Austurland - 03.09.1998, Blaðsíða 6

6
FIMMTUDAGUR 3. SEPTEMBER 1998
Um fyrirhugaðar breytingar á kjördæmasklpan
Egill Jónsson
Alveg fráleif hugmynd
Tillaga þess efnis að breyta
kjördœmaskipan er nú til um-
rœðu hjá þingflokkunum. Þrátt
fyrir að margir þingmenn séu
mjög óánœgðir með tillöguna
nýtur hún samt verulegs fylgis
þingmanna. Samkvæmt tillög-
unni yrði Vesturland, Vestfirðir
og Norðurland vestra að Vatns-
skarði í Húnavatnssýslu eitt
kjördœmi. Annað nœði frá
Vatnsskarði í vestri yfir Norður-
landskjördœmi eystra og Múla-
sýslur að Djúpavogi. Því nœst
kjördœmi sem nœði yfir Skafta-
fellssýslu, Suðurlandskjördœmi
og Suðurnes. Reykjaneskjör-
dcemi, án Suðurnesja, yrði eitt
kjördœmi, það er Hafnarfjörður,
Garðabœr, Kópavogur, Mos-
fellsbœr og sveit og Seltjarnar-
nes. Loks yrði Reykjavík gert að
tveimur kjördæmum.
Rökin bak við þessa hugmynd
eru þau að með þessu verði hœgt
að jafna atkvœðisrétt, en eins og
kosningakerftð og kjör-
dœmaskipanin er í dag vega at-
kvœði íbúa á landbyggðinni
þyngra en þeirra sem búa á
suðvestur horni landsins. Rökin
bak við þetta eru meðal annars
sú að þingmenn flytja flestir til
Reykjavíkur eftir að þeir ná kjöri
og því eru í raun allir að
einhverju leyti þingmenn þess
svœðis. Einnig erfjarlœgð þing-
manna landsbyggðarinnar og
þeirra sem kjósa þá af sömu
ástœðu meiri og því erfiðara
fyrir íbúa landsbyggðarinnar að
hafa áhrifá þingmenn og láta þá
vinna að sínum málum.
Hver sem rökin með og á
móti eru, eru í dag uppi hug-
myndir um breytingu á því kerfi
sem við höfum búið við með litl-
um breytingum síðustu áratugi.
Vegna þessa fór Austurland á
stúfana og spurði þingmenn
Austurlandskjördœmis hver
þeirra afstaða til þessa máls
vœri. Hérfara svör þeirra:
Jón Kristjánsson
Kosningalögin
veita þeim styrki til að ráða sér
aðstoðarmenn. Ég óttast hins
vegar að það fjármagn myndi
fara í að halda uppi ímynd þing-
mannanna sjálfra í fjölmiðlum,
en þeim væri þá orðið illmögu-
legt að gera það í eigin persónu
með því að hitta og ræða við
kjósendur sína.
I öðru lagi myndi héraðs-
bundið valdajafnvægi raskast of sammála ályktunum landsfundar
mikið. Það er ljóst að afskekktar Sjálfstæðisflokksins í þeim efn-
byggðir myndu hafa minna að um. Hins vegar þarf jöfnun at-
segja ef kjördæmum væri fækk- kvæðavægis ekki að fylgja slík
að í þrjú. Ég hef áhyggjur af því kúvendinga sem núverandi hug-
að Austurland myndi lenda myndir ganga út á.
sérlega illa út úr slíkum breyt- „Ég vil þakka vikublaðinu
ingum. Mikil áhersla er lögð á Austurlandi fyrir að hafa leitað
það í þessum hugmyndum að svara hjá mér við þessari
þéttbýlisstaðirnir á Norðurlandi spurningu. Það hlýtur að vera
myndi einskonar mótvægi við eðlilegt að fólkið sem valdi mig
höfuðborgarsvæðið og þar til þingsetu fyrir óbrenglað
myndi skapast eins konar nýtt Austurlandskjördæmi fái að vita
borgríki. Austurland yrði því hvernig ég ætla að hátta atkvæði
útnárinn í slíku samfélagi. mínu þegar þar að kemur.
Ég er ekki alfarið á móti því
Hjörleifur Guttormsson
Haltur leiðir blindan
að vægi atkvæða verði jafnað
með einhverjum hætti og er
Ég vil í upphafi taka það fram að
kosningalaganefndin hefur ekki
skilað áliti, en kynnt ýmsar hug-
myndir sem aðallega eru í því
fólgnar að stækka fámenn kjör-
dæmi, og skipta þeim fjölmenn-
ari til þess að kjósendatala verði
sem líkust milli þeirra. Tillögur
hafa verið á kreiki um að skipta
Austurlandskjördæmi og leggja
Suðausturlandið frá Lónsheiði
saman við Suðurland og Suður-
nes og norðurhlutann við Norð-
urland eystra og jafnvel Skaga-
fjörð eða allt Norðurlandskjör-
dæmi vestra. Ljóst er að unnið er
með það fyrir augum að jafna
vægi atkvæða í 1:1.5.
Þarna er um gífurlegar breyt-
ingar að ræða sem munu hafa
þau áhrif að draga úr áhrifum
landsbyggðarinnar á Alþingi, og
breyta störfum þingmanna, þann-
ig að þeir hljóta að færast enn
fjær kjósendum í kjördæmunum.
Einnig er ljóst að þessar tillögur
ef samþykktar verða munu hafa
mikil áhrif á stjómsýsluna, þegar
til lengri tíma er litið. Sá hluti
málsins hefur lítið sem ekkert
verið ræddur.
Núverandi kosningakerfi er
flókið, og ég er þeirrar skoðunar
að það þurfi breytinga við.
Uppbótakerfið er þannig að
óljóst er hvaða frambjóðendur
Ég þarf ekki að dylja skoðanir
mínar í þessum efnum frekar en
öðrum. Hugmyndin um þrjú
landsbyggðarkjördæmi er að
mínu mati alveg fráleit og í raun
enn síðri þeirri fornu og nýju
hugmynd að gera landið að einu
kjördæmi. Andstaða mín við
þessa skipan mála byggist á
tvennu:
I fyrsta lagi er útilokað fyrir
einn þingmann að sinna svo
stóru kjördæmi með vitrænum
hætti. Ég hef nú bráðum verið á
Þingi í 20 ár og samt hef ég varla
getað komist yfir að sinna mín-
um kjósendum fyllilega og ég
held að það yrði ómögulegt ef
kjördæmin yrðu stækkuð. Að
vísu tala menn um að styrkja
stöðu þingmanna með því að
menn eru að kjósa. Hins vegar
hef ég áhyggjur af þeim breyt-
ingum sem í hönd fara, og þær
áhyggjur eru fyrir hönd lands-
byggðarinnar. Ég hygg að þessi
breyting sem unnið er að á
vegum allra flokka setji hana í
enn meiri vamarstöðu.
Ég tel að umræðan í þessu
máli sé ekki þroskuð og mörgum
spumingum sé ósvarað ekki síst
um félagsleg og stjómsýsluleg
áhrif þess að slíta sundur kjör-
dæmi og stækka landsbyggðar-
kjördæmin og fækka þingmönn-
um hlutfallslega. Það eru hins
vegar ekki margir góðir kostir í
stöðunni. Flestir virðast sam-
mála um að misvægi atkvæða sé
hið versta mál, jafnvel mannrétt-
indabrot. Sú umræða er öfgafull.
Hamingjan hjálpi okkur ef þessi
regla væri notuð í samstarfi
okkar á alþjóðvettvangi. Ég kýs
þann kostinn að bíða og sjá
hverju fram vindur, en hef ekki
lýst stuðningi við neinar ákveðn-
ar dllögur á þessari stundu.
Halldór
Ásgrímsson
sá ekki ástæðu til að svara
fyrirspurnum blaðsins um málið
Framkomnar hugmyndir um
breytingar á kjördæmaskipan eru
um margt afar slæmar. Myndun
þriggja risastórra kjördæma á
landsbyggðinni og tveggja á
höfuðborgarsvæðinu samhliða
tilfærslu þingsæta suður eru van-
hugsaðar og síst til þess fallnar
að treysta stöðu dreifbýlisins. Sú
hugmynd sem sagt er að efst sé á
blaði um kjördæmamörk felur í
sér að Austurlandi verði skipt
upp um Lónsheiði, syðri hlutinn
verði lagður til útvíkkaðs Suður-
landskjördæmis og nyrðri hlut-
inn settur undir Norðurland. Með
þessu væri kollvarpað samstarfi
og verkaskiptingu sem þróast
hefur innan núverandi Austur-
landskjördæmis frá árinu 1959
að telja. Einnig ganga slíkar
hugmyndir gegn stjórnsýslu-
hefðum sem sögulega eiga rætur
allt aftur á þjóðveldisöld. í slík-
um risakjördæmum í landfræði-
legum skilningi væri útilokað að
tryggja náin tengsl á milli þing-
manna og fólks í byggðarlögun-
um. Sú stækkun á Austurlands-
kjördæmi sem ég tel helst koma
til álita er að fyrrum Vestur-
Skaftafellssýsla yrði lögð til
þess. Þannig yrðu kjördæma-
mörkin til vesturs við Fúlalæk.
Besta félagslega aðgerðin
fyrir landsbyggðina nú væri hins
vegar að gera alvöru úr því að
koma á fylkjaskipan í landinu til
að færa með samræmdum hætti
umsýslu og störf í opinberri
þjónustu frá höfuðborgarsvæð-
inu nær þeim sem þjónustunnar
eiga að njóta. I því sambandi
ætti að skoða landfræðilega
skiptingu sem svaraði til fjórð-
unganna fyrrum, og til viðbótar
kæmi höfuðborgarsvæðið sem
fimmta fylkið. Kjósa ætti með
lýðræðislegum hætti til fylkis-
þinga og kveða á um verkefni
þeirra og fjárráð í lögum. Ef á
slíka skipan mála yrði fallist
teldi ég koma til greina að gera
landið allt að einu kjördæmi til
Alþingis.
Því miður er fátt sem bendir
til að ný og frjó hugsun ráði
ferðinni um fyrirhugaðar breyt-
ingar á kjördæmaskipan í land-
inu. Þar virðist sem haltur leiði
blindan. Um niðurstöðuna verð-
ur því að líkindum tekist á í
komandi alþingiskosningum.
O&estir
manna
Ó þjónn minn! Hinir bestu medal
manna eru þeir sem vinna fyrir
sér með köllun sinni og verja . n
ávöxtun erfiðis síns á sjálfa sig og , ^ w
œttingja sína sakir ástar á Guði, sffv I
Drottni allra veraldanna. ^ <it& °
Ódýrt bakiárn
Loft- og veggklæðningar
Framleiöum þakjám, loft- og veggklæðningar
á hagstæöu veröi.
Galvaniserað, rautt, hvítt, koksgráttog grænt.
TIMBUR OG STÁL HF.
Smiðjuvegi 11, Kópavogi.
Símar 554 5544 og 554 2740, fax 554 5607