Eining - 01.04.1959, Blaðsíða 4

4
E I NING
t
SKÁLATÚNSHEIMILIÐ FIMM ÁRA
í heiðnum sið báru menn oft börn sín
út, en siður kristinna manna kenndi
þeim að ala böm sín upp sem bezt og
hjúkra þeim, engu síður þeim, sem
verst voru á vegi stödd, þó er enn mjög
ábótavant í þessum efnum.
Heimili fávita og vangefinna barna í
Skálatúni átti fimm ára afmæli 30. jan.
sI.Hinn 17.marz bauð stjórn heimilisins
nokkrum blaðamönnum og manni frá
ríkisútvarpinu að heimsækja heimilið.
Gestir voru strax leiddir að rausnarlega
búnu kaffiborði. Þar sagði formaður
stjómarnefndarinnar, Jón Gunnlaugs-
son, stjórnarráðsfulltrúi, gestunum sögu
heimilisins í örstuttum dráttum.
Heimilið tók til starfa 1954 og komu
á því ári alls 26 börn, af þeim fóru
aftur 7 og 1 dó. 1955 komu 5 börn og
fóm 4 aftur. 1956 komu 9 böm, 1 dó
og 2 fóru. 1957 komu 6 böm, 6 fóru
og 1 dó og 1958 komu 6 böm og 4
fóru. Alls hafa komið á heimilið 52
börn. Þar eru nú 25 og því þrengsli
mikil, mættu helzt ekki vera fleiri en
20—22. Börnin eru á aldrinum 5—15
ára og er reynt að kenna þeim allt sem
þau geta lært. Var það okkur gestunum
undrunarefni að sjá þar dálitla sýningu
alls konar handavinnu barnanna, eink-
um stúlknanna.
Jón Gunnlaugsson lauk miklu lofs-
orði á starfsfólk heimilisins og þakkaði
því fórnfýsi og dyggilega þjónustu.
,,Það er gamalt máltæki", sagði Jón,
,,að hjúin geri garðinn frægan. Það á
sannarlega við um þetta heimili. Á
starfsfólkinu veltur það hvort gengur
vel eða illa. Konur eiga ef til vill hæg-
ara með það en annað fólk að gefa
málefni hjarta sitt, og sagt hefur verið
Félagsmerki ÍUT
Þetta er félagsmerki íslenzkra ungtempl-
ara. Merkið er að ytri gerð eins og félags-
merki ungtemplarasambandanna í Noregi
og Danmörku, en litir á einstökum flötum
merksins eru öðru vísi en hjá frændþjóð-
um okkar. Miðhluti merkisins er merki góð-
templarareglunnar. Grunnur í belti undir
stöfunum er rauður. Út frá hringnum ganga
3 lauf, blá að lit. í laufunum er komið fyrir
fangamarki íslenzkra ungtemplara, en staf-
irnir silfurlitaðir, svo og allar línur (strik)
í merkinu. Á milli laufanna koma út þrír
smá þríhyrningar, hvítir að lit.
Það er álit þeirra, sem vit hafa á, að
smíði merkisins hafi tekizt vel. Mcrkið er
að konan vinni með hjarta sínu og þá
fer vel.“
Forstöðukona heimilisins er frk.
Greta Bachmann, sérmenntuð á þessu
sviði. Auk hennar er sérmenntaður
kennari skólans, frk. Markúsína G. Jóns-
dóttir, sem lengst allra kvenna hefur
starfað við heimilið og með mikilli
prýði. Þá eru þar tvær sérmenntaðar
fóstrur, báðar norskar og tvær þýzkar
stúlkur. Alls eru starfsstúlkurnar 10.
Skálatúnsheimilið er sjálfseignar-
stofnun. í stjórnarnefnd þess eru þessi:
Jón Gunnlaugsson, stjórnarráðsfulltrúi,
Jón Gunnlaugsson.
frú María Albertsdóttir, frú Guðrún Sig-
urðardóttir, Páll Kolbeins, yfirbókari
og Þorsteinn Þorsteinsson, kaupmaður.
Yfirlæknir heimilisins er Kristján Þor-
varðsson. Hann tók þátt í svörum við
ýmsum spurningum blaðamanna og
gerði hann ráð fyrir að alls muni vera
á landinu um 1200—1300 vangefinna
til sölu í ungmennastúkunum og ungtempl-
arafélögunum og kostar kr. 25,00. Þess
er að sjálfsögðu vænst, að allir ungtemplar-
ar beri merkiö. Fátt er betri auglýsing
fgrir félag en «ð sem flestir séu með merki
þess. Anövitaö fglgja stíku þær kvaöir, að
viökomandi sýni með framkomu sinni í
hvívetna, að liann sc veröugur þess oð bera
merkiö.
Kvikmynd
Ákveðið hefur verið að taka kvikmynd
af starfi ungtemplara. Þegar er búið að
gera handrit af slíkri mynd. Verður byrjað
á kvikmyndatökunni á næstunni. Ráðgert
er að myndatakan taki eitt ár. Meðal þeirra
þátta, sem verða kvikmyndaðir eru: Ung-
templaramótið að .Taðri, ferðalögin, tóm-
stundastarfið, ársþing ÍUT, frá starfi ein-
stakra deilda, og fleira. Kvikmyndatakan
fer fram á vegum Tómstundaheimilis ung-
templara í Reykjavík. Guðmundur Erlends-
son, Ijósmyndari hefur verið ráðinn til
starfsins.
og fávita, en af þessum væri ekki unnt
að vista nema svo sem 140 á þeim
heimilum og hælum, sem þegar
væru til á landinu og ætluð slíku fólki.
Hér væri því mjög brýn þörf á úrbótum.
Áleit hann að í Skálatúni væri ný
bygging, sem rúmaði um 50 börn,
markið sem bæri að keppa að sem allra
fyrst.
Ekki má gleyma að geta þess, að
jafnframt því, sem Jón Gunnlaugsson
flutti starfsfólkinu hjartanlegar þakkir,
bar hann þær einnig fram til hinna
mörgu, sem fært höfðu heimilinu marg-
víslegar gjafir og mikils virði, og stutt
heimilið á ýmsan hátt.
Þá er það stjórnarformaðurinn
sjálfur. Varla er unnt að hlífa honum
algerlega við hrósi, þótt hann víki sér
undan öllu slíku. Jón Gunnlaugsson er
upphafsmaðurinn og hinn sívakandi
andi, sem hefur átt drýgstan þáttinn í
því góða verki, sem þetta heimili er
búið að vinna. Ekki mun auðvelt að
gera sér grein fyrir allri þeirri umhugs-
un og fyrirhöfn, sem framkvæmdir við
heimilið eru búnar að baka honum, en
þegar menn eiga bjartar hugsjónir,
verður hver byrði létt.
Þegar svo þessi mál eru rædd, má
ekki gleyma fyrsta brautryðjandanum
hér á landi á þessu sviði. Hann mun
hafa verið frú Guðrún Lárusdóttir, sem
af mikilli umhyggju, áhuga og þolgæði
flutti mál aumingjanna, bæði á Alþingi
og fyrir allri þjóðinni. Þá rödd var ekki
unnt að kæfa með tómlæti og sinnu-
leysi, og svo kom löggjöf og fyrstu
framkvæmdir, en þessari sögu verður
mér fróðari að gera betri skil á sínum
tíma.
I frumv. til laga, sem flutt var á
Alþingi árið 1935, um fávitahæli, segir
svo í fyrstu grein:
Ríkisstjórnin sér um, jafnóðum og fé
er veitt til þess í fjárlögum, að stofnuð
séu:
a. Skólaheimili fyrir unga vanvita og
hálfvita eða börn og unglinga, sem
kenna má ofurlítið til munns eða
handa.
b. Hjúkrunarheimili fyrir örvita eða
fávita, unga og gamla, sem ekkert
geta lært og ekkert unnið til gagns.
c. Vinnuhæli fyrir fullorðna fávita, sem
vinnufærir eru að einhverju Ieyti,
en verða þó að teljast ófærir til að
vinna alveg fyrir sér eða stunda
vinnu á almennum heimilum.
Og 2. gr. hljóðar svo:
Hagnýta má í þessum efnum einka-
stofnanir eða stofnanir bæjarfélaga, ef
þær hljóta meðmæli landlæknis, eftir-
litsnefndar fávitahæla og ráðuneytið
samþykkir gjaldskrá þeirra.“
Veigamikið spor er það jafnan að fá
réttmæta löggjöf á hvaða sviði sem er,
en framkvæmdir fylgja ekki alltaf jafn-
rösklega í kjölfar hennar.

t