Morgunblaðið - 12.04.2011, Blaðsíða 29

MENNING 29
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. APRÍL 2011
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
551 1200 / leikhusid.is
568 8000 – borgarleikhus.is – midasala@borgarleikhus.is
NEI, RÁÐHERRA! (Stóra sviðið)
Sun 17/4 kl. 20:00 Fös 6/5 kl. 19:00 aukasýn Fim 19/5 kl. 20:00
Fös 29/4 kl. 19:00 Lau 7/5 kl. 19:00 Fös 20/5 kl. 19:00
Fös 29/4 kl. 22:00 aukasýn Sun 8/5 kl. 20:00 Lau 28/5 kl. 19:00
Lau 30/4 kl. 19:00 Fös 13/5 kl. 19:00 Sun 29/5 kl. 20:00
Lau 30/4 kl. 22:00 Fös 13/5 kl. 22:00 aukasýn
Fim 5/5 kl. 20:00 Sun 15/5 kl. 20:00
Tveggja tíma hláturskast...með hléi
Strýhærði Pétur (Litla sviðið)
Sun 17/4 kl. 20:00 7.k Lau 30/4 kl. 20:00 10.k Lau 7/5 kl. 20:00
Fim 28/4 kl. 20:00 8.k Fim 5/5 kl. 20:00
Fös 29/4 kl. 20:00 9.k Fös 6/5 kl. 20:00
Krassandi ruslópera. Áhorfendur standa á sýningunni. Ekki við hæfi ungra barna.
Húsmóðirin (Nýja sviðið)
Þri 26/4 kl. 20:00 forsýn Sun 8/5 kl. 20:00 8.k Lau 28/5 kl. 20:00 aukasýn
Mið 27/4 kl. 20:00 frumsýn Fös 13/5 kl. 20:00 9.k Sun 29/5 kl. 20:00 17.k
Fim 28/4 kl. 20:00 2.k Sun 15/5 kl. 20:00 10.k Þri 31/5 kl. 20:00 18.k
Fös 29/4 kl. 20:00 aukasýn Þri 17/5 kl. 20:00 11.k Mið 1/6 kl. 20:00 19.k
Lau 30/4 kl. 20:00 3.k Mið 18/5 kl. 20:00 12.k Fim 2/6 kl. 20:00 20.k
Þri 3/5 kl. 20:00 4.k Fim 19/5 kl. 20:00 aukasýn Fös 3/6 kl. 20:00 21.k
Mið 4/5 kl. 20:00 5.k Fös 20/5 kl. 20:00 13.k Lau 4/6 kl. 20:00 22.k
Fim 5/5 kl. 20:00 aukasýn Sun 22/5 kl. 20:00 14.k Sun 5/6 kl. 20:00
Fös 6/5 kl. 20:00 6.k Þri 24/5 kl. 20:00 15.k
Lau 7/5 kl. 20:00 7.k Mið 25/5 kl. 20:00 16.k
Samvinnuverkefni Borgarleikhússins og Vesturports
Afinn (Stóra sviðið)
Lau 16/4 kl. 20:00 Fim 28/4 kl. 20:00
Óumflýjanlegt framhald Pabbans
Nýdönsk í nánd (Stóra sviðið)
Fim 14/4 kl. 20:00 Fös 15/4 kl. 19:00 Fös 15/4 kl. 22:00
Sáldrandi brjáli sem aldrei fyrr
Eldfærin (Stóra sviðið)
Lau 16/4 kl. 13:00 Sun 17/4 kl. 14:30 Sun 1/5 kl. 13:00
Lau 16/4 kl. 14:30 5.k Lau 30/4 kl. 13:00 Sun 1/5 kl. 14:30
Sun 17/4 kl. 13:00 Lau 30/4 kl. 14:30
Sögustund með öllum töfrum leikhússins
Nýdönsk í nánd - á Stóra sviðinu um helgina!
Tugir fornleifafræðinga og allt að
eitt þúsund verkamenn, sem 1.600
hermenn gæta, keppast við að grafa
upp sem mest af fornminjum í Mes
Aynak í Afganistan og koma þeim í
skjól. Þeir reyna að bjarga sem
mestu af fornum styttum, stúpum og
öðrum minjum áður en kínverskt
námufyrirtæki fær svæðið afhent og
breytir því í opna koparnámu. Talið
er að á svæðinu sé eitt besta kopar-
svæði jarðar í dag. Þeim fornminjum
sem næst ekki að flytja áður en
framkvæmdir hefjast verður eytt.
Mes Aynak var við hina fornu
Silkileið og þar höfðu verið reist um-
fangsmikil búddahof fyrir um 2.500
árum. Auk þess að vera mikilvæg
trúarmiðstöð var þetta litríkur
verslunarstaður og þá þegar var far-
ið að vinna dýra málma úr fjöllunum
í kring.
Í Mes Aynak er nú viðamesti forn-
leifagröftur samtímans, enda unnið í
kapphlaupi við tímann. Að sögn The
Art Newspaper var það þarna sem
liðsmenn Osama bin Ladens voru
þjálfaðir áður en þeir gerðu árásina
á Tvíburaturnana, en nú hefur svæð-
ið verið leigt kínversku ríkisfyr-
irtæki til næstu 30 ára fyrir sem
nemur 3,5 milljörðum Bandaríkja-
dala. Er það stærsti samningur sem
afgönsk stjórnvöld hafa gert við er-
lenda aðila og er vonast til að hann
verði mikilvæg innspýting fyrir afg-
anskt efnahagslíf.
Kínverjar bíða átekta
Merkar afganskar menningar-
minjar hafa verið eyðilagðar í
stórum stíl á síðustu árum, ekki síst
meðal talibanar ríktu í landinu.
Fornleifafræðingarnir í Mes Aynak
hafa til að mynda fundið margar
stórar búddastyttur, sem höfuðið
hefur verið brotið af til að selja.
Þrátt fyrir að samið hafi verið um
námuvinnsluna árið 2007 var ekki
hafist handa við að bjarga forn-
leifum fyrr en tveimur árum síðar.
Hluti klaustra hefur síðan verið
grafinn upp og fjöldinn allur af stytt-
um, í misgóðu ásigkomulagi, komið í
ljós. Til að mynda fundust tíu metra
löng höggmynd af Búdda liggjandi,
umfangsmikil veggmálverk og
hlaðnar stúpur, en það eru bæna-
turnar sem hýsa helga gripi.
Þrátt fyrir að tiltölulega lítið hafi
enn verið grafið upp af þeim minjum
sem sérfræðingar telja vera á staðn-
um á verkinu að ljúka eftir 14 mán-
uði. Fullyrt að þá hafi aðeins hluta
verðmætanna verið bjargað.
Aðstoðarmenningarráðherra Afg-
anistans, Omar Sultan, sagði fyrir
skemmstu að fjölga ætti fornleifa-
fræðingum við verkið úr 30 í 65.
Mikilvægustu gripirnir eru sendir til
Þjóðminjasafnsins í Kabúl en talið
er að geymslur muni þó engan veg-
inn ráða við umfangið. Þegar er þó
farið að sýna í safninu hluti sem
fundist hafa í Mes Aynak, en banda-
ríska sendiráðið kostar sýningu á 70
gripum sem var opnuð 15. mars síð-
astliðinn. Þá er nú rætt um að
byggja sérstakt safn um hluti frá
Mes Aynak.
Kínverskir verktakar hafa þegar
hafist handa við vegagerð og annan
undirbúning fyrir námuvinnsluna
sem hefst árið 2014. efi@mbl.is
Bjarga fornminjum í
kapphlaupi við tímann
 Viðamesti upp-
gröftur samtím-
ans í Afganistan
Stytta í vegghleðslu Gripirnir eru viðkvæmir en þá þarf að fjarlægja.
Höfuðlausar Fornar Búddastyttur
standa í hofi í Mes Aynak.
Gagnrýnandi Artforum sem fjallar
um innsetningar Katrínar Sigurð-
ardóttur í Metropolitan-safninu í
New York, segir verkin töfrum
hlaðin; arkitektúrísk hlutföll og
rými birtist þar rétt eins og Lísa
hafi snúið aftur frá Undralandi með
sönnunargögn um heim fullan af
annarskonar innviðum húsa.
Sýning Katrínar, sem nefnist Boi-
series, opnaði í safninu í október
síðastliðnum og lýkur 30. maí næst-
komandi. Katrín skapaði tvær inn-
setningar í safninu og byggjast þær
á frönskum herbergjum frá 19. öld
sem eru í safninu. Hægt er að horfa
inn í aðra innsetninguna, herbergi
sem Katrín hefur gert alveg hvítt,
en hitt er eins og skermur með sí-
minnkandi einingum.
Margir gagnrýnendur hafa
fjallað lofsamlega um sýninguna. Í
Artforum segir til dæmis að verkin
veki spurningar um á hvað sé horft
og það að horfa. Gagnrýnandi The
New Yorker hrósar sýn Katrínar,
talar um „draugalega einangrun“
sem birtist í verkunum þar sem hún
bendi á forréttindi hinnar ráðandi
stéttar sem leiddu til frönsku bylt-
ingarinnar og upphafs nútímans.
Verkum Katr-
ínar hrósað
Boiserie Hluti annarrar innsetn-
ingar Katrínar Sigurðardóttur.
©The Metropolitan Museum of Art
Nánast fullfermi var á næstsíðustusinfóníutónleikunum í fimmtuguHáskólabíói á fimmtudag. Hvaðsvo sem það þýðir í raun – því auk
kreppu rugla margar breytur tölfræðina.
Í fyrsta lagi hefur landsmönnum fjölgað
um hátt í helming síðan 1961, og ætti hlut-
fallsleg aðsókn að 90% fleiri sætum Eldborg-
arsalar í Hörpu af þeirri ástæðu einni því eftir
að reynast engu minni, jafnvel þótt klass-
íkáhugi kunni að hafa minnkað frá því sem
áður var. Aftur á móti er fyrirsjáanlegt að
aukin forvitni hlustenda með tilkomu nýrri og
glæsilegri salarkynna muni framan af birtast
í drjúgri viðbótaraðsókn – líkt og þegar óp-
eruáhugi Dana tók 40% kipp upp á við fyrstu
misserin eftir vígslu nýja söngleikhússins í
Kristjánshöfn.
Það verður því varla hægt að bera saman
aðsóknartölur fyrir og eftir vistaskipti SÍ fyrr
en að nokkrum árum liðnum. En auðvitað
vonum við öll að aðalbreytan – verðandi
hljómburður á heimsmælikvarða – skipti
mestu, þó svo að þáttur erlendra gesta gæti
líka orðið meiri en áður þekktist.
Að því töldu má sjá hvað vangaveltur um
vinsældir Tjajkovskíjs, mældar í beinharðri
miðasölu, eru um sinn ómarktækar – jafnvel
þótt melódísk ægifegurð verka hans hafi bor-
ið af flestu í tónleikasölum hins vestræna
heims allt frá ofanverðri 19. öld, eins og ugg-
laust kæmi skýrt fram af „Topp tíu“-
hlustendakönnun í dag.
Hvað sem því líður fór ekki framhjá nein-
um að hlustendur síðasta fimmtudagskvölds
kunnu gott að meta eftir rífandi góðu und-
irtektunum að dæma. Ekki sízt í jafnágætum
flutningi og hér gat að heyra, enda lék sveitin
flest af fagmannlegum eldmóði undir stjórn
sænska básúnistans Christians Lindbergs, er
kom mér raunar oft í óvæntan stanz miðað við
fyrstu fordóma um snaggaralegan vélhjóla-
töffara með einleiksfortíð úr einkum fram-
sæknum nútímaverkum. Því þótt glampasn-
arpan blástur SÍ-látúnsliða hafi kannski borið
einna hæst fékk Lindberg líka ótrúlega mikið
út úr tré- og strengjaleik bandsins af gesta-
stjórnanda að vera, þökk sé m.a. fágaðri
dýnamík, markvissum rúbatóum og almennt
bullandi innlifun, er gerðu þessi rúmlega 130
ára gömlu tónverk jafnt bráðspræk sem un-
aðslega söngvæn fyrir hugskotseyrum.
Einleikari kvöldsins var hinn aðeins
hálfþrítugi bandaríski Rússi Mikhail Simon-
yan. Nálgun hans að heimsfrægum fiðlukons-
ertinum frá 1878 var víða furðufíngerð – jafn-
vel svo minnti á köflum á ofurnýtingu Isabelle
Faust á veikustu mögulegu styrkleikagráð-
um. Þótt ekki væri inntónun fiðlarans alltaf
óaðfinnanleg í hæðinni átti Simonyan á móti
margt skemmtilegt í pokahorni er bar vott
um sjálfstæðari túlkun en viðgengst hjá eldri
sólistum. Kom þannig á óvart hvað hann virt-
ist hafa frjálslega, stundum jafnvel lág-
stemmt kímna, afstöðu til hins dáða meist-
araverks án þess samt að brengla
boðskapnum.
Kyrrlátt aukalag hans, Armensk bæn, kom
enn meir á óvart fyrir einlæga túlkun á flug-
eldasneyddu austrænu sönglagi á íhugulum
vængjum mannlegrar tilhöfðunar er lét eng-
an ósnortinn.
Vélhjólatöffari leynir á sér
Morgunblaðið/Einar Falur
Simonyan „... margt skemmtilegt í pokahorni er bar vott
um sjálfstæðari túlkun en viðgengst hjá eldri sólistum.“
Háskólabíó
Sinfóníutónleikarbbbbn
Tsjajkovskíj: Capriccio italien, Fiðlukonsert og
Sinfónía nr. 5. Mikhail Simonyan fiðla og Sinfón-
íuhljómsveit Íslands. Stjórnandi: Christian Lind-
berg. Fimmtudaginn 7. apríl kl. 19:30.
RÍKARÐUR Ö. PÁLSSON
TÓNLIST