Eining - 01.07.1968, Blaðsíða 6

6
EINING
ÆST OG VEGVILLT
KYNSLÓÐ
Seint í janúar 1968 flutti Páll V.
Kolka læknir þróttmikið útvarpsspjall
um daginn og veginn. Blaðið leyfir sér
að birta hér nokkrar línur úr erindi
læknisins:
„Allmikið af ungu kynslóðinni hefur
iosnað úr öllum þessum tengslum og
reikar því um veglausa auðn. En mað-
urinn er samkvæmt eðli sínu félagsvera
og ungur utangáttalýður hefur ekki í
önnur hús að venda en til jafnaldra
og því er að alast upp í öllum allsnægta-
þjóðfélögum ný stétt, sem er laus við öll
önnur siðaboð en þau, sem hún setur
sér sjálf, og þau draga annars vegar
dám af frumskóginum, en hins vegar
af þeim hóruhúsadaun, sem leggur af
miklu af bókmenntum og kvikmyndum
nútímans og eldri kynslóðin hefur gert
sér að féþúfu.
Djúpt í eðli mannsins er líka þörfin
fyrir að ganga á vit þess dularfulla og
trúin á það hefur fylgt honum frá upp-
hafi vega hans.
Sumar skemmtanir ungs fólks minna
á ofsalegar trúarathafnir frumstæðra
þjóðflokka. En þetta er ekki nóg. Það
gengur yfir vestrænan heim, einkum
meðal háskólafólks, óhugnanleg alda
eiturnautnar, einkum hughvarfalyfsins
LSD, sem sviptir manni úr sambandi við
dagvitundina og skapar leiðsluástand í
heimi furðulegra og stundum ógnþrung-
inna drauma.“
Þá vék læknirinn að styrjöldinni í
Vietnam og sagði, meðal annarra orða:
„Enginn núlifandi maður hefur í
seinni tíð sætt slíku aðkasti frá alls
konar galdrabrennulýð innan lands og
utan eins og Johnson Bandaríkjafor-
seti. Hann er þó sá forseti, sem af mestri
djörfung hefur beitt sér fyrir bættri
almenningsfræðslu, útrýmingu heilsu-
spillandi húsnæðis, auknum sjúkra-
tryggingum og ellitryggingum fátækl-
inga, baráttu gegn glæpahringum, að-
gerðum gegn því atvinnuleysi, sem eink-
um hefur bitnaðásvertingjumþarílandi
og auk þess reynt að tryggja þeim aukin
borgararéttindi og betri menntunar-
skilyrði.
Mér þykir ekki ólíklegt, að framtíðin
muni vegna umbótabaráttu Johnsons í
innanríkismálum skipa honum á bekk
með Abraham Lincoln, sem líka varð að
berjast gegn hatrammri andstöðu, og
var að lokum myrtur af ofstækismanni.“
Gott var, að einhver átti kjark til að
taka þannig í strenginn, sem læknirinn
hefur gert með þessum orðum.
o--------------------------------------0
UNDUR LÍFSINS
Margt er þar og margt er hér,
margt af stefnu hrekur;
margt fyrir augu’ og eyru ber,
sem undrun hugans vekur.
Ég undrast mína ævibraut,
auðnu’ og blóma-grundir,
samtvinnaða sælu’ og þraut,
sorg og gleðistundir.
Ég undrast fjall og fossa-hreim,
feikna djúpið bláa,
hnatta mergð í háum geimi’
og hagablómið smáa.
Ég undrast þungan eldfarstraum,
ægis-báru kvika,
bratta hamra, flúða-flaum,
fold, er daggir blika.
Ég undrast stormsins ægi-mögn,
ógn er mörgum færir,
eldfjallanna regin-rögn,
er risabjörgin hrærir.
Ég undrast fiska lagar-leið,
er leika’ í straumi tærum,
fugla kvik um háloft heið
með hreimi undra skærum.
Ég undrast klaka-harðan-hjúp,
er hylur jörð um vetur,
bratta fossa, f jöll og djúp
er fært í dróma getur.
Ég undrast hversu vorsól væn
vekur allt af dvala;
með skrúði blóma skikkjan græn
skreytir grund og bala.
Ég undrast grasa feikna fjöld,
fold er klæðir alla,
á sumri vefa vegleg tjöld,
visna’ á hausti’ og falla.
Ég undrast hversu lifnar líf
af lífi’ í náttúrunni
og móðurástin, — mesta hlíf, —
miðlar umhyggjunni.
Alvizkan í öllu skín,
einum hrós skal velja.
Endist varla ævin mín
undrin mörgu’ að telja.
Ég er um loft, um lög og svörð
um lífsins undrin fræddur.
En undrið mesta’ á móður Jörð,
er maðurinn sálu gæddur.
Á því samt mig undrar títt,
orsök stærstu meina,
hversu margir meta lítt
hið mikla sanna, hreina.
Undra margir elta hjóm,
aukast vörusvikin; —
oft er stundin auð og tóm
eftir nautna-blikin.
Undra-margir safna seim,
sjá ei annað betra; —
þeir ætla’ að lifa hér í heimi’
hundrað tugi vetra.
Undra-margir girnast glaum,
gleðina sjaldan finna;
sumir meta meira draum
en að magna þrótt og vinna.
Undra-margir öðrum lá,
allt til hneisu finna,
samt er oft þeim sjálfum hjá
saknæmt ekki minna.
Ágirndin og öfund leið
illa fylgju reiðir;
annarra finnst gatan greið,
grýttar eigin leiðir.
Oft ég hugsa um það má,
þó orsök varla finni,
hve undra margföld meinin þjá
menn í veröldinni.
Birtast mundi betri tíð
og batna heimsins gengi,
ef andi Krists og boðorð blíð
betri hljómgrunn fengi.
Einar Sigurfinnsson
(frá Iðu, f. 14. sept. 1884)
Yrkisefni
Góðskáldið örn Arnarson lætur ekki
Odd sterka líta stórum augum á yrkis-
efni nútímaskáldanna. I sjöttu rímu seg-
ir hann:
Skortir kyruji sköpunar
skáldfyglinga nútíöar,
aUtaf syngja og alls staöar
um ástarsting og kvennafar.
Ekki verður sagt, að ást karls og
konu sé lágkúrulegt yrkisefni, og hafa
góðskáld oft gert henni verðug skil, en
alloft er hún samt meðhöndluð svo í
skáldsagnamoði, sérstaklega nútímans,
að þeim göfuga þætti manneðlisins er
að lítil sæmd, en snillingar traðka tæp-
ast á helgidómum.