Birtingur - 01.01.1965, Síða 31

VI.
Fjölnir var Islendingum engan veginn sá aufúsugestur, sem viS kynnum
að ætla nú á dögum. Þegar betur er að gáð, er ekki heldur við því að
búast. Hann braut upp á mörgum nýmælum og kom við margra kaun.
Orvar hans voru hvassar og bog-mennirnir beinskeyttir. Embættismenn-
irnir fyrtust við gagnrýni þessara próflausu galgopa á landstjórnarmál-
um, menntamenn ýmsir voru andvígir stafsetningarnýjungum ritsins.
Ritdómarnir komu illa við þá, sem vissu eflaust undir niðri, að kunn-
áttu þeirra í móðurmálinu var skelfilega ábótavant, svo sem útgefend-
ur Sunnanpóstsins og fleiri máttarstólpa þjóðfélagsins. Alþýða reiddist
mjög aðförinni að rímum Sigurðar Breiðfjörðs, og margt af því, sem
Fjölnir hafði legurst að bjóða, fór fyrir ofan garð og neðan hjá þeim,
sem alizt höfðu upp við „leirburðarstagl og holtaþokuvæl.“
Hins verður þó að geta, að Fjölnir átti sér þegar frá upphafi ýmsa vini
og ótrauða stuðningsmenn og ekki af verri endanum. Áður hefur ver-
ið minnzt á hinn frjálslynda klerk á Kolfreyjustað eystra, en þyngra
vó liðsinni manna eins og Bjarna Thorarensens skálds, Steingríms Jóns-
sonar biskups og ísleifs Einarssonar etatsráðs á Brekku. Enn fiemur
munu kennarar að Bessastöðum hafa verið Fjölni hlynntir, þó að Svein-
birni Egilssyni hrysi hugur við stafsetningunni.
En mest um verð eru þau áhrif, sem hugsjónir Fjölnismanna hafa haft
á íslenzkan þjóðaranda, eftir að Fjölnir var allur og fóstbræðurnir góðu
hölðu safnazt til feðra sinna. Kvæði Jónasar hafa opnað augu manna
fyrir fegurð náttúrunnar og unaði íslenzks sveitarlífs, „hnipin þjóð í
vanda“ eignaðist aftur gleði sína við að lesa þau og eygði leið út úr
þrengingunum. Málvöndunarstarf Fjölnismanna, lærifeðra þeirra og
lærisveina gaf okkur „ylhýra málið“ aftur jafnhreint og það var á gull-
aldardögum þjóðveldisins og þó langtum mýkra og auðugra, betur við
hæfi núthnamanna. Þannig mætti lengi telja, og sæi þó aldrei út yfir
alla þá blessun, sem starf þeirra hefur orðið síðari kynslóðum.
IiIRTINGUR
29