Ljósmæðrablaðið - 01.03.1943, Blaðsíða 11

21
LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ
þar.sem stungan var. Stafa þeir af kirtilvökva, sem lúsin
gefur frá sér, þegar hún stingur. Sé mikið um lúsina, renna
þessir litlu brúnu blettir saman í eitt og húðin fær á sig
dökkbrúnan blæ.
Lúsin hefir mikinn kláða í för með sér, og má sjá langar
rispur undan nöglum, þvert og endilangt á baki og útlim-
um, sérstaklega þó á bakinu, því að lúsin heldur sig mest á
því. Fái lúsin að dafna í friði, myndast smám saman vessa-
útbrot, fleiður og kaun víðs vegar á líkamanum.
Fatalús er einkum á óhreinlegu fólki, sem sjaldan hefir
nærfataskipti, í óþrifalegum. og þröngum húsakyn'num.
I síðustu styrjöld, einkum í skotgröfunum, var fatalús-
in einhver versta plága, sem yfir hermennina gekk, enda
þótt óhemju fé væi'i varið til að halda henni í skefjum.
Fatalúsin er hjettulegur smitberi. Hin illræmda útbrota-
taugaveiki (typhus exanthematicus) og fleiri sjúkdómar
berast manna á milli með lús.
T’ttbrotataugavéikin, sem jafnan hefir vei'ið hin sækðasta drep-
.sðtt i styrjöldum, berst cingttngn manna á milli með lús. 1 þrjátíu
ára stríðinu, í NapoJeonsstyrjöldunum, einkum í herförinni til Rúss-
lands, hrundu niður þúsundir hermanna úr þessum sjúkdómi. Nokk-
úð kvað einnig að honum í síðustu heimsstyrjöid, einkum á austur-
vígstöðvunum. Var það þekkingu lækna einni að þakka, að sjúk-
dðmurinn gerðjst þá ekki marglalt mannskæðari en iaun varð á.
Lýsnar taka sóttnæmið (Rickettsia) í sig meðan sótthitinn er á
hámarki, sem venjulega er i annarri viku sjúkdómsins. Þegar lúsin
er búin að bera sóttnæmið i sér í 6 daga, liefir það tekið þeirri
breytingu, í liffærum hennar, að- það er orðið sóttnæmt öðruni
tnönnum, og hver sá, sem lúsin skríður á, má eiga vist að fá sjúk-
dóminn. Lúsin er þannig ómissandi milliliður, til þess að veikin
geti borizt af einum manni á annan. Hafi maður með útbrotatauga-
veiki verið aflúsaður á öruggan hátt, er hann algerlega ósmitandi
og hættulaus sínu umhverfi, svo framarlega sem lús kemst ekki á
hann á ný. En iúsugur sjúklingur með þennan sjúkdóm er hinn
hættulegasti smitberi.
Flatlúsin er flatvaxnari, breiðari, og nærri helmingi
ktyttri en höfuðlúsin. Hún heldur sig langoftast í hárum