Ingólfur - 22.08.1944, Blaðsíða 3

11. tbl. Mánud. 21. ágúst 1944
INGÓLFUR
3
I.
Mjög er um það rætt í sum-
um flokksblööunum, að nú sé
brýn nauðsyn á, að „allir flokk-
ar“ taki liöndum saman, leggi
niður „ágreiningsmálin“ og
myndi nýja stjórn, sem styðj-
ist við þingmeirihluta. Það eru
einkum Sjálfstæðismenn, eða
réttara sagt sá bluti þeirra, sem
stendur að Morgunblaðinu, sem
fastast sækir nýja stjórnarmynd
un, og Þjóðviljinn fylgir þar
dyggilega í fótsporin. Nú er
líka svo komið, að allur þorri
manna lítur á það samstarf, sem
leynt og ljóst á sér stað milli
Morgunblaðsmanna — þ. e.
núverandi ráðamanna Sjáll'-
stæðisflokksins — og Kommún-
ista sem undanfara þess, að
Mbl. lineigist fyrr en varir að
Kommúnisma og beitist fyrir
því ásamt Kommúnistum að
liingaö verði kvaddur rússnesk-
ur lier, en það er ein af aðal-
kröfum Kommúnista, að Rúss-
ar fái að liafa hér öflugt setu-
lið, svo Kommúnistum sé
tryggður nægur herstyrkur, þeg
ar þeir álíta tímann kominn til
byltingar hér á landi.
Alþjóð manna er kunnugt, að
talsverðar uinræður fóru fram
um það milli forráðamanna
flokkanna dagana fyr'ir stofnun
lýðveldisins í sumar, livort ekki
mætti takast að koma á slíkri
allra flokka stjórn. En það
strahdaði á því, að því er nú
er upplýst, að ekki tókst að
koma sér saman um lausn eins
einasta máls og að Kommúnist-
ar vildu ekki taka „flokkslega
ábyrgð“ á neinum ráðlierra
lieldur tilnefna „óliáðan“
iiianu, sem þeir gætu látið
flytja stjórninni skilaboð sín.
Fyrir lýðveldisstofnunina sner-
ist allt um það, að koma Sveini
Björnssyni frá völdum og fá
í lians stað einlivern sem mundi
vilja skifta um stjórn, því innst
inni er það aðalatriðið hjá
Kommúnistum og Sjálfstæðis-
mönnum að korna núverandi
stjórn frá og fá aðra, sem frek-
ar mundi ganga erinda Komm-
únista í utanríkismálum, en á
þau leggja þeir nú liöfuðkapp
eins og bezt sést á Þjóðviljan-
um, og bent verður á betur síð-
ar í þessari grein af liverju
stafar.
II.
En einhvernveginn liefir
þetta allt mistekist allt til
þessa. Og ástæðan til þess er
næsta augljós. Hún er sú, að
reynslan af samstarfinu frá
1939—1942 er slík, að engan
fýsir aftur lil slíks samstarfs
nema þá eina, sem fyrirfram
ætla sér nú, — eins og þá —
að svíkja samstarfsmenn sína
og e. t. v. til viöbótar, að nota
fárra vikna valdaaðstöðu til
þess að selja land og þjóð und-
ir erlend yfirráð.
Ég mun liafa verið einn
þeirra manna í Alþýðuflokkn-
um, sem fastast sóttu það 1939,
að komið yrði á þjóðstjórn hér
á landi. Ég sá, eins og margir
aðrir, að framundan voru slíkir
alvörutímar, að ótækt var, að
þjóðin stæði í illvígum deilum
innbyrðis. Ég var því t. d. einn
þeirra, sem allra fastast sótti
það, að gengiö yrði að skilyrði
Sjálfstæðisflokksins og Fram-
sóknar um að lækka gengi ís-
lenzku krónunnar þá, Jiví Jiað
var nauðsynlegt til þess, að sam-
komulag fengist. Og það liafð-
Jónas Guómundsson:
Allra
ist frarn — til mikils tjóns fyr-
ir Aljiýðuflokkinn vegna þess
að við svikara og ódrengi var
að eiga í báðum liinum flokk-
unum. Er það eitt ljóst dæmi,
að bæði Morgunblaðið og Tím-
inn réðust nokkru síðar á Al-
þýðuflokkinn og brigsluðu hon
um um, að liann liefði svikið
yfirlýsta stefnuskrá sína með
því að fallast á gengislækkun.
Vitandi Jiað, að einmitt með
því færði Aljiýðufl. sína stærstu
fórn vegna samstarfsins. Slík
voru lieilindin og drengskapur-
inn í samstarfinu. Það kann vel
að vera, að það liafi ekki ver-
ið „leiðtogar“ flokkanna, sem
að Jiessum lubbalegu skrifum
blaðanna stóðu lieldur aðeins
ritstjórarnir, en Jieir eru lijá
báðum þessum blöðum s. s.
landskunnugt er, ekki fyrst og
fremst Jiekktir fyrir gott inn-
ræti. Þetta er sagt hér sem
dæmi Jiess við liverju má bú-
ast, ef einhverju er fórnaS til
samstarfs. Nákvæmlega eins
mundi þetta verða nú og Jiví er
Jiað, að enginn flokkurinn ljær
máls á neinum tilslökunum í
nokkru máli til þess að sam-
starf geti tekist, og á meðan
svo er, verður vitanlega ekkcrt
úr neinu.
Endalok samvinnunnar frá
1939—1942 eru líka ennþá í of
fersku minni til Jiess, að menn
fýsi að endurtaka slíkt. Hátíð-
leg loforð voru gefin og flest
voru Jiau svikin. Sameiginlega
reyndu bæði Sjálfstæðismenn
og Framsóknar að níðast á Al-
Jiýðuflokknum í samstarfinu og
beittu liann þeim þrælatökum,
sem unnt var, af því liann vildi
vinna af drengskap og í alvöru
í þessu samstarfi. Sjálfst.menn
lofuðu Jiá m.a. samstarfi við Al-
þýðufl. gegn uppvöðslu Komm-
únista, en efndu Jiað loforð með
því að taka sjálfir upp mjög
náið samstarf við Kommúnist-
ana. Sjálfstæðismenn og Fram-
sóknar lofuðu að vinna að lit-
rýmingu einræðisafla í landinu
og Alþingi lýsti „bölvan“ sinni
á Kommúnistum og samjiykkti
að skipa nefnd til þess að vinna
að löggjöf um það, á hvern liátt
bezt mætti tryggja lýðræðiö
gegn starfsbáttum einræðisins.
Sú nefnd varð aldrei skipuð,
því Sjálfstæðismenn og Fram-
sókn svikust um að nefna sína
menn í nefndina.
Lofað var hátíðlega — og um
Jiað gerður skriflegur samning-
ur— að kaupgjald og verðlag
skyldi lialdast í liendur. Það
var svikið bæði af Framsókn-
ar og Sjálfstæðismönnum og
svona mætti lengi telja. Óheil-
indin og svikin, sem einkenndu
alla framkomu Jieirra, sem for-
ustuna liöfðu í þessu samstarfi
1939—42, var. svo dæmalaust,
að Jiað er ekki von, að nokk-
ur þori að leggja út í slíkt aft-
ur. —
Allir vita- svo, livemig þessu
samstarfi lauk. Eftir að liafa
sameiginlega flæmt Alþýðu-
flokkinn úr samstarfinu, með
því að ganga á öll gefin loforð
lionum til lianda, lentu Fram-
tlokka
sókuar og Sjálfstæðismenn í
slíkum ójiverra og endemum,
að slíks munu varla dæmi með
neinni meimingarþjóð. Eiðrof
og ódrengskapur urðu síðustu
kveðjurnar í Jiví samstarfi. Er
nú von, að nokkurn fýsi að end-
urtaka þetta? Nú er boðið upp
á Jiað að nýju, J>ó með Jieirri
„ágætu“ viðbót við Jiað, sem
fyrir var, að nú skulu Konmi-
únistar bætast í liópinn. Má þá
segja, að mælirinn sé fullur, J)ví
svo miklir svika- og óbeilinda-
flokkar, sem þeir reyndust i
samstarfinu Sjálfstæðismenn og
Framsókn, Jiá víta Jiað allir, aö
hvorugur sá flokkur kemst með
tærnar jiangað, sem Kommún-
istar bafa liælana, þegar um
svik og blekkingar er að ræða.
Þarf ekki annað en minna á öll
hin gullnu loforð Kommúnista
frá síðustu kosningum um
„vinstri stjórn“ og „vinstra“
samstarf“ og benda jafnframt
á íhalds-flatsængina, sem Jieii
liafa legið í síðan, og munu
liggja í áfram.
Þegar Jiess vegna til -viðbót-
ar J)ví ógæfuliði, sem J)átt tók
í „samstarfinu“ frá 1939—42,
á að koma stór liópur svika-
hrappa, sem ekki einasta er
landskunnur, heldur lieims-
kunnur fyrir svik sín, blekk-
ingar, loddaraskap og.línudans
eftir erlendu forspili, er ekki
nema von, að menn liugsi sig
tvisvar um, áður en lagt er út
í slíkt æfintýri.
III.
Sjálfstæðismenn liafa á yfir-
borðinu forustuna um Jiessar
tilraunir til stjómarmyndunar,
en Jiað er beldiiiy ekki nema á
yfirborðinu. Hver einasti »iað-
ur, sem kemur með nefið nokk-
uð nærri íslenzkri pólitík nú,
veit, að Jieir, sem fastast sækja
Jiað að korna núverandi stjórn
frá völdum, og koma á „sam-
starfi“, eru Kommúnistar. Þeir
beita Sjálfstæðisflokknum —
Morgunblaðsliðinu og stjórn
Sjálfst.fl. — fyrir sig, af }>ví
þeim þykir það hyggilegra en
að fara sjálfir á stúfana. Ástæð-
ur þeirra eru mönnum síður
kunnar. Þó skjóta þær upp koll
inum við og við í „Þjóðviljan-
um“. Það eru utantíkismálin,
sem J)eir telja ekki í nægilega
góðum liöndum hjá núverandi
ríkisstjórn. Hér er á ferSinni
sta’.rra mál en alþjóS gerir sér
fulla grein fyrir.
Hvað er J)að í utanríkismál-
um, sem Kommúnistar telja svo
illa borgið hjá núverandi rík-
isstjórn? Jú, því er fljótsvarað.
Það er afstaðan til Rússa. Hvað
eftir annað hafa Kommúnistar
gert þá kröfu, að Islendingar
fengju Jirjú stórvehli: Banda-
ríkin, Bretland og Rússland til
Jtess að „ábyrgjast“ sjálfstæði
Islands. Allir, sem vita, livað
J)essi krafa hefur að þýða, vita
J)að, að með lienni fengju all-
ar þessar þjóðir fullt leyfi ís-
lands til þess aS hafa liér þann
herstyrk, sem þœr teldu sig
þurfa til þess aS tryggja þetta
raunverulega. eins og Banda-
stjórn
ríkjamenn liafa nú. Afleiðingin
yrði sú, að hvert þessara
J)riggja stórvelda fengi liér
liernaðarbækistöðvar og ís-
lenzka ríkisstjórnin væri þess
alls ómegnug að reisa nokkra
rönd við J)ví hvernig þetta yrði
framkvæmt enda J)ótt J)að yrði
misnotað. Kæmi svo þar, að í
odda skærist milli einhverra
þessara ríkja, yrði liér einliver
fyrsti staðurinn, J>ar sem til á-
taka kæmi. Allir vita nú livi-
líkan fjandskap Kommúnistar
hér bera í brjósti til engilsax-
nesku þjóðamia og þá alveg sér
staklega Bandaríkjanna. Sást
J)að bezt á Alþingu þegar lieilla
skeyti BandaríkjaJ)ings var þar
lesið og Kommúnistar sátu sem
fastast í óvirðingarskyni við
Bandaríkin. Allir mega vita, að
slíkt háttalag taka Kommúnist-
ar ekki upp hjá sjálfum sér,
heldur er })ar um fyrirskipun
að ræða annarsstaðar frá. Af
því er augljóst, að allt þeirra
skraf um ábvrgð á sjálfstæði
okkar frá liálfu Bretlands og
Bandaríkjanna er blekking ein
og loddaraháttur, til J)ess eins
gert að fá tækifæri til að útvega
Rússum hér liernaöarbæki-
stöðvar, en sá hefur veriS höf-
uStilgangur Kommúnistaflokks
ins hér, síSan hann var stofn-
aSur 1930.
Enginn skal ætla, að J)eim
mönnum í Sjálfstæðisflokknum,
sem fastast sækja stjórnarmynd
un nú í félagi við Konnnúnista,
sé þetta ekki fyllilega Ijóst. En
í þessu eins og öðru verða þeir
að blekkja bæði sína fylgis-
menn, sem minna vita, og svo
kjósendur sína alla. Hér sýna
sig enn í nýju ljósi liin tak-
markalausu óheilindi þeirra
manna í Sjálfstæðisflokknum,
sem að Morgunblaðinu standa.
Ef Kommúnistar færu sjálfir
að beita sér í Jiessum máluin,
mundu ótal grunsemdir vakna.
En hver grunar Sjálfstæðis-
menn um slíkt? Mennina sem
bera „sjálfstæði“ Islands mest
allra fyrir brjósti? Mennina,
sem „hatast við allan Konnn-
únisma“ og eru brjóstvörn Is-
lendinga gegn J)eirri „bættu“?
Nei, þá menn grunar enginn
um græsku. — En }>að eru nú
einmitt þeir, sem liér eru enn
einu sinni að reka rýtinginn í
bak J)jóðar sinnar með því að
reyna að koma því til vegar,
að hér verði settar upp rúss-
neskar berstöðvar, svo land-
ráðaliði Kommúnista verði séð
fyrir nægilegum ber, þegar
fylling tímans kemur. „Þetta
er eintómt bull og f jandskapur
í garð Sovétríkjanna“, munu
Kommúnistar segja, því J)eir
eru mjög lagnir á J>að, að láta
allar sínar ávirðingar lenda á
Sovétríkjunum. En Kommún-
istum verður ekki svarað hér.
Það vita allir, að J)eir eru ekki
og verða ekki annað en }>ræl-
ar liinna austrænu einræðis-
lierra. Þess vegna eru J)eir ekki
hættulegastir. Ilitt er liættu-
legra, ef stærsti flokkur {)jóðar-
innar skyldi nú yera kominn
inn á Jiá auðnulevsisbraut
að liann sé á laun að
reyna að ofurselja Island er-
lendu einræðisríki, aðeins fám
vikum eftir að liafa galað allra
flokka liæst um ævarandi sjálf-
stæði íslenzku J)jóðarinnar. Við
þeim flokki ber að vara menn.
Það er })ar, sem liættan liggur.
IV.
Hin erfiða stjórnarfæðing,
sem segja má að liafi nú staðið
yfir í nærfelt tvö ár, á sér því
sínar eðlilegu orsakir og lief-
ur á nokkrar J)eirra verið drep-
ið hér. Megin hindrunin liggur
í J)ví, að enginn flokkurinn get-
ur treyst liinum. Hið gagn-
kvæma vantraust er J)að, sem
mestu veldur, og svo hitt, að
einn J)essara flokka, ICommún-
istar, stefna markvíst að J)ví,
að leysa upp J)jóðskipulagið,
eyðileggja Aljnngi og sýkja allt
J)jóðfélagið unz allt hrynur
saman.
Til þess að takast megi að
mynda stjóm allra flokka J)arf
að vera til gagnkvœmt traust,
J)að er grundvallarskilyrðið. Sé
það ekki til, verður ver farið
en lieima setið, ef stjórnarmynd
un er reynd. En þetta traust
er ekki til, og það sem verra
er, það er alveg óvíst, að það
takist fljótlega að skapa slíkt
traust. Það eitt er víst, að J)að
tekst ekki nema með gerbyeyt-
ingu á flokkaskiptingunni í
landinu. Á næstunni er nauð-
synlegt, að skapist ný samtök,
nýtt bandalag þeirra flokka og
manna sem skilja það og sjá,
að nýr tími er að renna upp
og nýjar og að breyttár starfs-
aöferðir veröur að taka upp.
Menn verða að liverfa burt frá
óheilindunum og lýginni og
taka upp samstarf, sem byggist
á gagnkvæmu trausti og sam-
eiginlegum sjónarmiðum. —
Hrossakaupasjónarmiðin verða
algerlega að liverfa og })au nýju
samtök, sem verða mynduð,
verða að skilja, aS þjóSin er
ein heild, og ætli einliver sér
að sýna ósanngirni og yfirgang,
verður að koma í veg fyrir J)að.
Er })ar sama livort í lilut eiga
æðri eða lægri, atvinnurekend-
ur, bændur eða verkamenn.
Það eru aöeins lieimskir menu,
sem ásaka verkamenn fyrir að
beita ofbeldi, en mæla því bót,
ef bændur gera það eða at-
vinnurekendur, og engir aðrir
en lieimskir verklýðsleiðtogar
fara lengra en góðu hófi gegnir
í kröfum gagnvart öðrum nauð
synlegum stéttum þjóðfélagsins.
En slíkt bandalag skapast
ekki fyrr en við eða eftir nýj-
ar kosningar. AlJ)ingi Jiað, sem
kosið var 1942, var J)á þegar
óstarfliæft og liefur verið J)að
ávallt síðan, og verður óstarf-
liæft þar til kjörtímabil J)ess
er á enda runnið. En Jietta Jnng
var samt ekki gagnslaust. Það
varð })jóðinni þörf áminning
um J)aö, livernig fer, J)egar ó-
hlutvendnin, rógurinn, ódreng-
skapurinn og sviksemin era
selt í öndvegið og þjóðin fvlk-
ir sér um J)á, sem mestu Ijúga
og mestan ódrengskapinn sýna.
Núverandi þing mun frægt
verða í sögu landsins og á }>að
bent síðar sem eins konar bættu
merki, eins konar „aðvörun
rétl fyrir slys“ eins og einn
l)ingmaðurinn liefur orðað Jiað
svo laglcga.
Og þjóðin getur engum um
Niðurl. á 4. síðu.