Freyr - 01.10.1906, Blaðsíða 4

120
FREYR.
segðu yerfe kl. 10—11 að kvöldi, þó engin
bæri nauðsyn til með það verk. Enginu tími
svo að segja er bjúunum afmarkaður, sem þau
eru frjáls og óháð. 3>ó að monnum sleppi
verk iir böndum tíma og tíma á dag, þá eru
það ekki afmarkaðir fritímar, það er óákveðið
hve margir þeir eru og langir, eða bvort þeir
eru nokkrir, ekki að vita nær kallið kemur.
Eyrir þessum tímum eru menn jafn báðir og
ófrjálsir. Væri vinnutíminn þar á móti reglu-
bundinn, myndu bjúin ekki finna til þess, að
þau væri nokkru sinni ófrjáls, enda er ekkert
ófrelsi í því fólgið að vinna ákveðinn tíma gegn
ákveðnu gjaldi.
Menn hafa ýmsar þrár og eftirlanganir
— hver sínar — og margar eru þannig vaxn-
ar, að tíminu getur að meira eða minna leyti
fullnægt þeim. Yeitist mönnum ekki tími og
tækifæri til að fullnægja eðlilegum og með-
fæddum tilhneigingum, verða rnenn óánægðir
í stöðu sinni og fara að ieita gæfunnar á ann-
an bátt, en bún vill oft verða vandfundin. Út
úr þeirri leit verðurþað svo oft, að menn fara
til Ameríku. Hvað þá tekur við ganga ýmsar
og misjafnar sögur um, en það er víst að flestir
þeirra sem lenda fyrir vestan Atlandsbaf eru glat-
aðir þjóð sinni og föðurlandi.
Sé á þetta mál litið frá bænda blið, vill
svo vel til, að flest það sem kemur til bagn-
aðar bjúamegin, kemur það einnig bjá bænd-
um.
Það má ganga að því vísu, að vinnufólkið,
ef það fengi þá réttarbót að vinna vissan og
ákveðinn tíma á dag, þó ekki væri það undan-
tekningarlaust, yrði mikið ánægðara í stöðu
sinni og spakara í vistum en ella; væri það
mikils vert fyrir bændur. Það ynni með mestu
gleði og meiri ábuga og hefði það bin beztu
áhrif á gagn vinnunnar. Iðjumaðurinn myndi
ekki þurfa að bafa skapraun af því að sjá aðra
býma við verk sitt og borfa út í bláinn. Út-
lendir ferðamenn myndu þá ekki geta kryddað
ferðasögur sínar með þeirri skoplegu lýsingu (í
augum annara þjóða) að íslendingar leggi nið-
ur verk sitt og stari á ferðainanninn eins og
sæju þeir eitthvert furðuverk.
Meðvitundin um að þetta er vinnutfmi,
myndi brátt kenna mönnum að vinna þann
tíma og slóra ekki, eins og þeir vissu, að þanu
tíma þurfa þeir ekki að vinna, sem ekki ertil
þess ætlaður. Þetta myndi þykja svo sann-
gjarnt og sjálfsagt, að engir aðrir en mestu
aular og amlóðar tækju það öðruvísi, enda væri
bægra að vanda um við þá, ef vinnutíminn væri
fastákveðinn og dygði það ekki að heldur,
myndu þeir menn hvergi hlutgengir þykja fyrir
fult kaup, þeir yrðu eins og skemd vara með
niðursettu verði eða þá alls ekki útgengilegir.
Það er algengt að bændur gangi til verka
jafnt vinnufólki sínu, og í raun réttri eru þeir
margir með sama marki brendir og bávaðinn
af því, að þeir slóra meira og minna við verk-
ið, þeir bafa einnig vanist þessu. En elju og
kappsmennirnir vinna sér um megn með því að
vinna of lengi. Bændur veita sjálfum sér frelsi
með því að bafa vinnuna reglubundna. Þar
að auki yrði verkstjórn mun bægri, þar sem
ekki þyrfti annað en gefa merki til að gjöra
vitanlegt að vinnutíminn væri að byrja o. s.
frv. Eins og nú gengur er vanalegt að leita
þurfi menn uppi hingað og þangað utanbæjar
og innan, er ganga skal til verka.
Það kann að þykja óbentugt fyrir bænd-
urna að eiga ekki ráð á vinnuhjúunum til verka
bvenær sem er og þeim þykir þurfa. En það
tel eg ekki skaða, þó að bændur lærðu að haga
svo til vinnu á beimilinu, að ekki riði í bága
við að reglubundinn vinnutími kæmist á, enda
myndu þá verk síður dragast í ótíma eða far-
ast fyrir. Annað mál er það þegar, ófyrirsjáan-
leg og óviðráðanleg atvik koma fyrir, sem
beimta að unnið sé lengur i einn tfma en ann-
an, t. d. við heyhirðing eða gripasýslan. En
bæði er það, að undantekningar eru óumflýj-
anlegar, þegar sérstaklega stendur á, enda
myndu flest hiú líta á það, þegar nauðsyn bæri
til að bregða út af reglunni með vinnuna, og
þá fúslega verða við tilmælum búsbænda sinna
í því efni.
Það ber eigi sjaldan við, að bændum er
nauðsynlegt að ganga að vinnu á sunnudögum,
bæði heyþurk o. fl., er þá oft að vinnufólk
gengur sjálfboðið í lið með húsbændum sínum;
er það bæði mikilsvert og ánægjulegt, og ef
það fengi þá réttarbót, sem bér ræðir um, yrði
það eflaust fúsara á að verða búsbændum sín-