Eining - 01.07.1953, Qupperneq 5

EINING
5
Séra Kristinn Stefánsson, fyrrv. stórtemplar:
Norræn sambnð
„Vér heilsum ykkur hér í Islands nafni,
og holl og trygg eru okkar kveðjumál.
Vor forna tunga á auð af góSum orðum,
og uppruninn hann tengir þjóð við þjóð.
Vor forna saga er cettfróð enn sem
j forðum.
I ceðum okkar rennur trœnda blóð“.
Sambúð norrænna þjóða hefur frá
upphafi vega mótast af tvennu, eins
og sagan sýnir: Annars vegar af því, að
„frændur eru frændum verstir“, og hins
vegar af því, að vér höfum fundið, að
,,í æðum okkar rennur frænda blóð“.
Hér skal sú saga ekki rakin, en víst er
* það, að ýmsir eiga þar högg í annars
garði, og tjáir eigi um að sakast. Vík-
ingslundin var oss norrænum mönnum
gefin í vöggugjöf, og hefur misjafnlega
verið með farið niður aldimar. En liðn-
ir eru nú þeir tímar, er þjóðunum stend-
ur ógn og ótti hver af annarri. Vér virð-
um frelsið norrænir menn, og metum
þjóðernið, hvort sem það er finnskt eða
* sænskt, norskt eða danskt eða íslenzkt.
1 æðum okkar rennur frændablóð. Vér
erum greinar á sama stofni. Tungan,
sagan og frændsemin tengja oss sterk-
um böndum, er aldrei geta brostið, en
hljóta að styrkjast því meir sem fram
líða stundir.
Islendingar hafa frá öndverðu haft
sérstöðu meðal norrænu þjóðanna
* vegna legu landsins ,,úti við Dumbs-
hafið kalda“. Öldum saman var þjóðin
einangruð og samskipti hennar við
frændþjóðirnar mjög takmörkuð. Á
tímabili hins frjálsa þjóðríkis á íslandi,
fram til ársins 1262, voru þó oft all-
miklar samgöngur við Norðurlöndin. —
Islenzkir höfðingjasynir og fleiri ungir
^ efnismenn fóru utan og leituðu sér fjár
' og frama hjá norrænum konungum og
höfðingjum. Gátu margir sér góðan
orðstírr. Útþráin brann þeim í brjósti.
Fóru sumir víða um lönd, gerðust jafn-
vel væringjar í Miklagarði suður. En
heim til íslands lá leiðin aftur, á þeim
hug þeirra varð eigi brigð. Þann veg
héldust stöðugt tengsl milli Islendinga
og annarra norrænna þjóða, einkum
frænda vorra Norðmanna, enda var ná-
inn skyldleiki og sifjabönd milli ýmissa
íslenzkra höfðingjaætta og norskra stór-
menna.
Eftir 1262, þegar þjóðfrelsi var undir
lok liðið, varð sambúð Islendinga við
frændþjóðirnar með öðrum hætti. —
Urðum vér þá að hlíta í einu og öllu
boði og banni yfirdrottnara vorra, fyrst
Norðmanna um skeið og síðan Dana.
Var þá sjaldnast spurt um vilja íslend-
inga né hvað oss hentaði bezt. Sam-
band vort við Norðurlöndin varð nú
lítið, nema helzt við Dani. — Is-
lenzkir menntamenn fór til Kaup-
mannahafnar og luku embættisprófi við
háskólann þar, sem einnig varð háskóli
íslands. Nutu Islendingar þar að sjálf-
sögðu sama réttar og Danir, þar sem
ísland var hluti danska ríkisins.
Þegar líða tekur á 18. öldina vex
óðfluga þekking Islendinga á frænd-
þjóðunum. Mörgum höfuð-ritum nor-
rænna skálda og rithöfunda er þá snar-
að á íslenzku og tekur þjóðin þeim af
miklum fegins hug. Sambúð þjóðanna
byggist að lang mestu leyti á bókmennt-
unum og má með sanni segja, að um
andlega sambúð og samskipti hafi að-
eins verið að ræða, milli Islands og
frændþjóðanna frá því og fram á þessa
öld, þegar undan eru skilin stjórnmála-
viðskipti Dana og íslendinga.
Þegar Islendingar verða frjáls og full-
valda þjóð, skapast ný viðhorf, og kem-
ur margt til. Islendingar koma þá fram
sem sjálfstæður og fullgildur aðili í öllu
samstarfi við frændþjóðirnar og þátt-
taka þeirra fer stöðugt vaxandi. Sam-
hliða þessu er einangrunin rofin. — Ný
samgöngutæki, flugvélarnar, koma til
sögunnar, og rjúfa þær fjarlægðina í
einni svipan og Island verður í þjóð-
Séra Kristinn Stefánsson.
braut. Ungir menntamenn fara enn utan
og nema við háskóla hinna Norður-
landanna og stúdentar frá þeim sækja
Háskóla Islands. Norræn samvinna og
samstarf verður víðtækara með hverju
árinu, sem líður. Norrænu félögin hafa
unnið hér heillaríkt starf og orðið mikið
ágengt í því að auka bróðurhug, samúð
og skilning milli þjóðanna allra. Hjá
sameinuðu þjóðunum hafa Norðurlönd-
in staðið saman og komið yfirleitt fram
þar sem ein heild. Þing stétta og félaga
eru haldin til skiptis í löndunum o.s.frv.
Allt þetta, og margt fleira, stuðlar að
því að auka vináttu milli þjóðanna og
samheldni og dýpka þann skilning, að
oss beri að standa saman sem frændur,
efla samskipti vor og viðskipti og skera
úr deilumálum vorum þann veg, að vér
vöxum af og verðum betri frændur eftir.
Norræna bindindisþingið, sem að
þessu sinni er háð í Reykjavík, á að
styrkja vináttuböndin enn betur. Sú er
ósk og von vor Islendinga.
Um bindindismálið höfum vér lengi
átt gott samstarf við hin Norðurlöndin,
og nú fögnum vér því að fá tækifæri
til að taka á móti fjölmennum hópi
bindindismanna frá hinum Norðurlönd-
unum öllum, og þar á meðal ýmsum af
Framhald á bls. 7.