Morgunblaðið - 12.04.2011, Blaðsíða 18

BAKSVIÐ
Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
S
tígamót munu brátt opna
athvarf fyrir konur sem
eru á leið úr vændi eða
mansali. Að mati Guð-
rúnar Jónsdóttur, tals-
konu Stígamóta, er vændi viðvar-
andi vandamál og henni finnst
mikilvægt að lögreglan framfylgi
lögum sem banna kaup á vændi.
„Ég sakna þess að fleiri hafi ekki
verið dæmdir fyrir vændiskaup,
miðað við það vændi sem er í
gangi.“ Hildur Jónsdóttir, formaður
sérfræði- og samhæfingarteymis
vegna mansals, segir að talið sé
óyggjandi að dæmi séu um að kon-
ur komi hingað til lands sérstaklega
til að stunda vændi. Í sumum til-
fellum séu þær fórnarlömb mansals
en í öðrum ekki. „Það er aldrei
hægt að vita hvort konur sem
stunda vændi eru fórnarlömb man-
sals eða ekki. Þess vegna hvet ég
alla þá sem verða varir við óeðlilega
starfsemi af þessum toga að láta
lögreglu vita svo hún geti rann-
sakað málið,“ segir hún.
Ástundun vændis er ekki lög-
brot en kaup á vændi og að skipu-
leggja það er á hinn bóginn ólög-
legt. Hildur bendir einnig á að það
sé ólöglegt að hafa vitandi vits
hagnað af vændi, s.s. með því að
leigja húsnæði undir slíka starfsemi
eða auglýsa það. Hildur segir að
þær vísbendingar sem liggi fyrir
um skipulag vændismarkaðarins
hér á landi bendi til að það séu Ís-
lendingar sem ráði þar mestu en
séu gjarnan í sambandi við glæpa-
hringi úti í heimi sem geti útvegað
konur.
Alvarlegar afleiðingar
Guðrún Jónsdóttir, talskona
Stígamóta, segir að flestar konur,
þó ekki allar, sem komi til Stíga-
móta vegna vændis eigi það sameig-
inlegt að hafa orðið fyrir kynferðis-
legu ofbeldi, s.s. sifjaspellum eða
nauðgunum, áður en þær leiddust
út í vændi. „Afleiðingar þess að
hafa verið í vændi eru ákaflega
sambærilegar við afleiðingar annars
ofbeldis, nema afleiðingar vændis
geta verið ýktari. Við lítum raunar
á vændi sem ofbeldi gegn kon-
unum,“ segir hún.
Þrjár starfskonur Stígamóta
starfrækja sjálfshjálparhóp fyrir
konur sem hafa verið í vændi og
segir Guðrún að konurnar líki starfi
sjálfshjálparhópsins við hálfgerða
frelsun.
Steinunn Gyðu- og Guðjóns-
dóttir, fyrrverandi framkvæmda-
stýra Unifem á Íslandi, hefur verið
ráðin sem verkefnisstýra í athvarf-
inu sem Stígamót ætla að opna fyrir
konur sem eru á leið úr vændi og
mansali. Búið er að tryggja lág-
marksfjármögnun fyrir verkefnið
en eftir er að finna rétta húsnæðið.
Hingað til hafa konur sem koma úr
vændi getað leitað til Kvenna-
athvarfsins en Guðrún segir að að-
staðan þar sé ekki talin henta nægi-
lega vel. „Við vitum það af okkar
reynslu og annarra að þessar konur
þurfa meiri ró og lengri tíma til að
jafna sig. Við sjáum fyrir okkur að
athvarfið verði fyrir færri konur og
að þær geti verið öruggar um að fá
sérherbergi.“
Guðrún bendir á að þótt reynt
sé að láta skipulagða vændis-
starfsemi fara hljótt geti vændi
aldrei verið ósýnilegra en svo að
hægt sé að selja það. „Og ef kúnn-
arnir geta fundið það, þá geta það
aðrir líka, meðal annars lögreglan,
fjölmiðar og fleiri,“ segir hún. Lög-
regla hér á landi hafi tekið marga
góða spretti við að uppræta skipu-
lagt vændi. „En það vantar upp á
að hún sýni sífellda árvekni.“
Opna athvarf fyrir
konur á leið úr vændi
Morgunblaðið/Ásdís
Skjól Athvarf Stígamóta verður byggt að danskri fyrirmynd. Þær konur
sem leiðast út í vændi hafa flestar áður orðið fyrir ofbeldi.
18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. APRÍL 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Niðurstaðaþjóð-ar-
atkvæðagreiðsl-
unnar sem fram
fór um síðustu
helgi var afger-
andi. Skoðana-
kannanir náðu ekki að segja
fyrir um úrslitin þótt MMR-
könnun fyrir Andríki hafi ver-
ið næst því. Þó gáfu kannanir
til kynna að eftir því sem um-
ræðurnar urðu markvissari óx
andstaðan. Upplýst umræða
hlaut að leiða til að svarið
yrði Nei. Hin umdeilda af-
staða forystu Sjálfstæð-
isflokksins til málsins bætti
vafalaust stöðu Já-manna
nokkuð. En ekki fer þó á milli
mála að yfirgnæfandi meiri-
hluti flokksmanna og stuðn-
ingsmanna flokksins sagði nei
í kjörklefanum.
Forysta Sjálfstæðisflokks-
ins á aðeins tvo kosti í stöð-
unni. Tilkynna að hún muni
fara frá á næsta Landsfundi
flokksins, sem ber að halda á
þessu ári, ellegar leitast við
að endurvinna það traust sem
glataðist og fá endurnýjað
umboð á fundinum. Sjálfstæð-
isflokkurinn er ekki þeirrar
gerðar að hann krefjist játn-
inga af forystumönnum sínum
við aðstæður eins og þær sem
nú eru innan flokksins. En
hann hlustar grannt eftir við-
brögðum þeirra.
Í hnotskurn er vandi for-
ystunnar þessi: Hún ákvað
skyndilega og óvænt að ganga
þvert á svig við skýra ákvörð-
un Landsfundar flokksins í
þýðingarmiklu stórmáli. Það
getur forysta flokksins ekki
leyft sér að gera nema ein-
hver sú neyð eða nauðung sé
uppi sem réttlætti slíkt og
flokksfólkið myndi skilja og
sætta sig við.
Ekkert slíkt var
fyrir hendi nú og
forysta flokksins
og meirihluti
þingflokksins náði
ekki að skýra með
sannfærandi hætti
hvers vegna hún ákvað að
fylgja leiðsögn Jóhönnu og
Steingríms í hinu afdrifaríka
máli. Bersýnilega las hún ekki
rétt hug sinna eigin flokks-
manna og virti ekki skýra
ályktun þeirra og afstöðu. Af
því leiðir að flokksmenn ræða
sín á milli hvort hætta sé á að
forystan kunni að bregðast
með áþekkum hætti í öðrum
stórmálum. Þarna liggur
trúnaðarbresturinn.
Núverandi forysta er skip-
uð ungu fólki sem er mörgum
góðum kostum búið. Hún hef-
ur sagt að hún muni gera allt
til þess að vinna traust
flokksmanna og kjósenda
flokksins á ný. Í því felst að
hún ætlar ekki að berja höfð-
inu við steininn heldur við-
urkenna mistökin í verki. Hún
hefur með öðrum orðum
áréttað vilja sinn til að læra
af því sem gerðist. Forystan
mun ekki vinna trúnað flokks-
fólks á ný eins og hendi sé
veifað. En líkur standa til að
það sama fólk vilji gefa for-
ystunni annað tækkifæri. Sé
það mat rétt verður hún að
nýta það tækifæri vel. Annað
mun örugglega ekki gefast.
Það er ekki keppikefli að al-
varleg upplausn í Sjálfstæð-
isflokknum bætist við hið al-
menna upplausnarástand sem
nú er í þjóðfélaginu. Ábyrgð
forystunnar er því mikil.
Sannfærist flokksmenn um
einlægni hennar og góðan
vilja getur þrátt fyrir allt vel
ræst úr.
Trúnaðarbrestur
forystu og flokks er
stóri vandinn. Hann
verður að leysa}
Staða Sjálfstæðis-
flokksins
Viðbrögðhinnar lán-lausu rík-
isstjórnar Íslands
við kröftugu neii
þjóðarinnar við
uppgjafarstefnu
hennar lofa ekki
góðu. Árni Páll
Árnason, sem er ósýnt um að
leysa nokkurt mál, fór fljótt og
illa af stað eftir neiið. Hann
sagðist flýta sér við að koma
ESA-málatilbúnaðinum áfram!
Þessi viðbrögð eru hneyksli.
Forstjóri ESA hefur orðið ber
að yfirlýsingum og dómum á
meðan málið er enn í meðferð í
stofnun hans. Hann hefur gefið
til kynna að EFTA-dómstóll-
inn sé ómerkilegur stimpilpúði
og hann ráðstafi úrskurðum
þess dómstóls að vild. Fyrsta
krafan hlýtur að
vera sú að þessi
óhæfi ESA-maður
víki þegar í stað.
Auðvitað er hætta
á að norsk yfirvöld
skipi annan engu
betri í staðinn, því
vitað er að norskir
fulltrúar í ESA fylgja fyr-
irmælum stjórnvalda í Osló í
smáu og stóru. Ferill fulltrú-
anna fyrir og eftir veru þeirra í
ESA styrkir það mat. Þótt hin
lánlausa ríkisstjórn þráist við
að víkja, og fyrirlitning þjóð-
arinnar á framgöngu hennar
blasi við kemst hún varla hjá
að sýnast gæta hagsmuna
þeirrar sömu þjóðar út á við.
Getur hún í það minnsta leitast
við í smáu að fylgja fordæmi
forseta Íslands.
Vantraust ríkir á
vilja og getu rík-
isstjórnar til að
gæta hagsmuna Ís-
lands}
Ríkisstjórnin ber ekki við að
gæta hagsmuna Íslands Þ
rjú aðildarríki evrusvæðisins hafa
þurft að leita eftir neyðarlánum frá
Evrópusambandinu og Alþjóða-
gjaldeyrissjóðnum á síðustu tólf
mánuðum sökum þess að þau hafa
ekki með góðu móti getað endurfjármagnað
skuldir sínar á fjármálamörkuðum. Þetta ætti
að vera sterk vísbending um að ekki sé allt með
felldu á evrusvæðinu. Neyðarlánin fela í sér
takmarkaða lausn á þeim vanda sem við er að
etja. Þau veita grískum, írskum og portúgölsk-
um stjórnvöldum tímabundið skjól frá fjár-
málamörkuðum en hins vegar verður vart séð
að það dugi til þess að leysa þann grundvall-
arvanda sem við er að etja.
Opinber skuldastaða viðkomandi hagkerfa
er aðeins birtingarform þess vanda sem er
óumflýjanlegur þegar Evrópski seðlabankinn
tekur fyrst og fremst tillit til stöðu mála í þýska hagkerf-
inu, stærsta hagkerfi evrusvæðisins, við framkvæmd pen-
ingamálastefnunnar. Stærstan hluta fyrsta áratugar ald-
arinnar hélt ECB stýrivöxtum lágum vegna hægagangs
þýska hagkerfisins. Á sama tíma flæddi fjármagn til jað-
arsvæðanna, meðal annars með þeim afleiðingum að
launakostnaður rauk upp úr öllu valdi án þess að fram-
leiðni fylgdi með. Á meðan hann stóð nánast í stað í Þýska-
landi hækkaði hann um 30% í ríkjum á borð við Grikkland
og Portúgal. Því hefur verið fleygt fram í umræðunni hér
heima að þessi þróun sýni hversu evran er góð þegar kem-
ur að því að verja kaupmátt launamanna en í þeirri fullyrð-
ingu felst hugsunarvilla. Þessi launaþróun í
þeim evruríkjum sem eru verst stödd um þess-
ar mundir hefur leitt til þess að útflutningsiðn-
aður þeirra er hvorki samkeppnishæfur á
evrusvæðinu né á alþjóðamörkuðum. Allar
efnahagsaðgerðir þeirra ríkja sem þurft hafa
að leita eftir neyðarláni þurfa að miðast við að
ná niður launakostnaði til þess að endurreisa
samkeppnishæfni. Þetta þýðir með öðrum orð-
um að þau þurfa að framkalla sjálfkrafa áhrif
gengisfellingar án þess að mögulegt sé að fella
gengið.
Ennfremur knúðu lágir vextir á evrusvæð-
inu áfram stórfellda eignabólu á fasteigna-
markaði í ríkjum á borð við Spán og Írland.
Þrát fyrir að fasteignaverð í þessum ríkjum
hafi lækkað umtalsvert á liðnum árum er hægt
að færa nokkuð sannfærandi rök fyrir því að
leiðréttingin sé ekki komin fram að fullu og það á auðvitað
eftir að hafa skaðleg áhrif á viðkomandi hagkerfi.
Lausnin við þessum vanda hefur falist í frekari lántök-
um hins opinbera auk þess að grípa til víðtækra aðhalds-
aðgerða sem einsýnt er að muni halda niðri hagvexti á
næstu árum og þar af leiðandi getu viðkomandi stjórn-
valda til þess að standa straum af aukinni skuldabyrði.
Ákvörðun Evrópska seðlabankans um hækkun stýrivaxta
vegna umtalsverðrar þenslu og verðbólguskriðs í Þýska-
landi stráir svo salti í sár hinna svokölluðu jaðarríkja evru-
svæðisins á sama tíma og viðbúið er að það muni blæða
áfram úr því á komandi árum.
Örn
Arnarson
Pistill
Salti stráð í sár evrusvæðisins
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Björgvin Björgvinsson, yfirmað-
ur kynferðisbrotadeildar lögregl-
unnar á höfuðborgarsvæðinu,
segir að kynferðisbrotadeildin
eigi fullt í fangi með að rannsaka
kærur vegna kynferðisofbeldis,
s.s. nauðgana og kynferðisbrota
gegn börnum, og hafi því lítið
getað sinnt rannsóknum á
vændi. Rannsóknir á vændi séu
tímafrekar og krefjist töluverðs
mannafla. „Við sinnum því sem
kemur inn á okkar borð og tilefni
er til.“
Björgvin segir að svo virðist
sem það hafi frekar aukist að
ungar stúlkur selji sig fyrir fíkni-
efni og peninga. „Þetta kemur
ekki á borð lögreglu en þetta er
virkilega mikið áhyggjuefni sem
vert er skoða,“ segir hann.
Stefán Eiríksson lög-
reglustjóri segir að lögregla
sinni öllu sem komi inn á borð til
hennar en tíminn til að fara í
frumkvæðisvinnu sé sífellt
minni.
Ungar stúlkur
fyrir fíkniefni
TÍMAFREKAR RANNSÓKNIR