Birtingur - 01.01.1965, Side 5

Þannig fór um frelsið, og þurfti þá ekki að spyrja um velmegun-
ina: eftir þetta hnignar íslenzku þjóðlífi óðfluga. Siglingar innlendra
skipa leggjast niður, landsmenn verða æ háðari náð og miskunn kon-
ungs um flutninga til landsins og frá ]rví. Sjálfræðishugur þjóðarinnar
þverr, menn trúa ekki sem fyrr á mátt sinn og megin.
En minning horfinnar hetju- og frelsisaldar lifir í hug og hjarta ís-
lendinga. íslenzk skáld vefja hana rómantískum frægðarljóma og gefa
framtíðinni listræna mynd af þjóðveldistímanum í íslendingasögum.
Nú koma eymdaraldir Islands í langri lest — allur dugur er drepinn úr
þjóðinni, unz lnin er að því komin að lognast út af. Menn eru jafnvel
farnir að ræða um að flytja hyskið úr Iandi, og til eru þeir meðal
menntafrömuða þjóðarinnar, sem telja ráðlegast að leggja niður ís-
lenzka tungu: ,,Jeg anseer det, ikke alene unyttigt, men og des uden
meget skadeligt, at Man skal beholde det Islandske Sprog . . . Lader os
antage det danske Sprog, effter som vi staae under en dansk Regiæring
4 og i Communication med danske Folk.“ Loks undir miðbik 18. aldar
rís upp maður, sem hefur vilja, þor og þrek til að taka forustu í baráttu
íslendinga gegn erlendri ágengni og fyrir efnahagslegri endurreisn.
Þessi maður var Skúli Magnússon landfógeti. Enda þótt umbótatil-
raunir Skúla fógeta færu að mestu út um þúfur, örvaði hann aðra til
dáða með fordæmi sínu, gaf þeim nýja trú á landið og sjálfa sig, bar-
áttuhug og kjark.
Jafnhliða verklegri viðreisn að frumkvæði Skúla, verður um daga
hans mikil andleg vakning með þjóðinni. íslenzk höfðingjaefni, eins og
Eggert Ólafsson og Hannes Finnsson, kynnast fræðslustefnunni á Hafn-
arárum sínum og gerast ákafir talsmenn hennar, er heim kemur. Sér-
staklega reyndist hin þjóðlega grein upplýsingarinnar, eins og Eggert
mótaði hana, farsæl leiðsögn til bjartari framtíðar. Eggert unni ætt-
landi sínu, þjóð og tungu um alla hluti fram, dáði fornöldina, vildi
færa málið í upprunalegt horf og halda fast við gróna þjóðarsiði.
MRTINGUR
3