Akranes - 01.03.1949, Page 15

= HOLLUSTUHÆTTIR =
IX. Meðferð ungbarna.
Ég get búizt við því, að einhverjum, sem
les þessa fyrirsögn, muni verða að hugsa
sem svo. að þetta efni sé engin nýjung og
tæplega ástæða til að skrifa um það sér-
staklega. En ég vil samt ráða lesendunum
til að lesa greinina með athygli og breyta
eftir henni. Það hefur margt verið ritað
um meðferð ungbarna og margar reglur
og leiðbeiningar verið gefnar. Einhverjar
hinar beztu eru leiðbeiningar þær og
reglur, sem landlæknir hefur gefið út og
eru samdar með aðstoð og i samráði við
barnalækna þá, sem starfa við ungbarna-
vernd Heilsuverndarstöðvar Reykjavikur.
Leiðbeiningum þessum er útbýtt ókeypis
til maiðra, sem eiga barn í fyrsta sinn og
vitanlega til þess ætlazt, að þær geymi
ritið. 1 leiðbeiningum þessum eru reglur
um næringu ungbarna, skýrt frá yfirburð-
um og hollustu brjóstamjólkur, reglur inn
I jölda máltíðanna og blöndun pelamjólkur,
þegar ekki verður hjá líenni komizt, o. s.
Ifv.. Þar eru reglur um rúm og rúmfatnað
barnanna, klæðnað, þrif þeirra, svefn, úti-
veru og stælingu, og vernd gegn sýkingu.
Sá, sem fer vel og samvizkusamlega eftir
öllum þessum reglum, sér vel fyrir líkam-
legum þörfum og hollustu ungbarnsins.
Þetta er líkamleg heilsuvernd barnsins. En
það er einnig til annað, sem heitir andleg
heilsuvernd, bæði bama og fullorðinna.
Það er ekki eingöngu siðgæðilegt og upp-
eldislegt atriði, heldur lireinlega lieilsu-
fræðilegt. Á þetta er drepið í reglum þeim,
sem nefndar voru hér að ofan, en þó
stuttlega. Ég vil nú í eftirfarandi línum
reyna að skýra nokkru nánar frá þessu
efni.
Allar góðar mæður taka fegins hendi
reglum og leiðbeiningum, sem miða að því
að auka og viðhalda hkamlegri heilsu og
hreysti harna' þeirra, og þær reyna af
fremsta megni, að fara eftir reglunum.
En það er ekki ætíð, að svo nefndar upp-
eldisreglur séu jafn vel þegnar. En þó eru
þær ekki síður nauðsynlegar. Það hefur
vérið sagt, að það sé erfitt að greina sundur
sál og líkama fyrstu ár ævinnar, og það
er án efa réttast, að meta allar hollar lífs-
reglur jafn mikils fyrir ungbarnið. Þær
eru undirstaða likamlegrar og andlegrar
heilljrigði og velliðunar framvegis. Það
er ekki heldur svo að skilja, að góð móðir
taki leiðbeiningunum misjafnlega vegna
skorts á umhyggju fyrir barninu, heldur
er ástæðan sú, að það gengur yfirleitt ver
að skilja þau ráðin og móðurástinni finnst
erfiðara að framkvæma þau, af því að þau
eru andlegs eðlis og miða að tamningu og
AKRANES
stjóm á uppáhaldi hennar, barninu. Hér
er móðirin ein nefnd í þessu sambandi,
þvi að í frumbernskunni er hún venjulega
eini uppalandinn eða á að minnsta kosti að
hafa þar stjórnina.
Rarnið fæðist ekki með neinum venjum,
en það temur sér þær ótrúlega fljótt, og
þær venjur verða lífseigar. Ungbörnin
halda mjög fast í þær venjur, sem þau
taka upp; þau eru þá ihaldssamari en
nokkum tíma síðar á ævinni. Sérhver
slæm venja, sem það þá festi tök á, verð-
ur þrándur í götu betri venja síðar. Þess-
vegna er það svo mjög mikilvægt, að venj-
ur barnsins verði góðar þegar í stað, og
þess vegna er uppeldi barnsins á fyrsta ár-
inu mikilvægast af öllum aldursskeiðum.
Annars mun það talið, að siðgæðisuppeldi
barna eigi að vera lokið uni 6 ára aldur.
En góðar venjur barnsins eru hollar, bæði
fyrir likamlega heilsu og sálarlíf þess.
Reglubundnar máltíðir eru börnum
nauðsyn vegna líkamlegrar heilsu, svo
sem kunnugt er og viðurkennt, en þær eru
líka nauðsynlegar vegna andlegrar heil-
brigði barnsins og vellíðunar, en því er
oft ekki eins mikill gaumur gefinn. Öll
regla er ungbörnum nauðsyn. Það á að
sýna þeim nauðsynlega umhyggju, en
ekki meira. Þau þurfa að fá næga og
heppilega næringu, næga hlýju og góð
þrif og lireinlæti. Grátur barnsins er sum-
part sprottinn af vanlíðan og sársauka, en
sumpart í því skyni að afla sér þæginda.
[ upphafi er hann sprottinn af vanlíðan.
En þar sem ávallt er leitazt við að bæta
úr vanlíðan og sársauka barnsins, þá fer
svo, að barnið tekur að gráta, þegar það
vill leita þæginda, án þess að það finni til
sársauka. Ungbörn eru miklu kænni en
fullorðnir halda, segja uppeldisfræðingar.
Ef þau komast að raun um, að gráturinn
beri þægilegan árangur, þá gráta þau.
Þetta gengur mörgum mæðrum illa að
skilja og leggja trúnað á, en þó er það
almenn reynsla, að ungbörn erU fljót að
láta sér þykja dekrið gott og heimta meira
dekur. Það er fullyrt, að móðureyrað geti
aðgreint þann grát, sem stafar af sársauka
og reglulegii vanlíðan frá sársaukalausum
gráti. Hún á ekki að sinna sársaukalausa
grátnum, ekki taka það upp, hossa því og
gera gælur við það og ekki að vagga þvi.
Ef barninu er ekki illt, hættir það að gráta,
en raunar því seinna, sem þvi hefur verið
meira spillt með dekri. Barn, sem þannig
er látið í ró og afskiptalaust, sefur meira
og værar en ella myndi. Það er auðvelt, að
gera barni til gamans, með þvi að vagga
því, halda á því og syngja við það, og það
þykir mörgum foreldrum skemmtilegt, en
það verður jafnan að hafa i huga, að
börn eru ekki leikföng.
Merkur uppeldisfræðingur hefur kom-
izt þannig að orði: ,,Ef hinum réttu að-
ferðum er ekki beitt í frumbernskunni,
verður barnið annað hvort fullt óánægju
eða heimtufrekt, eftir því hvað það má
sín mikils. Það verður því að byrja að siða
barnið þegar við fæðinguna, því að með
því eina móti er hægt að firra það von-
brigðum. Ef það er dregið þar til síðar að
siða bamið, verður uppalandinn að striða
við slæmar venjur, sem þegar hafa skap-
azt, og mætir stöðugt reiði blandinni and-
úð þess. Það verður að rata hið vandfarna
meðalhóf milli dekurs og afskiptaleysis í
meðferð ungbarna. Þegar það orgar, án
þess að nokkur líkamleg ástæða sé til, þá
verður að lofa því að orga. Sé það ekki
gert, verður það brátt óbilgjarn harðstjóri.
Þegar því er sinnt, ætti að gera allt, sem
nauðsyn krefur, án mikils kjass eða fleðu-
láta.-----Það verður frá upphafi að gæta
ábyrgðar og alvöru, því að barnið er verð-
andi maður.“ Það er mikið komið undir
því, að gætt sé reglusemi og rólegrar fram-
komu í meðferð ungbarna, en forðast sé
of mikið umstang, afskiptasemi og fum.
Ró og regla veitir barninu öryggistilfinn-
ingu, sem er mikils verð, og hún stuðlar
að góðum og nægum svefni, sem einnig er
nauðsynlegur. Það er og fleira, sem verður
að varast, af því að það er barninu óhollt
og skaðlegt. Ef foreldrarnir hafa áhyggjur
út af líðan barnsins, verður að forðast að
láta það verða þess vart. Það skynjar slíkt
betur en menn grunar og það hefur áhrif.
Einnig verður að forðast, að hræða ung-
börn. Það er talið, að einkum tvennt veki
ótta og skelfingu hjá þeim, óvæntur hó-
vaði og hljóð og þegar undirstaða þeirra
er skyndilega látin síga. Það er vitanlega
margt, sem þarf að varast, er gétur orðið
ungböiæum að tjóni. Það þarf að verja
þau smitun, svo sem auðið er. Það er ó-
siður að kyssa ungbörn og foreldrar eiga
ekki að leyfa neinum að gera það. Fátitt
mun það, að barn fai tóbakseitrun af því,
að móðirin svældi við rúm þess, en þó eru
þess dæmi. Hreyfmgar- og athafnaþrá
kemur fljótt fram, og það á ekki að hindra
hana. Barnið á að hafa frjálsræði til að
hreyfa fæturna og sparka. Þegar frá líður,
er gott, að láta barnið liggja á grúfu með
köflum; það æfir hryggvöðvana.
Það eru mörg fleiri atriði en hér eru
nefnd, sem gæta þarf í meðferð ungbarna,
en þau teljast frekar til fræðslu í uppeldi
beinlínis en til hollustuliátta i þrengri
merkingu, og verða ekki talin hér til at-
hugunar. En þess ber að minnast, að með-
ferð og uppeldi ungbarna er vandaverk,
og framtíð þeirra getur oltið á því, hver ti-
ig hún tekst.
Árni Árnason.
39