Eining - 01.04.1943, Blaðsíða 3

E I N I N G
3
ÞORSTEINN EINARSSON, íþróttafulltrúi:
Bindindisheit -
I íþróttafélögunum er það ákvæði
úr íþróttasjóði, að þau verða að vera
sett varðandi rétt félaga til styrkjar
skuldlaus félög innan f.S.Í. eða U.M.F.f.
Vegna þessa ákvæðis hefur íþrótta-
nefndin eða ég sem fulltrúi hennar
kynnzt mjög vel hug þeim, sem félög-
in bera til þessara fyrr nefndu félaga-
heilda. Og það, sem ávallt hefur komið
fram, er forráðamenn félaga gera upp
við sig, í hvort þeir eigi að láta félag sitt
ganga, hvernig er haldið á bindindis-
málefnunum.
Ég hef oft orðið að taka upp sögu
kunni að brjóta í bága við milliríkja-
samninga, og skal hún þá gera þær ráð-
stafanir, er hún álítur nauðsynlegar til
þess að samrýma þá samninga ákvæð-
um laganna. Að því loknu öðlast lögin
gildi, enda birtir ríkisstjórnin um það
tilkynningu“.
Með grein þessari er lögunum stór-
lega spillt. Málið er nú algerlega lagt á
vald ríkisstjórnarinnar og undir vilja
hennar er það komið, hvenær lögin öðl-
ast gildi. Henni ber að ganga úr skugga
um það, hvort lögin kunna að brjóta í
bága við milliríkjasamninga. Komist
hún að raun um, að þau geri það, skal
hún samræma þá samninga ákvæðum
laganna. Hér eru því nokkrar skyldur
lagðar ríkisstjórninni á herðar: Hún
skal vinna að því, að lögin geti tekið
gildi.
En þó að þannig hafi tekizt til með
þessa lagasetningu, mega þó bindindis-
uienn allvel við una. Templarar hafa
lengi barizt fyrir málinu og það hefur
fyrr (1939) verið flutt á Alþingi, en
ekki náð fram að ganga. Nú hefir lög-
gjafinn viðurkennt, að sú leið, sem lögin
uiarka, sé eðlileg og réttmæt, fólkið í
landinu eigi sjálft að kveða á um það
með atkvæði sínu, hvar og hvort áfeng-
isútsölur skuli stofnaðar, eða lagðar nið-
ur aftur. Og það er þýðingarmikið fyr-
ir bindindismenn að fá þessa viðurkenn-
ingu Alþingis. Sigurinn er þó ekki full-
kominn, og munum, að það er hægt að
gera hann að engu. Bindindismenn
verða því að gera þá kröfu til ríkis-
stjórnarinnar, að hún geri sem fyrst
ráðstafanir til þess, að lögin öðlist gildi.
Og þær kröfur skulu ekki þagna, fyrr
en ríkisstjórnin hefur gert skyldu sína.
Það er meira vert um raunhæft starf
bindindismanna, er miðar að því að
frelsa börn þjóðarinnar frá hervirkj-
um áfengisins, en glamuryrði andstæð-
inga okkar um það, að „heilbrigð skyn-
semi“ eigi ein öllu að ráða í áfengis-
málunum.
Kristinn Stefánsson.
Bindindissiarf
bindindismálsins varðandi U.M.F.Í. og
I.S.Í., og vegna þess að sú saga er mörg-
um ókunn, þá leyfi ég mér að rifja hana
upp, því að innan skamms verða árs-
þing beggja þessara félagsheilda háð
og þá munu bindindismálin rædd.
Þegar í upphafi U.M.F.Í. er tekin
ákveðin stefna í bindindismálinu. Eitt
af því, sem varðveita þarf í íslenzku
þjóðlífi, er æskan fyrir áhrifum víns-
ins. Hver félagi varð að skrifa undir
hátíðlega skuldbindingarskrá, þar sem
hann leggur við drengskap sinn að neyta
engra áfengra drykkja, og stuðla ekki
að því, að öðrum séu þeir veittir. Og
auk þessa voru stofnaðar og starfrækt-
ar tóbaksbindindisdeildir.
Nú líður fram yfir fyrri heimsstyrj-
öld, og nýtt mat á gildi andlegra og ver-
aldlegra málefna færist inn í félagslíf
vort. 1923 verða þær breytingar á bind-
indísmálum landsins, að leyft er að
flytja inn „Spánar-vín“.
Þegar líður á 3. tug aldarinnar, fer
bindindisástandið innan ungmennafé-
laganna að reynast mjög ábótavant.
Aðalsteinn heitinn Sigmundsson, þá-
verandi sambandsstjóri U.M.F.Í., spurð-
ist fyrir meðal forráðamanna Umf. um
bindindismálefnin. 43 félög svöruðu af
um 80. Eftir svörunum að dæma, var
bindindisheitið ekki brotið í aðeins
16.3% félaganna, en í 76.7% af félög-
unum var það lítið eða mikið brotið,
6.9 % af félögunum höfðu ekkert bind-
indisheit, eða höfðu afnumið það.
Sambandsþingið 1933 nam þá úr gildi
sk.uldbindingarskrána, en setti í stað
þess ákvæði um, að sambandsfélög yrðu
að hafa á stefnuskrá sinni bindindi um
nautn áfengra drykkja, og vinna á all-
an hátt að útrýmingu þeirra úr landinu.
I afmælisriti U.M.F.Í. bls. 315 stend-
ur svo: „Það stýrir engri giftu fyrir
U.M.F.Í. að halda fast við einskisvirt
lög. Þess vegna voru þau afnumin. Ung-
mennafél. var Ijóst, að þeim hafði ekki
tekizt að rísa gegn tízkunni, sem telur
vera „fínt“ að súpa á. En þau hafa
hvergi hvikað frá bindindismálunum.
Þótt bókstafurinn sé annar, er andinn
æ hinn sami. Þau vilja láta hefja sókn,
til þess að vinna aftur upp það, sem
áður var tapað. Þau vilja skapa nýtt og
heilbrigt almenningsálit í bindindismál-
um þjóðarinnar".
Við þetta hefur setið og menn hafa
þau tíu ár, sem liðin eru, litið allmis-
jöfnum augum á þetta ákvæði. Sumum
félögum féll breytingin illa og sögðu
sig úr sambandinu. Önnur unnu svo öfl-
uglega að bindindinu, að þau héldu fast
við gamla heitið. Tvö félög gæti ég
nefnt, sem fyrir fáum árum tóku upp
gömlu skuldbindingarskrána og hreins-
uðu til. Nokkur get ég svo nefnt, sem
ekki hefur tekizt að halda fast utan að
félögunum með bindindi, vegna þess að
forráðamennirnir hafa þá talið víst, að
hópur mjög starfandi félaga hyrfu úr
félaginu.
í umburðarbréfi, sem stjórn U.M.F.Í.
sendi frá sér í haust, var farið inn á
bindindismálið og félögin beðin að ræða
málið. Ég var á fundi hjá Umf., þegar
rætt var um málið, og afstaða manna
og skilningur var all misjafn. Sumir
vildu algert bindindisheit, en aðrir vildu
hafa bindindisdeildir og að félögin eða
sambandið í heild inni að heilbrigðu al-
menningsáliti í bindindismálum þjóðar-
innar. Á fundinum komu fram raddir
um það, að lög U.M.F.Í. legðu hverjum
meðlimi Umf. á herðar skuldbindingu
um bindindi um áfenga drykki, og
skýrðu þessa staðhæfingu út frá því
ákvæði, að Umf. skulu vinna að bind-
indi. Því að hver sá ungmennafélagi,
sem neytir áfengis, vinnur á móti fé-
lagi sínu og væri hliðstæður þeim óhæfa
ungmennafélaga, sem réðist á skógar-
reit og rifi upp trén. Sá hinn sami inni
á móti einum af megin þáttum U.M.F.Í.
„að klæða landið“.
Það er rétt hjá þeim, sem þennan
skilning hafa, að ákvæðið, að vinna að
bindindi, án þess að hafa bindindisheit,
sé lítt gagnandi, en þeir hinir sömu
mega ekki gleyma þvi, að her vai slak-
að á vegna þess að heildin (76%) fót-
um tróð lagaákvæði. Bókstafnum varð
því að breyta, en andanum fyrir bind-
indi verður að halda og glæða verður
viljann, til þess að hefja sókn og vinna
aftur upp það, sem áður var tapað, og
því er nauðsynlegt að þráðurinn slitni
ekki.
Einstök félög rísa upp í bæjunum
kringum aldamótin, sem starfa eingöngu
að íþróttaiðkunum. Sum þessara félaga
mynduðust út frá íþróttadeildum innan
Goodtemplarareglunnar. Félögum þess-
um, sem eingöngu vinna að íþróttum,
f jölgar, og um 1917 mynda þau íþrótta-
samband íslands. í lögum Í.S.Í. er ekk-
ert ákvæði um bindindi. Oft hefur ver-
ið rætt um bindindismál innan Í.S.Í.,
bæði á aðalfundum þess og í blöðum
(t. d. íþróttablaðinu, ritstjóri Steindór
Björnsson) og bókum, sem það gefur
út. Árið 1938 er svo loksins mynduð
ákveðin nefnd, til þess að vinna að bind-
indisstarfsemi meðal sambandsfélag-
anna. Nefnd þessi hefur tekið verkefni
sitt mjög föstum tökum, t. d.: 1) komið
fram með tillögur varðandi bindindi
um áfengi og tóbak, sem beita skyldi
innan félaganna, 2) gefið út ritið: Eyð-
andi eldur, 3) borið fram tilmæli um
bönnun tóbaksreykinga í almennings-
bifreiðum, og 4) hafið samstarf við
önnur félagasamtök um bindindismál,
og af því starfi hefur leitt útgáfu blaðs
þessa.
Margir starfsamir Í.S.Í.-menn hafa
áhyggjur út af því, að ekki skuli vera
Framh. á bls. 7.