Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 08.12.1928, Blaðsíða 4

TlMARIT V. F. í. 1928
34
þær voru lagðar í moldina. Arangurinn varð sá,
að öll gufan þjettist á leiðinni og varð að vatni.
Komst ekki nema ca. 100 m. upp í túnið. ()g síð-
an leið ekki á löngu, áðnr en pípurnar voru sund-
urjetnar. ()g þegar þær voru gral'nar upp, litn þær
út cins og fiskinet. Síðar voru keyptar venjulegar
gufupípur og þær lagðar í trjestokk og gerður að
garður. Komst þá gufan undir eins inn í bæinn
og er nú notuð ]>ar til suðu og hitunar. Hún liitar
vatnið í miðstöðinni á þann hátt, að henni er hleypt
inn í steinstevpt hólf og inni i þvi er miðstöðvar-
ofn, sem tengdur er við ofnana i herhergjunum.
Hitar gufan vatnið í ofninum og rennur það ]»á
gegnum miðstöðvarofna herbergjanna á venjuleg-
an liátt með eiginþyngdar rensli
Kjalvararstaðir eru smáhær í Reykholtsdal og
fær vatn frá hver, sem liggur langt fyrir ofan bæ-
inn, og rennur það gegnum ofnana og Iiitar húsið.
A Suðurlandsundirlendinu eru allmargir bæir,
sem fengið liafa hverahitun: Reykir í Ölfusi, og
sumarhústaðir nokkrir, sem þar eru, eru hilaðir
með vatni, frá litla Geysi, sem leitt er í gegnum
ofnana á einfaldan liátt. iV Laugarási í Riskups-
tungum er liúsið hitað með hver, sem liggur ca.
30 m. neðar en húsið. Er allbratt niður í hverinn,
og var settur miðstöðvarofn i sjálfan hverinn, og
lögð frá honum tvöföld veita upp lil hússins, og
sett í samhand við miðstöðvarofnana þar. Vatnið
rennur ]»á á venjulegan hátt, með eiginþyngdar-
rensli. Ennfreinur er hygt yfir einn hverinn og guf-
an leidd heim til hússins og soðið við liana. Þá er
hitaður harnaskóli í Riskupstungum með vatni frá
Reykjahver. Er það goshver, sem liggur ofarlega í
ás nokkurum, en skólinn stendur undir ásnum.
Gýs hverinn alveg reglulega með 5 (i mín. milli-
hili og fer svo mikið vatn frá honuin, að það mun
vera um 10 lítrar á sek. að meðaltali, eða.álíka og
í þvottalaugunum við Rcvkjavík. V'atnið er látið
renna gegnum miðstöðvarofn í skólanum, og er
það einnig notað til suðu, á þann hált, að matar-
pottarnir eru látnir í suðuhólf, þar sem hveravatn-
ið nær að leika um þá. Verður það auðvitað ekki
nema einskonar „moðsuða". Síðasta hverahitunin,
sem sett liefir verið upp á Suðurlandsundirlend-
inu, cr að Laugarvatni, til hitunar á hinum nýreista
skóla. Skólinn liggur ca. 220 metra frá hverunum
og um 11 metrum hærra. Var settur „radíator“-
hitari í einn hverinn og lögð frá honum tvöföld
leiðsla upp til skólans, og liitnar luisið með sama
hætti og Laugarás, aðeins var miðstöðin öll miklu
stærri ,og leiðslur mjög víðar, þar sem vegalengd
var svo mikil milli liússins og hversins. Frá vatns-
lind þeirri, sem veitir skólanum neysluvatn, var
lögð a*ð niður lil hversins, og pípa sett í samhand
við miðstöðvarofn í Iivernum. Hitnar þar vatnið
í æðinni, og er síðan leill aftur upp til skólans og
inn í sundlaug, fyrir nemendur. Ennfremur var
gerður gufuliattur úr járni og lionum Iivolft yfir
aðalhverinn og gerður fastur við steinsteypta stöpla
á hverhörmunum. Frá hattinum var leidd gufu-
pípa til skólans og inn í suðuliólf. Ennfremur var
leidd gufupípa heim til gamla hæjarins að
Laugavatni og hitar hún hæinn og sýður matinn.
Pípurnar frá hvernum til skólans liggja í sameigin-
legum, hikuðum trjestokk, fvltum mómylsnu.
Tveir aðrir bæir í Laugardal hafa fengið litlar
hveramiðstöðvar.
A Norðurlandi hefir Kristneshælið verið hitað
með heitu vatni úr Revkhússlaug. Hitainagn laugar-
innar var svo lílið, að ekki var hægt að nota „ó-
heina“ upphitun, lieldur varð að dæla vatninu sjálfu
inn lil hælisins með lítilli rafmagnsdælu. Rennur
það þvi sjáll't gegnum ofnana.
Þessi notkun á hverunum, sem eg hcfi hjer talað
um, er sú, sem liggur beinast við og er kostnaðar-
minst, þegar þannig hagar til, að hús liggja nálægt
hverunum. Ef ræðir um að hita mikla húsaþyrp-
ingu eða jafnvel heila hæi, verður maður að sjálf-
sögðu að grípa lil borunar, til þess að fá nægilegt
af heitu vatni eða gufu.
Það hefir verið getið uin það áður, hér i verk-
fræðingafjelaginu, að unt mundi vera að vinna
hrevfiafl úr hinu heita vatni, sem rennur frá hver-
unum, og þar sem oft getur hagað þannig til,
að ekki sje unt að ná gufu, jafnvel með borun,
en aftur á móti nægu heitu valni, þá hefir það
nokkurt gildi, að liægt sje að gera sjer hug'-
mynd um, mcð hverju mófi þetta verði gert, og
hver kostnaður verði við slika virkjun. Síðastliðið
sumar átti eg leið um Kaujimannahöfn, og hafði
eg þá tal af forstjóranum við túrhínu- og kælivjela-
verksmiðjuna A S. Atlas. Sagði eg honum þá frá
öllu ]»essu heita vatni, sem við ættum hérna á ís-
landi, og þótti honuin það svo merkilegt, að hann
lofaði að atlniga hvernig hægt væri að framkvæma
virkjun á heitu vatni. Gaf eg honum ii]»p nokkr-
ar lölur um Tunguhver í Rorgarfirði, og ætlaði
hann að sjá, hvernig honum ynnist úr þeim.
Jegfjekk siðan, í vetur, allýtarlegt tilboð frá hon-
um, um þessháttar yirkjun, sem hjer um ræðir, og
skal með fáum orðum lýsa þessu orkuveri við
Tunguhv0r: Aðalhlutar aflstöðvarinnar eru: 1.
Eimkallarnir, 2. Eimtúrhínurnar, 3. Eimsvalihn.
Aflstöðin vinnur í stuttu máli þannig: Vatnið frá
hvernnm rennur í opnuni skurði inn undir eimkatl-
ana, stígur síðan upp í þá, vegna hins lága þrýst-
ings, sem er í cimrúmi katlanna og sem mvndast
við vinnu sogdælnanna lijá éimsvölunum. Hæð katl-
anna er þannig ákveðin, að vatnið stigur upp eftir
þeim, um leið og það gufar upp, þar til er það
kemur að hliðarpipu og rennur út um hana vatn
]»að, sem ekki hefir gufað u]»]» á leiðinni upp eftir'