlegt sé
að gera einfalda hluti flókna í opin-
berum gerningum, því þá séu póli-
tísku undankomuleiðirnar svo greið-
ar.
Þetta er allt með ólíkindum
Eftir Erling Garðar
Jónasson »Með lögum skal land
byggja var grunn-
regla, en nú er verklag-
ið, að séu lögin í vegi
pólitískra gerenda þá er
notuð tilpössuð pólitík.
(Svandís feb. 2011.)
Erling Garðar Jónasson
Höfundur er tæknifræðingur og er
formaður Samtaka aldraðra.
Kveikjan að þessari
grein eru eftirfarandi
upplýsingar sem birt-
ust í Morgunblaðinu
12. febrúar síðastlið-
inn; „Alls voru 2.670 á
aldrinum 16-24 ára at-
vinnulausir í lok jan-
úar en 2.377 í lok des-
ember eða um 18%
allra atvinnulausra í
janúar og fjölgaði um 293 frá því í
desember“ (bls.18). Á föstudeginum
11. febrúar hafði ég heyrt forsætis-
ráðherra (í útvarpi) lofa fjöl-
breyttum menntunarúrræðum fyrir
atvinnulausa.
Á sama tíma er framhaldsskólum
gert að skera niður og þurfa þess
vegna að fækka nemendum. Skólinn
minn, Fjölbrautaskólinn við Ármúla,
á aftur að skera mikið niður á þessu
skólaári. Vegna niðurskurðar var
sumarfjarnám fyrir 800 nemendur
lagt niður og á vor- og haustönn
2010 voru 800 færri fjarnemendur
en árið áður, samtals fækkun um
1600 nemendur. Árið 2006 voru 1059
nemendur í dagskólanum, árið 2010
voru dagsskólanemendur 932. Á
haustönn 2010 fengu 274 umsóknir
höfnun í dagskóla og í byrjun þessa
árs þurfti að hafna 336 umsóknum.
Á skólaárinu 2010-2011 þurfti s.s. að
neita samtals 610 umsóknum um
nám í dagskóla okkar. Hverjir eru
það sem fengu höfnun? Jú, það er
einmitt þessi aldurshópur ung-
menna sem fyllir 18% hlut atvinnu-
lausra.
Meðalaldur nemenda í Fjöl-
brautaskólanum við Ármúla er yfir
20 ár. Við höfum langa og góða
reynslu af því að styðja eldri nem-
endur sem og yngri til mennta.
Margir byrja í fjarnámi hjá okkur
og fara síðar yfir í dagskólann. Skól-
inn hefur lagt metnað sinn í að koma
til móts við þarfir nemenda, m.a.
með því að byggja upp stuðnings-
kerfi fyrir lesblinda nemendur og
nemendur af erlendum uppruna. Á
undanförnum árum hafa á hverri
önn verið í námi um 150 lesblindir
nemendur og um 100 nemendur með
íslensku sem annað mál. Brotthvarf
úr þessum hópi hefur verið minna
en meðal nemenda sem heild eða 15-
20%. Nú er unnið að því að byggja
upp almenna námsbraut fyrir nem-
endur sem ekki hafa lágmarks-
einkunn úr grunnskóla. Samhliða
þessu hafa nemendur af öllum
stærðum og gerðum fengið að njóta
sín í skólanum og verið skólanum til
sóma á margvíslegan hátt. Margir
eldri nemendur stunda nám við
Heilbrigðisskólann sem er innan
veggja skólans. Samkvæmt úttekt
menntamálaráðuneytisins á skól-
anum býr F.Á. að sterku kennaraliði
sem ber virðingu fyrir nemendum
sínum, kennsluhættir eru fjöl-
breyttir og markmið og áherslur
skýrar.
Flestir leshamlaðir nemendur
eiga í erfiðleikum með að vinna með
texta. Hugtakið leshamlaður er ekki
lýsandi hugtak, né hugtök eins og
lesblinda eða lesröskun. Alþjóðleg
hugtök eru dyslexia (merkir að eiga
í erfiðleikum með orð), dysgraphia
(erfiðleikar með skrift og/eða ritun),
dyscalculia (erfiðleikar með stærð-
fræði) og dyspraxia (erfiðleikar með
skipulag, tímaskynjun og áttun t.d.
hægri og vinstri). Þó að nemandi
eigi í erfiðleikum með texta er það
ekki mælikvarði á getu hans til
náms, ekki einu sinni
bóklegs náms. Margir
þessara nemenda búa
yfir miklu hugviti og
úrræðasemi, styrkleiki
þeirra liggur oft í skap-
andi hugsun og að sjá
fyrir sér frumlegar
lausnir. Í stað þess að
einblína á það sem
nemandi á erfitt með er
mikilvægt að leita eftir
styrkleikum hans. Við
upphaf framhalds-
skólanáms hafa margir þessara
nemenda því miður lágt sjálfsmat og
litla trú á sér sem nemanda. Með
stuðningi er hægt að byggja upp
sterkari sjálfsmynd og trú á eigin
getu ef fyrir hendi er virðing, sveigj-
anleiki og fjölbreytni í náms- og
kennsluaðferðum.
Leshamlaðir eru þeir sem einna
mestar líkur eru á að hafi gefist upp
í námi og ekki ólíklega einnig þeir
sem eru á atvinnuleysisskrá vegna
skorts á formlegum réttindum.
Nemendur sem koma aftur í nám
eftir þátttöku í atvinnulífinu stefna
að ákveðnu marki og eru tilbúnir að
leggja mikið á sig til að ná því tak-
marki. Eldri nemendur eru yfirleitt
það sem kennarar kalla „góðir nem-
endur“, s.s. samviskusamir, vinnu-
samir, jákvæðir, stundvísir og auðga
marga kennslustundina með reynslu
sinni.
F.Á. hafði komið sér upp vara-
sjóði sem nýttur var í ýmiss konar
stuðningsúrræði, hluta af sjóðnum
yfirtók ríkissjóður. Fjárveitingar til
framhaldsskóla fara eftir nem-
endafjölda og fjölda lokinna eininga
en ekki eftir mismunandi þörfum
nemenda. Útreikningar eru gerðir í
samræmi við reiknilíkan sem gerir
ekki ráð fyrir fjármagni til ólíkra
þarfa nemenda fyrir stuðning í
námi. Eingöngu er gert ráð fyrir
náms- og starfsráðgjöfum. For-
eldrar sem vanir eru að sérkennsla
og stuðningur sé fyrir hendi innan
grunnskóla fá oft áfall þegar þeir
uppgötva að allt slíkt hverfur form-
lega við yfirfærslu nemandans til
framhaldsskólans. Þörfin fyrir
stuðning í námi hverfur ekki þó að
nemandinn ljúki 10. bekk. Fram-
haldsskóli sem eingöngu leggur
metnað sinn í að sinna nemendum
sem eiga auðvelt með hefðbundið
nám fær sama fjármagn og skóli
sem leggur metnað sinn í að koma
til móts við ólíkar þarfir og getu
nemenda. Allir nemendur úr 10.
bekk munu fá inngöngu í framhalds-
skóla í haust og sennilega mun um-
ræðan enn á ný snúast um hvort
þeir hafi komist inn í sinn óskaskóla
eða ekki. Hver mun tala máli þess
stóra hóps ungmenna eldri en 18 ára
sem á sama tíma mun fá höfnun frá
sínum óskaskóla?
Hvert liggur mín
leið? – Hver
er mín framtíð?
Eftir Elínu
Vilhelmsdóttur
Elín Vilhelmsdóttir
» Framhaldsskóli sem
eingöngu leggur
metnað sinn í að sinna
nemendum sem eiga
auðvelt með hefðbundið
nám fær sama fjármagn
og skóli sem leggur
metnað sinn í að koma
til móts við ólíkar þarfir
og getu nemenda.
Höfundur er kennslustjóri dyslexíu-
stoðþjónustu Fjölbrautaskólans við
Ármúla.
Fáðu fréttirnar
sendar í símann þinn