Ingólfur - 07.08.1944, Qupperneq 7

INGÓLFUR
Frh. af 6. síðu.
7
Loftferjur við
aðalfossana.
TILIÍYIMIMING
Öllum ber saman um að feg-
ursti foss á Islandi og eflausl
í Evrópu allri, sé Gullfoss.
Veldur því eigi aðeins stærð
fossins, heldur bygging hans-
— skipting hans í efra og neðra
fall með mismunandi stefnu. —-
Til þess að betur verði notið
fegurðar þessa verðmæta og ein
stæða náttúruundurs, þarf að
setja loftferju yfir fossgljúfrið.
Það mundi stórum auka til-
breytni fossins og alls umhverf-
is bans, að geta skoðað þetta
allt frá fleiri bliðum.
Sama máli gegnir um Detti-
foss og þó að vissu leyti í enn
ríkara mæli. Þessi foss er all-
ur ferlegri og tröllslegri en Gull
foss, enda dimmri yfirlitum og
einfaldari að lögun, en aftur
vatnsmeiri og fallhærri.
Eins og alfaraleiðin liggur
nú, verður ekki að Dettifossi
komist nema að austan, eða
röngu megin, þar eð fallið stefn
ir til vesturs. Hér er því alveg
sérstök nauðsyn á loftferju til
þess að komist verði þeim meg-
in að fossinum, þar sem liann
nýtur sín að fullu.
Væntanlega mundi nægja að
spenna stálkaðal yfir gljúfrin
og bengja 'neðan í hann kláf
sem rynni þar á hjólum. Far-
gjöld væri sjálfsagt að taka til
að bera kostnaðinn. —
Loftferjur hafa lengi verið
notaðar hér á landi yfir þröng
árgljúfur og nuimi enn í notk-
un a. m. k. yfir Jökulsá á Dal.
Ctbúnaðurinn allur beitir
,,dráttur“ — og kallað „að fara
yfir Jöklu á drættinum“. Var
það lengst af trékláfur er rann
á hjólum á tveimur gildum
hampköðlum, er strengdir voru
milli hlaðinna steinstöpla á
gljúfurbörmunum. Voru drag-
reipi úr kláfnum til beggja
landa. — Á þessum dráttum
var misjafn útbúnaður og frem-
ur ótryggur. Enda urðu stund-
um slys af.
Með nútímaefni og tækni
hlýtur að vera vanda-
laust að búa til bæði einfalda
drætti og trygga.
„Fagurskinna".
Guðmundur Gamalíelsson
hefur nú selt bókaverzlun sína
og forlag, er starfað hefur uni
40 ára skeið og gefið út fjölda
bóka. Starfar verzlunin þó enn
á sama stað og undir sama
nafni.
En sjálfur liefur Guðmund-
ur stofnað nýtt bókaforlag, er
nefnist Fagurskinna. Fyrsta út-
gáfa þessa forlags er bók Bryn-
leifs Tobíassonar menntaskóla-
kennara: — Hver er mdSur-
inn?, og hefur hennar verið áð-
ur getið hér í blaðinu. — Þess-
ari bók hefur verið afbragðs-
vel tekið, sem vænta mátti hjá
þjóð eins og Islendingum. —
Menn lesa þessa bók beinlínis
sér til skemmtunar, þótt grein-
irnar séu stuttar um livern
liinna 3740 menn, sem í bók-
inni eru. — Sem vænta mátti
liöfðu ekki náðst upplýsingar
um alla, er ástæða var til að
Viðskiptaráðið hefur ákveðið nýtt bámarksverð á grænmeti
senr liér segir:
I lieildsölu: I smásölu:
Tómatar, I. flokkur Kr. 8.00 pr. kg. Ivr. 10.50 pr. kg-
do. II. fl. Kr. 6.00 pr. kg. Kr. 8.00 pr. kg-
Agurkur, 1. flokkur Kr. 2.50 pr. stk. Kr. 3.25 pr. stk.
do. 11. fl. Kr. 1.75 pr. stk. Kr. 2.50 pr. stk.
Toppkál, I. flokkur Kr. 3.25 pr. stk. Kr. 4.25 pr. stk.
do. II. fl. Kr. 2.00 pr. stk. Kr. 3.00 pr. stk.
Gulrætur, Extra . . Kr. 3.00 pr. búnt Kr. 4.25 pn búnt
do. I. fl. Kr. 2.25 pr. búnt Kr. 3.25 pr. búnt
do. II. fl. Kr. 1.25 pr. búnt Kr. 2.00 pr. búnt
Salat minst 18 stk. í ks. Kr. 13.00 pr. ks. Kr. 1.00 pr. stk.
Ákvæði þessi ganga í gildi frá og með mánudeginum 31. júlí
1944.
Reykjavík, 28. júlí 1944.
VERÐLAGSSTJÓRINN.
Illllllllll®ll!lllllllll®lliillllllll®llllllllllll®llllllllll!l®ll!lllllllll®
Utfarartryggingar
Eins og bent var á í Þjóðólfi
3. tbl. þ. á. er langeðlilegast að
Sjúkrasamlaginu liefði verið
falin framkvæmd allra útfara,
og menn gerðir tryggingarskyld
ir til útfararsjóðs á sama hátt
og til sjúkrasjóðsins. —
Með því einu móti, að ein
stofnun annaðist þannig allar
útfarir, væri hægt að koma þess
um athöfnum í einfalt, ódýii
en jafnframt smekklegt form,
og losa þær við þetta óþolandi
margbrotna og dýra umstang
er þeim fylgir nú.
Byrjunin er þegar gerð með
því að ákveða að reisa sérstaka
útfararkapelhi með lík-
geymslu. Hverfur þá hinn leiði
siður að láta lík standa uppi
í íbúðum manna og þar mfeð
væntanlega lmskveðjur og
fleira í sambandi við það. —
Fyrir fyrra stríðið var liægt
að koma líkum í jörðina fyrir
skaplegt verð. En um það leyti
rauk kostnaðurinn upp úr öllu
valdi og hefur lialdist líkur
þangað til nú, að stríðsástand-
ið sýnist ætla að skapa álika
framtíðarhækkun nú sem fyrr.
Er þess að vænta, að Sjúkra-
samlagið befjist strax handa
um stofnun áðurnefnds trygg-
ingarsjóðs. —
Annars væri það mátulegt
verk fyrir ungan hagfræðing,
að skipuleggja þessa tryggingar
deild og skapa sjálfum sér þá
um leið álitlegt framtíðarstarf
við hana.
ÚTBREIÐIÐ ÞJÓÐ-
VELDISSTEFNUNA
taka í rit, sem þetta. En áfo'rm-
að er að gefa út 3. bindið, þeg-
ar liðinn er þessi áratugur og
bæta þeim þá við jafnframt hin
um nýju mönnum, sem vænta
má, að komi frarn næstu ár.
Er þess að vænta, að menn
stuðli að því, að þetta takist
sem bezt og sendi útgáfunni
sjálfkrafa bendingar um æski-
legar viðbætur og svari greið-
lega fvrirspurnum og sendi leið
réttingar á villum, er óhjá-
kvæmilegt er að fyrir komi í
svona yfirgripsmiklu verki.
deyfingar
Fram á síðari tíma gerði það
alla holdskurði hættulegri livað
deyfingarmeðulin, sem einkum
voru klóróform og eter, voru
ófullnægjandi og á ýmsan bátt
hættuleg. — Nú hafa bæði Vest
menn og Rússar fundið deyf-
ingaraðferðir, sem eru sagðar
margfalt þægilegri í notkun og
hættuminni. Fylgir sögunni, að
nú þurfi alls ekki að hafa svo
hraðann á við aðgerðirnar eins
og áður var. Árangurinn sé sá,
að miklu færri deyi nú af hold-
skurðum en fyrr. Og jafnframt
sé unnt að viðhafa miklu meiri
vandvirkni en áður var. T. d.
megi nú setja saman marg-
brotna og lemstraða limi, sem
áður varð að taka af. Líðanin
eftir aðgerðimar sé sömuleiðis
miklu betri nú en fyrrum. —
Aðallega koma þessar nýju að-
ferðir til framkvæmda í her-
spítölunum. En þær liafa líka
verið reyndar á almennum
sjúkrahúsum og við barnsburð
og gefist þar engu síður.
Vestmenn nefna sitt deyfi-
meðal cyclopropane. Það er
eins konar loft eða gas, sem
blásið er með ildi (súrefni) inn
í andfæri sjúklingsins. Er not-
uð fullkomin andardráttarvél,
og hún sett í samband við loft-
þétta grímu, sem spennt er fyr-
ir andlit sjúklingsins. — Marg-
ir sjúklingar em bræddir við
deyfingu, og liefur það liaft ó-
heppilegar afleiðingar. Nú er
einnig hræðslan afnumin með
lítilsháttar inngjöf af meðali
sem kallað er avertín. Það ger-
ir sjúklinginn vímukenndan og
rólegan. — Meðalið sem Rúss-
ar nota, er kallað sovcain og
fundið upp af frægum lækni
Vislmevski að nafni. Er þetta
staðdeyfingarmeðal, er deyfir
ákveðna líkamshluta þegar því
er-sprautað inn með ákveðnum
aðferðum án þess að sjúkling-
uriim falli í svefn.
Til lesendanna
Allmörg kynningareintök
eru nú send af INGÓLFI út um
landið, o g þ ar f ekki að
endursenda þ au. Þeim
fylgir engin kaupskylda.
Dolores lieyrði rnann fyrir aftan sig segja eitthvað,
en liún gaf því engan gaum.
Hann sagði: „Halló, fallega stúlka“.
Hún dró pyngjuna úr barminum. „Eg get borgað“,
sagði bún. „Hvað kostar það?“
Konan leit á pyngjuna og blíðkaðist að mun. Dolores
vissi, að nú myndi liún skrúfa upp verðið, en Dolores var
of þreytt til að prútta við liana. Hún ýtti skilding að
konunni en þá flaug benni annað í bug.
„Hreint lak fyrir tvo peninga?“
„Fjóra peninga“.
„Ég borga þrjá“, sagði Dolores. „Jæja, það skiptir
annars engu máli, gjörið svo vel. En ég sagði hreint lak-
Ekki lak sem annar hefur legið við og þér hafið bara
brotið saman aftur“.
„Eigið þér þennan negra?“ spurði konan og benti á
drenginn, sem bélt á töskunni.
„Já, en hann á ekki að búa hér. Heyrið þér, það er
satt. Ég vil fá lykilinn“.
Konan rótaði til í svuntuvösum sínum, þá í skúffu
og fann loks lykilinn. Dolores mundi eftir að gefa lienni
pening fyrir ómakið. Og seint um síðir fór bún með
konunni gegn um anddyrið.
Herbergið var dimmt og lagði fyrir í því daun af lauk,
tóbaki og svita. Hlerarnir voru fyrir gluggunum og í gat
á einum þeirra hafði verið troðið tusku. Þar var illa
útlítandi rúm og óupptekið eftir þann, sem síðast liafði
gist þar. Uti við vegginn var stóll með gati á setunni.
„Fáið mér lakið og lykilinn“, sagði Dolores. „Og heyr-
ið þér. Ég lief borgað liátt verð fyrir þetta lierbergi og
sjáið þér svo um, að enginn geri mér ónæði“. Hún sneri
sér að drengnum, sem var að setja frá sér töskuna. „Sæktu
mér fötu með vatni, svo skal ég borga þér og þá máttu
fara“.
Sú feita lofaði Dolores, að henni skyldi ekki verða
gert ónæði. Dolores brosti út í munnvikið. Hún liafði
borgað allt út í bönd, en héldi þessu áfram, kæmist húrt
aldrei til New Orleans. Negrastrákurinn kom með fulla
vatnsfötu, fékk peningana og fór. Dolores aflæsti her-
berginu. Kakerlakki skreið á gólfinu en hún hirti ekki
um að stíga ofan á liann. Hún lagðist á hné við fötuna,
rak andlitið niður í vatnið og belgdi í sig vatnið eins
og liundur. Það bressti bana og linaði sárindin í báls-
inum. Þegar bún opnaði glugga, sá bún niður í garð með
bærisnum og grísum. Þar voru einnig tvö eða þrjú óhrein
börn, en loftið, sem inn streymdi, var samt betra en það,
«em fyrir var í herberginu. Hreina lakið lá á stólnum.
Dolores henti vattábreiðunni á gólfið og athugaði eins
og hún gat, bvort veggjalús væri á dýnunni, en hún fann
aðeins nokkra maura og þóttist sleppa vel. Lakið var
óbragðlegt en það var hreinna en dýnan og bún henti
verlausa koddanum sömu leið og ábreiðunni. Úti sá
bún himinninn þykkna og benni datt í hug, að ef færi
að rigna, myndi herbergið verða krökkt af maurum.
Rúmfæturnir stóðu í gömlum blikkdósum, en þær voru
tómar. Hún tók upp einn silfurbikarinn og fyllti þær
vatni til að lialda maurunum frá rúminu, þá fyrst fór
bún úr skóm, kjól og mjaðmabelti og lagðist á kross-
lagða handleggina, en allt í einu mundi liún, að glugg-
inn var opinn og að bver sem vildi gæti komizt inn
og stolið peningapokanum eða silfurbikurunum. Það var
svo dásamlegt að bvílast, að bún varð að hafa sig alla
við til að standa upp og loka hlerunum, en að því loknu
fleygði hún sér aftur upp í rúmið.
Hún var meira að segja of þreytt til að gráta. í óljós-
um, samhengislausum drumsýnnm sá hún húsið á Silv-
erwood, hin miklu miðdegisboð með krydduðu kjöti og
evrópiskum vínum og sjálfa sig, þar sem hún sat á móti
Caleb. Og bún minntist blómagarðanna á Ardeith, tó-
baksakranna og indigóakranna, sem hún sá úr herberg-
inu sínu, þar sem barnið bennar liafði fæðzt, og litla
drenginn sinn mundi bún, liggjandi á örmum hennar.
En sýnirnar voru óskýrar eins og bernskuminningar og
alltof fjarlægar til að vekja þrá. Hvað fólkið liafði verið
skilningslaust. Það liafði snúið þessu tímabili í sigur-
óð yfir fallinni konu í stað milliþáttar, gefnum af misk-
unnsömum guði. En bún bafði ekki þol til að bata það
í bili eða til að greina á milli tilfinninganna. Hún fann