Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.06.1964, Síða 22

46
TlMARIT VFÍ 1964
breytt möguleikunum til dreifingar og sölu á ís-
lenzkum fiski erlendis.
Efnabreytingar þær sem verða í fiski við
mikla geislun skapa venjulega beiskjubragð, og
er það einkum áberandi ef fiskurinn er feitur og
geislaður við frjálsan aðgang andrúmslofts. Því
er fiskurinn venjulega geislaður í loftþéttum
plastumbúðum.
Hugsanlegt er að eitruð efni kunni að mynd-
ast við geislun matvælanna, eða að næringar-
efnagildi þeirra eða vítamíninnihald breytist. Hef-
ur verið nauðsynlegt að sannprófa þessi atriði
áður en leyft yrði að selja geisluð matvæli á
frjálsum markaði. Þá hefur og þurft að athuga
vandlega hvaða tegundir af bakteríum eru helzt
í matvælunum og hvemig hinar ýmsu tegundir
þola geislunina.
Almennar rannsóknir á geislun matvæla eru
nú svo langt komnar, að þegar er leyft að selja
nokkrar tegundir á almennum markaði í Banda-
ríkjunum og Kanada. Sú tegund matvæla sem
lofar hvað mestu um góðan árangur er fiskur,
og er búizt við að sala á geisluðum fiski verði
leyfð í Bandaríkjunum og Bretlandi á næsta ári.
Væri fiskur geislaður í verksmiðju, sem geisl-
að gæti 40.000 tonn á ári mundi kostnaðurinn við
geislunina auka verð fisksins um 2—4% af út-
söluverðinu.
Ekki verður hægt að selja geislaðan íslenzkan
fisk fyrr en gerðar hafa verið hér ýmsar sér-
hæfðar rannsóknir. Einkum verður að athuga
vandlega áhrif geislunarinnar á íslenzkan fisk,
sem yfirleitt er nokkru feitari en erlendur fisk-
ur. Auk þess verður að kanna vandlega bakterí-
urnar sem í íslenzkum fiski finnast og áhrif geisl-
unarinnar á þessar tegundir. Taldi Ari að lokum
að slíkar forrannsóknir mundu taka 2—3 ár.
Hvers virði er áframhaldandi samfelldur út-
flutningur af fiski fyrir okkur? Hvað er í húfi
ef við drögumst verulega aftur úr þeim þjóð-
um, sem við keppum við á þessu sviði? Slíkt
má auðvitað ekki ske og verður að treysta því
að þeir, sem þessum málum ráða hér á landi,
taki þetta mál hið bráðasta til alvarlegrar at-
hugunar.
Og í tilefni komu hins góða gests má beina
þeirri spurningu til íslenzkra ráðamanna
hvort þeir treysti sér til að meta það tjón sem
hið íslenzka þjóðfélag verður árlega fyrir vegna
þess að það missir úr landi verulegan hluta af
beztu mönnum sínum á sviði tækni og vísinda,
eða hvað er gert til að laða þá til starfa hér
heima? Gegn þeim duga engin lög, eingöngu
breytt hugarfar. P. T.
BÓKARFREGN:
Einangrun íbúöarhúsa
Nýlega hefur komið út rit Iðnaðardeildar At-
vinnudeildar Háskólans, Einangrun íbúðarhúsa,
eftir Guðmund Halldórsson, verkfræðing. Þetta
er 68 bls. bók, sem hefur að geyma margskonar
fróðleik um helztu vandamál hitaeinangrunar
húsa. Vitað mál er, að vinnubrögð við einangr-
un hafa stundum verið röng, hún hefur t.d. tekið
í sig óhæfilega mikinn raka, og menn hafa ekki
haft ljósar hugmyndir um hagkvæmustu einangr-
unarþykktir. Útgáfa bókarinnar er því þakkar-
vert framtak.
Efni bókarinnar skiptist í fjóra meginkafla:
Varmaleiðni einangrunarefna.
Reikningur á kólnunartölum (k-gildum)
fyrir einstaka byggingarhluta.
Um raka.
Varmatap frá íbúðarhúsum.
Auk þess eru inngangsorð rituð af Steingrími
Hermannssyni, Haraldri Ásgeirssyni og Óskari
B. Bjarnasyni, inngangur höfundar og heimilda-
skrá. Bókin er höfundi til sóma, þó sumt megi
að henni finna. Honum er vandi á höndum að
skrifa slíka bók við hæfi sem flestra, og að vera
áreiðanlegur og hlutlaus.
Upplýsingar höfundar um áhrif raka á ein-
angrunarefni, rakaflutning í veggjum og leið-
beiningar í því sambandi eru mjög þarflegar.
Raki getur valdið miklum skemmdum á bygg-
ingum, grotnun og frostsprengingum. Og aukin
einangrun og breyttar byggingaraðferðir kalla á
meiri gaumgæfni í þessum efnum en áður.
„Frauðplast er það efni, sem nú mun mest
notað til einangrunar. Því miður hefur ending
þess og rakaþol ekki verið reynt til hlítar, og
því ekki hægt að gefa því skilyrðislaus meðmæli.
Rúmþyngd plastsins er oftast 15—20 kg/m3 og
þrýstiþol um 1 kg/cm2 og fer vaxandi með auk-
inni rúmþyngd", segir höf. á einum stað. Hann
birtir annars staðar línurit á mynd 2.21 um sam-
band milli rúmþyngdar og varmaleiðni fyrir
ákveðna tegund af frauðplasti, en aðrar tegundir
munu hafa svipuð einkenni. Þetta línurit sýnir
bezt einangrunargildi við um 40 kg/m'. Ýmsir
hafa látið í ljós þá skoðun, að það frauðplast,
sem hér er mest selt, sé of létt.
Höfundur segir einnig: „Við samanburð á ein-
angrunarefnum er oft notaður svokallaður „ein-
angrunarstuðull". Kosti t.d. einn rúmmetri af
einangrunarefninu 1000 krónur og sé varma-