Neisti - 20.02.1983, Blaðsíða 5

NEISTI
5
PÚNKTAR
Dr. Jón Sœmundur Sigurjónsson:
Dæmalaus ferill sjávarútvegsráðherra

• Á meðan verkafólk var rekið úr störfum hjá S.R. á Siglufirði lá
skýrsla nokkur í skúffu sjávarútvegsráðuneytisins og rykféll. Þar
greinir frá, að á næstu árum verði þörf fyrir jafnvel þúsundir tonna
af fóðri fyrir eldislax og -silung. Dr. Björn Dagbjartsson sagði á
Fjórðungsþingi Norðlendinga í haust, að það sé mjög líklegt, að
fljótt verði hagkvæmt að framleiða þetta fóður innanlands og ef
skynsemi fái að ráða, á aðeins einum stað. Siglufjörður (SR) hefur
ýmislegt upp á að bjóða í þessu sambandi, s. s. nægilegt húsrými,_
vinnuafl og sumt af hráefnum: fiskimjöl, lýsi og rækjuúrgang.
• Á ýmsu miður góðu gekk hjá lýsis- og mjölframleiðendum á
síðasta ári. Birgðir hlóðust upp og markaðsörðugleikar voru gífur-
legir. Ástæðan var undirboð af hálfu Chile og Perú og minni að-
drættir í markaðslöndunum. Eitthvað var þó farið að rofa til undir
lok ársins.
% Árið 1982 var algjört metár hjá Sölustofnun lagmetis bæði í magni
og verðmætaaukningu. Mesta söluaukningin varð í rækju, þorsk-
lifur, kavíar og reyktum síldarflökum. Bæði varð mikil aukning á
hefðbundnum mörkuðum, en einnig tókst að selja til nýrra mark-
aðslanda, m. a. til Persaflóa og Taiwan.
• Allveruleg söluaukning, eða um .54%, varð hjá Iceland Seafood
Ltd. í Bretlandi þetta árið segir í Sambandsfréttum. Fyrirtækið er í
eigu SÍS.
• Á sama tíma og Norðmenn hafa verið að byggja upp fiskeldi og
þá sérstaklega eldi laxfiska hjá sér sem stóratvinnugrein, hefur for-
usta islenskra sjávarútvegsmála sofið á verðinum. Þar eð útséð er um
að nokkuð jákvætt komi frá sjávarútvegsráðherra í þessum efnum,
verður Alþingi að taka frumkvæðið og setja heildarlöggjöf um fisk-
eldi á íslandi, sem eina grein sjávarútvegs eða jafnvel landbúnaðar.
Þetta hefði í för með sér aukna lánsmöguleika og stuðning af hálfu
hins opinbera.
• I athugun og úrvinnslu hjá Verkfræðistofnun Háskólans er sjálf-
virkt tilkynningakerfi fyrir íslenska fiskiskipaflotann sem getur
fylgst með einstökum skipum þannig, að vart verði við ef hættu-
ástand skapast, aflað og veitt nákvæmar upplýsingar um stað-
setningu flotans hverju sinni, fundið nærstödd skip ef slys ber að
höndum, sent viðvaranir til skipa á tilteknum svæðum og yfirhöfuð
fylgst með öllum ferðum fiskiskipaflotans á miðunum umhverfis
landið.
0 Frjálst fiskverð, sem myndast á uppboði aflans á hafnarbakk-
anum að erlendri fyrirmynd, er skringilegur skrípaleikur þegar haft
er í huga, að lang flest skip og bátar leggja upp hjá eigendum sinum.
Fiskverðsákvörðun á að vera samningsmál aðila sjávarútvegsins.
Steingrímur Hermannsson er hins vegar búinn að teygja ríkisvaldið
inn í þetta langtum meira en áður þekktist og eðlilegt getur talist.
• Mikillar reiði gætti í röðum sjómanna eftir síðustu fiskverðs-
ákvörðun og kom jafnvel til álita að draga fulltrúa sjómanna út úr
Verðlagsráði. Samt sem áður varð sú skoðun ofan á, að meðan
hlutaskiptakerfið sé við lýði, sé nauðsynlegt að hafa fulltrúa i ráðinu.
Menn vildu þó stokka þetta upp, þannig að komið verði í veg fyrir að
sjómenn beri skarðan hlut frá þorði eins og hingað til.
% Jóhann E. Kúld: Þegar um það er að ræða að taka hámarks
aflamagn úr þorskstofninum, þá tel ég hiklaust að beita beri í vax-
andi mæli þeim veiðiaðferðum sem skila verðmætustum afla á land,
en draga hins vegar úr hinum. En þá eru auknar þorskveiðar á línu
hvað áhrifamestar til að auka fiskgæði og þar með verðmæti aflans.
• Þrívegis hefur sjávarútvegsráðherra gefið sjómönnum fyrirheit
um að fella niður olíugjaldið. Hann gerði það skömmu eftir að
stjórnin var mynduð. Hann gerðiþað 1981 og einnig 1982,þannigað
menn máttu ganga út frá því í skjóli fenginnar reynslu, að olíugjaldið
yrði ekki heldur fellt út nú. Maðurinn virðist aldrei geta staðið við
það sem hann segir.
• Tíminn hafði það eftir Steingrími Hermannssyni í forsíðufyrir-
.sögn rétt fyrir jól, að gengisfelling krónunnar kæmi alls ekki til
greina í sambandi við fiskverðsákvörðun. Á gamlaársdag spurði
fréttamaður útvarps Steingrím, hvort hann væri enn sama sinnis, en
þá hafði Steingrímur lagt til 14% hækkun fiskverðs og útflutnings-
gjald. Svarið var: „Það er nú hægt að fella gengið án þess að ég
samþykki“. Þann 4. janúar er síðan forsíðufyrirsögn Tímans:
„Gengið fellt um 9% í kjölfar nýs fiskverðs“. Og formaður Fram-
sóknarflokksins segir þar orðrétt: „Það þurfti náttúrlega að liggja
fyrir, áður en fiskverðsákvörðun var tekin, hvort fiskvinnslunni yrði
bættur skaðinn eða ekki, og það er vægast sagt erfitt að bæta henni
þetta, nema til komi gengisfelling eða gengissig“. Svo mörg voru þau
orð.
0 Steingrímur hefur samt ekki verið útnefndur grínisti ársins. Til
þess er hans ferill of dæmalaus. Þá nafnbót hlaut hins vegar útgerð-
armaður Þórshafnartogarans fræga er hann hélt togara sinn þann
eina sem hefði staðið í skilum. Hann hafði þá aðeins greitt 1.6
milljónir af þeim 8.4 milljónum, sem honum bar að standa skil á.
Aflaverðmæti skipsins nam hins vegar aðeins 8,2 milljónum á sama
tíma.
Framhald af 1. síðu
metaflaár í sögu Islands, en svo '
kemur hrunið á síðasta ári,
þegar þorskaflinn minnkar um
20% frá fyrra ári. Samt er þetta
þriðji mesti þorskafli sem borist
hefur á land á einu ári. Þannig
hefur þessi ríkisstjórn búið við
bestu aflaár íslandssögunnar.
Og það byggist allt á rányrkju-
'stefnu sjávarútvegsráðherra.
Til allrar hamingju fer vonandi
að sjá fyrir endann á ráðherra-
tíð hans, áður en honum tekst
að gera endanlega út af við
þorskinn líka.
SKIPAINNFLUTNINGUR
20% minnkun á afla aðeins
einnar tegundar er aðvörun
sem verður að taka alvarlega.
Það má ekki henda okkur einn
ganginn enn að láta rányrkju-
stefnuna ráða. Því ef þorskinn
þrýtur, þá er ekki einungis
ríkisstjórnin á þrotum, eins og
hún þegar er, heldur þjóðarbú-
ið allt.
Nú er það svo að þessi 20%
minni afli hefur alls ekki haft
minni tilkostnað í för með sér.
Aldrei hafa jafnmörg skip sótt í
þorskinn og á síðasta ári. Það
voru ekki einungis loðnuskipin,
sem nú var beitt á þorskinn,
heldur og fjöldi þeirra nýju
togara og skipa, sem sjávarút-
vegsráðherra hefur leyft inn-
flutning á.
íslendingar áttu stóran og
góðan togaraflota er þessi rík-
isstjórn tók við, flota, sem átti
Dr. Gylfi Þ. Gíslason:
‘ auðvelt með að veiða það afla-
magn sem leyfilegt var hverju
sinni. Allur sá fjöldi togara og
skipa sem Steingrímur hefur
siðan bætt við, sem nemur um
2.300 lestum, hefur aðeins verið
til óþurftar fyrir þjóðarbúið.
greiðslur á olíu, skrapdagar,
gengisfelling við fiskverðs-
ákvörðun — allt eru þetía
vörður á dæmalausum ferli
ráðherrans. Sagt er, að kjarn-
orkuvopn heimsins dugi til að
eyða öllu lífi í veröldinni a.m.k.
100 sinnum. Vígbúnaðarkapp-
hlaup Steingríms í togurum er
álíka og margfalt „overkill“
fyrir þorskstofna íslendinga.
Utkoman er sú, að þessi rán-
dýru atvinnutæki verða annað
hvort að liggja í höfn eða að
fara á skrap á verðminni teg-
undir, sem borga varla olíu-
kostnaðinn. Afleiðingarnar eru
svo ekki bara síauknar niður-
greiðslur á olíu, heldur heil
glamrandi sinfónía af gjósandi
sjóðum, sem spúa fjármagni til
og frá. Rekstrarvandi útgerðar-
innar er gífurlegur og á orsök
sína að mestu leyti í óþörfum og
rándýrum togurum Steingríms.
Taprekstur smærri togaranna á
fyrri helmingi ársins nam um
19%, en um 34% af tekjum
stærri togaranna.
Það hámarksafiamagn, sem
leyfilegt er að veiða, er einfald-
lega of lítið fyrir allan þennan
flota. Togaramir verða að fara
á skrap og stjórnarherrarnir
furða sig á að aflasamsetningin
verði sífellt verðminni. Auðvelt
er einnig að sýna fram á það, að
þessi óþarfa stækkun flotans
hefur rýrt kjör sjómanna um
20—25% og þessi skipainn-
flutjiingur hefur haft sömu
verðbólguáhrif og 12—15%
gengisfelling.
með reglugerð hinn 17. júlí
1979 ákvað Kjartan Jóhanns-
son að stöðva innflutning fiski-
skipa, þar sem frekari stækkun
en sú sem innlendur iðnaður
ánnaði, væri óhagkvæm. Þessa
reglugerð Kjartans nam Stein-
grímur úr gildi og opnaði allar
flóðgáttir. Síðustu 3 árin hafa
þingmenn Alþýðuflokksins
flutt hvert lagafrumvarpið á
fætur öðru um að stöðva fyrst
um sinn innflutning fiskiskipa.
Á þetta vildi ríkisstjórnin ekki
hlusta fyrr en á s.l. hausti er allt
var komið í þrot. Þá var loks
ákveðið að nú skyldi enginn
innflutningur leyfður í tvö ár.
,Eins og fyrri daginn, þá gerði
ríkisstjórnin of lítið — of seint.
Sjálfskaparvítin eru verst.
Vandamálið er í reynd Stein-
grímur sjálfur. Steingrímstog-
ararnir hafa minnkað afla á
hvert skip, stóraukið rekstrar-
,og fjármagnskostnað útgerðar-
innar í heild, rýrt kjör sjómanna
og aukið verðbólgu. Allt er
þetta afleiðingar af pólitískum
ákvörðunum dugnaðarmanns-
ins á ráðherrastóli. En hann ber
enga ábyrgð á afleiðingunum.
Afleiðingarnar bitna nú með
fullum þunga á þjóðinni allri.
Nauðsyn breyttrar stefnu
í fiskveiðimálum
vöruna. Þá gátu þeir
milli ólíkra vörutegu
innlendrar og erlendn
Tekjumar nýttust betu
næging þarfanna jókst.
Framhald af 8. síðu
gæði, sem menn greiða fyrir, en
hin, sem menn fá ókeypis?
Með þvi að skammta réttinn
til fiskveiða. játa stjórnvöld í
raun og veru að takmarka
verður hagnýtingu fiskstofn-
anna. Þá er spurningin aðeins
sú, hvernig á að takmarka
i hann. Á að gera það eins og gert
var á haftatímunum í innflutn-
,ingsversluninni? Það er gert nú.
En hvernig fórum við að því að
.afnema höftin í innflutnings-
versluninni? Við gerðum það
með því að leiðrétta gengið,
með því að láta neytendur
greiða rétt verð fyrir erlendu
L
IANDSVIRKJUN
Blönduvirkjun
Landsvirkjun auglýsir hér með forval vegna byggingar
neðanjarðarvirkja Blönduvirkjunar.
Helstu magntölur eru áætlaðar eftirfarandi:
Sprengingar 120.000 m3
Steypa 9.000 m3
Sprautusteypa 4.000 m3
Forvalið er opið íslenskum og erlendum verktökum.
Verkið á að hefjast í ágúst 1983. Gert er ráð fyrir að í
apríl n.k. verði útboðsgögn send til þeirra fyrirtækja er
Landsvirkjun hefur metið hæf til að taka að sér verkið
að loknu forvali.
Forvalsgögn verða afhent á skrifstofu Landsvirkjunar,
Háaleitisbraut 68,108 Reykjavík, frá og með 9. febrú-
ar 1983. Skilafrestur er til 12. mars 1983.
• Annar nyr togari sem fluttur var inn fyrir tilstilli Steingríms er
Búlandstindur frá Djúpavogi, en það er einn af þeim stöðum sem
frekar ættu að stunda bátaútgerð. Ekki reyndist þó unnt að gera
togarann út frá staðnum fyrr en búið var að fá vinnuafl frá Kanada í
plássið. Atvinnuuppbyggingin var þá fyrir fjölda Kanadamanna,
sem heimta gjaldeyri fyrir vinnu sína. Er orðin nokkur heil brú í
þessu?
BATNANDI HAGUR
Nákvæmlega hið sama mætti
gera með því að hætta að láta
réttinn til fiskveiða, sem að
verulegu leyti er háður beinum
leyfum, hætta að vera ókeypis,
til þess að geta hætt að
skammta hann. Þá mundi veið-
in smám saman færast i hendur
þeirra, sem eru fengsælastir.
Hagur þeirra mundi batna —
og ekki aðeins þeirra, heldur
þjóðarheildarinnar. Hér er ekki
um að ræða neins konar skatt á
útgerðina. Þótt veiðileyfi til
allra veiða, þar sem takmarka
þarf sókn yrðu seld við ein-
hverju verði og framsal þeirra
heimilað, þyrfti andvirðið alls
ekki að renna í ríkissjóð, hvað
þá til annarra atvinnuvega. Út-
gerðin mætti eiga allar tekjurn-
ar, ef hún notaði þær á hag-
kvæman hátt, t. d. til þess að
greiða fyrir því, að hætt yrði
.rekstri áhagkvæmra skipa.
Ég álít, að einhver mesta
''óhagkvæmni, sem nú á sér stað
,1 íslensku efnahagslífi, sé í því
fólgin, hvernig of stórum flota
^er beitt til sóknar á takmarkaða
fiskstofna og að vinnslugetan í
landi er vannýtt. Leiðin út úr
þessum ógöngum er fólgin i því
að taka upp nýja stefnu í stjórn
fiskveiðanna, hætta að gefa
fiskinn í sjónum. Mér er vel
ljóst, að hér er við mikla fram-
kvæmdaörðugleika að etja. En
á þeim er hægt að sigrast. Það á
að vera eitt meginverkefni
stjómvalda á næsta ári og
næstu árum.