Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.06.1964, Blaðsíða 9

TÍMARIT
VERKFRÆÐIIMGAFÉLAGS ÍSLAIMDS
3. hefti 19 64 49. árg.
|
GILDI MENNTUNAR
Það tók íslenzka sjómenn ekki nema 1—2 ár
að átta sig á gildi fisksjárinnar og kraftblakk-
arinnar, en það virðist ætla að taka íslenzku þjóð-
ina heila kynslóð að átta sig á þeirri breytingu,
sem orðið hefur á gildi menntunar í nútímaþjóð-
félagi.
Hvarvetna blasa við óleyst verkefni í íslenzku
þjóðfélagi og dag hvern er bent á mörg verkefni
sem leysa þarf. Þar sem ekki er hægt að leysa
þau öll samtímis verðum við að reyna að meta
innbyrðis mikilvægi þeirra. Lítum til nágranna-
þjóða okkar í þessum efnum og athugum hvað
þar er gert í skólamálum. Frændur okkar Danir
eru t.d. að byggja Verkfræðiháskólann upp
að nýju í útjaðri Kaupmannahafnar. Ráðgert er
að verkið taki um 10 ár og að það muni alls
kosta um 1000 milljónir danskra króna. Miðað við
fólksfjölda þyrftum við að eyða um 20 milljón-
um ísl. kr. árlega til hliðstæðra framkvæmda.
Auk Verkfræðiháskólans hafa Danir eðlilega eflt
mikið aðrar háskólastofnanir, svo sem Hafnarhá-
skóla, Landbúnaðarháskólann o.fl.
Berum þetta saman við okkar eigin háskóla,
sem varla hefur byggt nýtt kennsluhúsnæði síð-
an 1940. Flestir aðrir íslenzkir skólar hafa verið
vanræktir síðasta áratuginn en í mismunandi rík-
um mæli. Þessari fullyrðingu til frekari árétting-
ar má benda á grein á öðrum stað í þessu hefti
um íslenzku menntaskólana. Ekki geta verið nema
þrjár aðalskýringar á hinum mikla mun á ís-
lendingum og Dönum (og reyndar öllum öðrum
tækniþróuðum þjóðum) í þessu efni. Hin fyrsta
er sú að Danir séu að sóa fé sínu á óarðbæran
hátt, hin önnur er sú að fámenni íslenzku þjóð-
arinnar geri minni kröfur til menntunarinnar
eða geri hana ódýrari og sú þriðja sú að við
vanmetum stórlega gildi menntunar í nútíma-
þjóðfélagi. Þeir sem hlotið hafa langskólamennt-
un í tæknifræðum eða raunvísindum hljóta allir
að vera á eitt sáttir um að einungis síðasta skýr-
ingin sé rétt. Ráðherrar og alþingismenn mundu
sennilega einnig flestir telja sig vera á sama máli.
Gerðir þeirra ber þeim þó allt annað og sorg-
legra vitni.
Fullnægjandi skólabyggingar eru þó aðeins
ein hlið á þessu máli. Starfsskilyrði skólanna, nýt-
ing menntunarinnar og endurnýjun eru jafnþýð-
ingarmiklir þættir.
Hvernig eru starfsskilyrði skólanna? Fylgjast
fræðsluyfirvöldin vakandi með því hvort þá
skorti ekki áhöld og aðstöðu til kennslunnar og
vel menntaða kennara? Ef við hugleiðum þess-
ar spurningar, kemur í ljós hið sama og fyrr var
nefnt, alvarlegur skilningsskortur ráðamanna.
Menntun er dýr og því nauðsynlegt að nýta
vel starfskrafta sérfræðinganna. Séu störf og
vinnuaðstæður þeirra hér athuguð kemur sami
skilningsskorturinn enn fram.
Með þeim öru breytingum sem verða í atvinnu-
lífi tækniþjóðanna í dag er ekki hægt að búast
við því að háskólarnir geti séð nemendum sínum
fyrir menntun sem nægir þeim allt lífið. Því er
nauðsynlegt að þeir endurnýi stöðugt þekkingu
sína. Sér þjóðfélagið fyrir þessum þætti? Nei,
langt þvi frá. Veigamikil ástæða fyrir kjarabar-
áttu íslenzkra verkfræðinga síðasta áratuginn
er sú, að kjör þau sem þeir hafa búið við hafa
skapað þeim ófullnægjandi skilyrði til að halda
menntun sinni við og endurnýja. Með tvennum
bráðabirgðalögum gegn verkfræðingum hefur
ríkisstjórn og Alþingi sannað skammsýni og
skilningsleysi sitt í þessum efnum.
Á næsta áratug verður að tvöfalda, þrefalda
eða jafnvel fjórfalda framlag þjóðfélagsins til
menntamála og allt skólakerfið verður að endur-
skoða. Fræðsluyfirvöldin verða að taka virkari
þátt í stjórn skólakerfisins, stjórn sem byggð
verður á gjörbreyttu mati á gildi menntunarinn-
ar. Þetta endurmat má ekki taka áratugi. Sér-
hver háskólamenntaður maður hefur þá skyldu
að vinna að slíku endurmati.