Akranes - 01.11.1949, Síða 7

ekki lokið, þó að þeim áfanga sé náð.
Hún verður að halda áfram, meðan fs-
lendingar eru til.“ Síðan talar hann um
margvíslegar hættur, sem að sjálfstæði
landsins geti steðjað úr ýmsum áttum.
En svo segir hann: „Hvað má þá verða
oss til varnar? — Góð eru loforð stórvelda.
— En öruggari eru loforð Drottins. —
Þetta er guðs loforð, að sú þjóð verði
langlíf, sem heiðrar föður og móður.
Minnumst því feðra vorra og mæðra i
dag. Vaðveitum arf þeirra og ávöxtum
hann handa komandi kynslóðum. Sú þjóð,
sem gætir boðorðsins, verður langlíf. Hún
mun varðveita tungu og siðu feðra sinna,
bókmenntir þeirra og allt, sem þeir hafa
bezt átt. Fyrir fáum árum minnti maður
nokkur frá mergfastri stórþjóð oss fslend-
inga á það, að engin þjóð hefði neinn hlut
eignast að fullu, fyrr en hún hefði átt
hann i 150 ár. Verum ekki of bráðlát að
kasta á glæ þeim verðmætum, sem þjóð
vor hefur lengst átt. Margt er gott, þótt
nýtt sé, og illt þótt gamalt sé. En dag
skal lofa að kveldi, og hið nýja þá full-
reynt er. Það verður dýrrast, sem lengi
hefur geymt verið, sagði forn-Rómverji.
Og hefur eigi minni maður en Hallgrímur
Pétursson minnt oss á þau orð. Hér á við,
sem Matthías kvað um kirkjuna:
f
„Lengi er að vaxa vegleg björk,
sem vermir um aldir liólinn.
En kalt er að byggja bera mörk,
þá burt eru gömlu skjólin."
Þessari ræðu hins mikla dags, lauk sr.
Þorsteinn með þessum orðum:
„Margt þarf nú að endurreisa með þjóð-
inni. Mörg ný lönd þarf að ryðja, og í
margan akur að sá. En allra akra dýr-
mætastur er hjartaakurinn, og þar skiptir
mestu um fyrsta sáðmanninn. Guð blessi
þann sáðmann, sem fyrst sáir Guðs ríkis
frækorni í hjartað. Guð kenni oss öllum,
ungum og óbornum, að heiðra hann. Þá
mun íslenzk þjóð, samkvæmt loforði
Drottins sjálfs, verða langlif á íslandi.“
Þeir, sem kynntust séra Þorsteini Briem,
muna hann lengi. Og eigi munu þeir
gleyma honum, sem náin kynni höfðu
af honum. Engan mann hefi ég þekkt
fjölgáfaðri. Fáa seinni til að segja hug
sinn allan, eða allt, sem hann vissi. Engan
hugsa eins rækilega áður en hann talaði,
né heldur athuga eins vel, hvort eigi hefði
hann ofsagt, eða betur mátt segja, bæði
með hliðsjón af málefninu sjálfu, sem og
„hinu ástkæra, ylhýra máli,“ sem honum
var hjartfólgið. Þekking sr. Þorsteins á
hinum ólíkustu málum var ótrúleg. Á
búskap og bókmenntum, sögu og sjósókn,
heimspeki og helgum dómum. Jafnvel um
ÁKRANES
listir og vísindi var liann margfróður. Lífs-
speki hans var helguð af himinsins náð.
Er einmitt þangað að leita úrræða hans
og áhrifa sem kennimanns, sálusorgara
og fermingarföður. Flug hans var i traust-
um tengslum við festu og fyrirhyggju og
mun lengi verða samferðamönnunum
minnisstætt. Eigi aðeins það, heldur til
andlegrar uppörfunar i bráð og lengd, og
þá einnig verða fleirum en einni kynslóð
til blessunar.
Allt, sem séra Þorsteinn ritaði eða sagði,
var á meitluðu máli, ómþýðu og yndis-
fögru. Einföldustu líkingar gerði hann að
djúpstæðum kjarna máli sínu til stuðn-
ings og varanlegs lærdóms. Hann gat verið
bljúgur og barnslegur en þéttur fyrir þegar
því var að skipta. Háfleygur, með hliðsjón
af himninum og hinum jarðbundnu verum.
Líkingar hans gátu komið vir ólíkustu átt-
um. En ávallt sögðu þær til um nákvæma
þekkingu hans á því, sem hann ræddi um
eða hann dró líkinguna af.
Þegar séra Þorsteinn kvaddi söfðnuð
sinn hér í Aki'aneskirkju, eftir 25 ára
glæsilegt prestsstarf, sagði hann, að Guð
liefði stundum getað notað margan lítil-
mótlegan til að flytja erindi sitt. Þá mælt-
ist honum ennfremur á þessa leið: „. .Enn
hefur mér orðið styrkur að hugsa um eitt
verk, sem áður var algengt sjómannsstarf.
Ég hef ekki verið neinn nytjamaður á
kirkjuskipinu. Ekki maður til að hafa þar
lvönd á stýri. Ekki getað siglt beitivind í
andviðri. Og ekki heldur verið sá ræðari
í barningi, að neitt hafi miðað. — En eitt
verk er enn, sem stundum þarf til að taka,
ér á gefur. Það er að varna því, að bátinn
fylli af sjó. Sá, sem að austrinum vinnur,
sýnist vinna fyrir gýg, því að ný ágjöf
kemur oft jafnharðan í stað þeirrar, sem
ausin var. Starfa hans sér og hvergi stað,
þegar lokið er ferð. En þó þarf hann ekki
að leiðarlokum að sjá eftir erfiði sínu.
Ef nokkurt gagn kann að hafa orðið af
starfi mínu hér, þá er það helzt í líkingu
við þetta. Þess sér ekki ytri staði. En ef
ég ætti að yngjast aftur, mundi ég þó ekk-
ert starf kjósa mér annað.
Ég hef viljað verja þann bát, sem mér
var falinn, fyrir ágjöfum af niðurrifs-
kenningum. Væri ég aftur ungur og
hraustur, mundi ég halda því áfram. Og
það af þeim mun meira sannfæringar-
krafti sem reynslan hefur betur í ljós
leitt, að önnur leið er ekki fær en sú, sem
Pétur postuli benti á: „Herra! Til hvers
ættum vér að fara? Þú hefur orð eilífs
lífs.“
Séra Þorsteinn var Islendingur umfram
allt og traustur umbótamaður af lífi og
sál. Mistök þjóðarinnar beinlínis særðu
sál hans. Sérstaklega, ef þau væru svo
alvarleg, að þau hefðu áhrif á álit annarra
þjóða á þroska hennar og þegnskap. Hins
vegar ljómaði sál hans af fögnuði, ef eitt-
hvað bættist við, sem aukið gæti henni
ásmegin á braut andlegrar upphefðar eða
veraldlegrar farsældar, hóflega metið, með
meira en líðandi stund fyrir augum.
Enn hefur íslenzkur sálmakveðskapur
að fornu og nýju eigi verið rannsakaður
svo neinu nemi. Mörg síðustu ár ævinnar
varði séra Þorsteinn hverri tómstund til
þess að safna gögnum og rannsaka til
hlitar þau andlegu auðævi, sem þjóðin
á í sálmakveðskap sínum frá fyrstu tíð.
Hvaðan áhrifin væru, ef áhrifa gætti. Hve
íslenzkt það væri og hvern samanburð
það þyldi við samstæðan skáldskap ann-
arra þjóða.
Því miður auðnaðist honum ekki að
ljúka þessu merkilega verki, sem segja má
að enn sé ónumið á hinum íslenzka bók-
menntaakri. Miklu verki hafði hann þó
afkastað. Bera gögn þau, er hann lét eftir
sig á þessu sviði, ljóst vitni um nákvæmni
hans og vandvirkni. Munu þau og koma
þeim að miklu haldi, sem tekur sér fyrir
hendur að plægja til fullnustu þennan
akur bókmennta vorra.
Ég trúi því, að Guð muni uppvekja
einhvern til þess að ljúka þessu merkilega
verki. Hann mun og sjá þeim hinum
sama fjTÍr þeim innra eldi og andlegu
sjón, er sá þarf að öðlast og eiga, til þess
að um gagnlegt verk geti verið að ræða.
Árið 1946, fór séra Þorsteinn til Norð-
urlanda til lækninga, en einnig til þess
að rannsaka söfn viðkomandi þessu
áminnsta ritverki. Þegar hann kom aftur
úr þessari för, eftir tæp tvö ár, sagði hann
við mig á þessa leið: „Enda þótt ég fengi
ekki að öllu fullnægt fyrirætlunum min-
um með þessari ferð, varð mér þó eitt
ljóst, sem er mér meira virði en flest ann-
að, ég sannfærðist um, að íslenzkur sálma-
kveðskapur þolir yfirleitt fyllilega saman-
burð við hliðstæðar bókmenntir annarra
þjóða.“ Ég mun lengi minnast glampans
í augum hans og sigurhljómsins í rödd-
inni yfir þvi að hafa sannfærst um þetta
mikilvæga atriði.
Með séra Þorsteini Briem er genginn
einn gagnmerkasti maður sinnar samtíðar.
Islendingur og útvalinn þjónn Drottins.
Maður, sem markaði mikilvæg spor á
ýmsum sviðum. Spor, sem eigi mun í
bráð fenna svo i, að óræk séu.
Ól. B. Björnsson.
í næsta blaÖi uer'öur birt Z/oð,
sem varö til á tungu Sumarliöa
Halldórssonar, er hann frétti lát
séra Þorsteins Briem. En Sumar-
li'ði var þá staddur no?ðanlands.
Ritstj.
127