Birtingur - 01.01.1965, Side 92

menntaskólapilta fé eða gengið í ábyrgð fyrir
þá og aldrei tapað á því eyri. Eins sagði mér
annar heiðursmaður, Hafsteinn í Hólum, að
hann hefði aldrei skaðazt á skiptum við rit-
höfunda, sem til hans hefðu leitað um prent-
un á bókum, og væru þeir þó orðnir býsna
margir. Efalaust hafa það verið fátækustu
skólasveinarnir, sem nutu fyrirgreiðslu Gunn-
laugs Tryggva, og skáldin hans Hafsteins Iiafa
áreiðanlega verið öreigar. Mér er nær að
halda, að orðheldni og ráðvendni öll sé rót-
grónust meðal hinna snauðu, og svo virðast
fleiri ætla. Allir þekkja söguna af feðgunum
eftir Gunnar Gunnarsson: „En meðal þeirra
fáu orða, sem fóru á milli þeirra, var setning,
sem kom aftur og aftur, — það er að segja, það
var alténd Snjólfur gamli, sem sagði hana við
Snjólf litla. Og orðin voru þessi:
„Maður verður bara að sjá um að standa í
skilum við alla og skulda engum neitt. og svo
reiða sig á forsjónina."
Enn er fátæktin víðar á vist í þessu landi en
ætla mætti. Flestir hafa þó í sig og á, þjóðin
má heita vel efnum búin, og fjöldi íslendinga
er vellauðugur. Þá gerist það í fyrsta sinn svo
sögur fari af, að fjáðir menn og fullhraustir
taka að lifa á slætti eins og sjálfsvirðingarlaus-
ir vesalingar. Kunnara er en frá þurfi að
segja, að stjórnarvöld lýðveldisins hafa þegið
gýligjafir handan um höf í ýmsum myndum,
hundruð og aftur hundruð milljóna, og ekki
vílað fyrir sér að seilast til sjóða, sem ætlaðir
eru liungrandi þjóðum til efnalegrar viðreisn-
ar. Eftir höfðinu dansa limirnir — einnig þeir
sem takmarkaða virðingu segjast bera fyrir
,,hö£ðinu“ að öðru leyti. I samræmi við tíðar-
anda hinnar háþróuðu félagsvitundar hafa
risið upp fjölmennir söfnuðir með það mið
fyrir stafni að selja safnaðarfólkið ýmist milli-
liðalaust eða með aðstoð umboðssala. Kunn-
asta dæmið um framtakssama sjálfsala af þessu
tagi er Varðberg, félag ungra strefara, sem
gert hafa sáttmála við erlend herveldi um
ókeypis lystireisur félagsmanna í önnur lönd,
þar sem þeim gefst kostur á að grandskoða
flóknar stríðsvélar og heyra sérfræðinga í
manndrápum útskýra fræði sín. Einn af
stjórnmálaflokkum landsins rekur umfangs-
mikinn útflutning á ungu menntafólki til
austantjaldslanda með eins konar láns- og
leigukjörum. Enn má nefna urmul félaga sem
hafa óþrjótandi birgðir vináttu til kaups gegn
greiðslu í fríðu: sumardvöl í hlýlegum fjörð-
um eða fjallabyggðum utanlands fyrir ætt-
ingja og vini félagsstjórnar, börn þeirra og
barnabörn. Ekki má gleyma hugkvæmni ís-
lenzkra stjórnmálaforkólfa, sem hafa lært á
því lagið að slá sér út ómagavist á erlendum
hressingarheimilum milli málþinga.
Kostnaðinn af flandri og uppheldi þessa stríð-
90
BIRTINGUR