Ljósmæðrablaðið - 01.01.1972, Blaðsíða 4

4
LJÖSMÆÐRABLAÐIÐ
undan Lister og löngu áður en Koch sannaði, að sýklar
gætu valdið dauða. Semmelweiss fann smitunarleiðir
barnsfararsóttarinnar og fann varnarráð gegn henni.
Hann tók eftir því, að þær mæður, sem fæddu fljótt eða
á leið til sjúkrahússins og voru ekki rannsakaðar, sluppu
frekar lifandi en hinar, sem lengi voru í fæðingu og oft
skoðaðar. Einnig voru mun færri dauðsföll á deild ljós-
mæðranna, heldur en hjá læknunum, sem komu beint úr
líkskurðarstofunum á fæðingardeildina.
I maí 1847 byrjaði Semmelweiss að nota klórkalkupp-
lausn til handþvotta. Við þetta lækkaði dánartala mæðr-
anna á deild hans á árinu 1846 úr 459 í 45 á árinu 1848.
Hann áttaði sig einnig, reyndar eftir hörmulegt slys, að
ekki var aðeins um ,,líkeitrun“ að ræða, heldur gat blóð-
eitrunin borizt frá einni konu til annarrar.
Hins vegar datt honum ekki í hug, að læknar og ljós-
mæður með hraustlegt útlit gætu verið smitberar.
Þann 12. ágúst 1865 gerði Lister fyrsta uppskurðinn
með smitgát, sem varnaði dauðanum að læðast að utan
frá. Þann 17. ágúst það ár dó Semmelweiss úr blóðeitrun.
Hann hafði hruflað sig ofurlítið á fingri við síðasta upp-
skurðinn, sem hann framkvæmdi. Þannig varð hans erki-
óvinur honum sjálfum að bana.
Hvað varðar okkur nú um þetta, sem skeði fyrir meira
en hundrað árum? Nú höfum við penicillin, penbritin,
orbenin og öll þessi ágætu sýklalyf. Jú, víst er um það,
en samt höldum við áfram að sjá sjúkdóma og dauðsföll
af völdum sýkla. Sem dæmi um, hvað smitgát getur gert
mikið, má nefna að á einni fæðingardeild í Chicago var
aðeins 1 dauðsfall meðal 25212 kvenna af völdum barns-
fararsóttar — og þetta var fyrir daga sýklalyf ja.
Reyndar valda keðjusýklar ekki miklum usla í dag.
Næmi þeirra fyrir penicillini hefur haldizt, en því miður
er ekki sömu sögu að segja um klasasýkla. Þeim hefur
mörgum tekizt að verja sig gegn penicillíninu. Einnig fer