Dagblaðið Vísir - DV - 20.04.2005, Qupperneq 8

8 MIÐVIKUDAGUR 20. APRÍL 2005
Fréttir DV
Mannréttindadómstóllinn í Strassburg ákvaö á dögunum að taka til skoðunar mál Sigurðar Guðmundsson-
ar, sem dæmdur var fyrir að verða valdur að dauða barns í hans umsjá. Málið er það tuttugasta og fjórða
sem beint er til dómstólsins frá árinu 1967. Sakaskrá íslenska ríkisins hefur stækkað umtalsvert síðan.
Sakaskrá íslenska ríkisins
SAKASKRÁ RÍKISINS
Nafn: Lýðveldiö Island
Fæðingardagur: 17. júní 1944.
Heimili: Norður-Atlantshaf
SAKAVOTTORÐ
Einkavottorð
í gegnum þrönga síu
Það þykir sæta nokkrum tíðindum
að mál Sigurðar Guðmundssonar skuli
ná í gegnum þrönga síu dómstólsins í
Strassburg. Jafnan er sagt að einungis
eitt af hverjum tíu málum sem þangað
er beint fái í raun meðferð dómstóls-
ins og enn færri enda með dómi. Fyrst
er sáttaleiðin reynd en dugi hún ekki
er tekin efnisleg afstaða í málunum
með dómi.
*S>*
mm i;

Þúsund mál
á dómara
Að sögn Bjargar Thorarensen. laga-
prófessors, skipta mál sem beint er til
Mannréttindadómstólsins á hverju ári
tugum þúsunda. Þannig hafi dóm-
stólnum borist um 45 þúsund mál á
síðasta ári, sem jafngiidir þúsund mál-
um á hvern dómara þar, en 45 dómar-
ar starfa við réttinn. Um síðustu ára-
mót biðu 80 þúsund mál meðferðar í
réttinum. Ekki fara þó öll þessi mál fyr-
ir dóm eða enda með dómi. Á síðasta
ári voru 720 dómar felldir í Strassburg.
Davíð Þór Björgvinsson er dómari við
réttinn.
Upplýsingar sakavottorðsins sýna dóma yfir íslenska ríkinu í Mannréttindadómstól Evrópu frá árinu
1967. Alls hefur ríkið verið kært 23 sinnum á þeim tíma; sjö sinnum hefur ríkið tapað, þrettán sinnum
hafa mál ekki þótt tæk til meðferðar og þrisvar hefur verið gerð sátt án dóms.
Niðurstaða 7 brot:
Mars 1989 - Brotið gegn Jóni Kristinssyni . .
jón var sakfelldur fyrir mnferðalagabrot í Hæstaréttí en fulltrúi bæjarfógetans á Akurejm hafði hvort tveggja rannsakað og
dæmt Jóníundirrétti.MannréttíndadómstóUkomst aðþeirriniðurstöðuaðíslenskaríkiðhefðibrotiðaJom, ograunar
fjöldanum öUum af öðrum sakborningum sem sætt höfðu sömu málsmeðferð, og 1 framhaldinu náðist soguleg sátt sem
kvað á um að íslenska ríkið skyldi breyta lögum og stofha þar með sjálfstæða héraðsdómstóla.
Júní1992-BrotgegnÞorgeirÞorgeirssyni ... , ,f
Hann hafði í Hæstarétti verið dæmdur til refsingar vegna ummæla sem hann viðhafði 1 blaðagrein um logreglumeim a s-
landi, en greinin var skrifuð í kjölfar handtöku ungs manns sem beittur var harðræði af logreglu Þorgetr visaði mahnu tú
Strassburgar þar sem dómstóU komst að því að brotíð hefði verið á tjáningarfrelsi Þorgeirs. I kjolfanð var sérstofoi akvæði
laga um ærumeiðingar í garð opinberra starfsmanna, sem þá lutu sérákvæðum 1 logum, sem 1 kjolfanð voru feUd ut.
Maí 1995 - Brotið gegn Sigurði Sigurjónssyni , . ^ . ,,. ■
Hann hafði farið í mál í kjölfar þess að honum var meinað um atvinnuleyfi sem leigubflsstjóra þar sem hann var ekki í félagi
leigubflsstjóra. MáUð fór fyrir Mannréttindadómsstól sem taldi ákvörðun dómsstóla á Islandi vera í baga við log um svokaU-
að neikvætt félagafrelsi, það er réttur tíl að standa utan slíkra félaga. Dómur féU íslenska ríkinu í óhag og við endurskoðun
stjómarskrár árið 1995 var svokaUað neikvætt félagafrelsi sett þar inn.
Júní 2001- Brotið gegn Pétri Sigurðssyni
Hann fór í mál við Landsbankann og kærði niðurstöðu Hæstaréttar í málinu á þeirri forsendu að Þorgerður Erlendsdótttr,
einn dómendaí Hæstarétti, væri eignkonaAmar Clausen, semsagður var skuldabankanum háarfjarhæðir, og Þ™ v*™
hagsmunir Þorgerðar of miklir tU þess að hún gæti talist hæf tíl að fjalla im rnáhð. Mannréttíndadómstólhnn sagði að fyllsta
vanhæfi hefði ekki verið gætt en gerði að öðm leyti ekki athugasemdir vtð dómtnn. Domurinn hafði 1 raun litil ahnf onnu
en að árétta vanhæfisreglur íslenskra laga.
M^i^ttþórvMdæmduf«!klaú^íhéraðs^ónúafþví að hafa valdið manni dauða í syoköUuðu Wgas-máU en Hæstirém^næi
dómnum án þess að kalla tU vitni á nýjan leik, notaðist eingöngu við ffasögn yitna ur domi héraðsdoms_ T^diMamurétttnda-
dómstóll að með þessu hefði Hæstíréttur ekki gætt réttínda sakbormnga. Log kveða á um þann moguleika að Hæsttrettur kal
aði til vitni og vom þær því einungis áréttaðar með dómnum.
Júní 2004- Brot gegn Hildu Hafsteinsdóttur , , . w... , , til
Hilda var sex sinnum fangelsuð af lögreglu á ámnum 1988-1992 fyrir meinta (Uvun á ahnannafæm Malinu var vfeað tfl
Mannréttindadómstólsins á þeirri forsendu að um ólögmæta frelsissviptmgu hefði venð að ræða. Malið var atta. ái' j meöfor-
um dómstólsins sem skilaði loks þeirri niðurstöðu að lagaheimUd hefði á þeim ttma - sem fangelsammar attu sér stað ekki
stutt aðgerðir lögreglu. Lögunum hafði þó verið breytt meðan málið var til meðferðar.
Október 2004 - Brot gegn Kjartani Ásmundssyni
Kjartan slasaðist um borð í togara og var metínn 100% öryrki, enda þótti sannað að hann gæti ekki hetoisrnnæ: vegna
stundað sjóinn í kjölfarið eins og reglur Lífeyrissjóðs sjómanna kváðu á um. Þegar syo reglum sjóðsms varbreytt - á þá leið að
starfsbrek hvort sem væri á sjó eða í landi væri viðmiðið, en ekki einungis starfsþrek a sjó - lækkaði ororka hans 135%. Defld-
ar meiningar em um áhrif þessa dóms en Kjartan mun sækja sinn rétt á gmnm hans þo að ekla sé jafn omggt með aðra í som
stöðu.
^SættiÍhafaÍerið’gerðar í þremur málum tU viðbótar, frá árinu 1967. Mál Sigurðar Georgssonar, lögmanns sem kærður var
fvrir ummæli í blaðagrein um starfandi héraðsdómara, varð þannig afgreitt með sátt. Eins var með mál utgerðarfelagsms Sigl-
flrðines, sem hafði ekki fengið að áfrýja niðurstöðu félagsdóms, og VUborgar Yrsu Sigurðardottur, sem stefndi rflanu vegna
gæsluvarðhalds sem hún sættí. Máli Jóns Kristinssonar lauk í raun líka með sátt en hluti hennar fólstr breytmgu a logum um
dómstóla eftir niðurstöðu mannréttindadómstólsins.
Dómur Mannréttindadómstóls í máli Jóns Kristinssonar
Maðurinn sem bjó til héraðsdómstólana
Lítíð umferðarlagabrot norður á
Akureyri og þrautseigja eins manns
og lögmanns hans varð til þess að
nýtt dómsstíg varð til á íslandi. Fram
til þess dags höfðu sýslumenn - eða
bæjarfógetar þar sem þeir voru -
rannsakað og dæmt í málum.
Jón Kristinsson stendur nú fast á
níræðu en minnist þess enn þegar
hann og Eiríkur Tómasson lögmað-
ur hans breyttu svo um munaði
dómsstiginu á fslandi.
„Ég hef svo sem lítið fylgst með
dómum þama úti síðan þetta varð
enda haft nóg annað að gera," sagði
Jón í samtali við DV í gær. „Annars
var það meistari Eirflcur sem rak
þetta mál, hann gerði þama krafta-
verk í þessu réttlætismáli," sagði Jón
sem var sakfelldur fyrir umferðar-
brot á Akureyri sem fulltrúi bæjarfó-
geta rannsakaði og dæmdi.
Málið hafði í för með sér fullnað-
araðskilnað dóms- og framkvæmda-
valds sem fyrir þann tíma hafði
merkilegt nokk ekki verið hreyft við
frá því Islendingar fengu sjálfstæði
frá Dönum; þá náði málið jafiivel
svo langt að verða sett í nefnd sem
lagði til breytingarnar sem þó ekki
urðu, einkum fyrir mótmæli sýslu-
manna sjálfra. Vilmundur Gylfason,
alþingismaður og ráðherra, hafði
málið meðal annars í forgrunni bar-
áttu Bandalags jafnaðarmanna fyrir
kosningarnar 1983.
„Þetta leiddi til mikilla breytinga
á réttarkerfmu hér, breytinga sem í
dag þykja sjálfsagðar en voru um-
deildar fram til þess tíma, sem í raun
tafði að þessu yrði breytt," segir
Eirflcur Tómasson, lagaprófessor og
verjandi Jóns, við DV í gær.
Eiríkur segir að þó þeir aðilar sem
setið hafi í ríkisstjóm við lok níunda
áratugar síðustu aldar hafi ljáð máls
á því að breyta fyrirkomulaginu áður
en dómur féll, þá hafi enn verið
nokkuð í að svo yrði að hans matí.
Því breytti hins vegar dómurinn og í
framhaldi urðu til héraðsdómar í
hverjum fjórðungi landsins.
helgi@dv.is
TTS
Lagaprófessorinn EirlkurTómas-
son þótti djarfur þegar hann
stefndi rlkinu fyrir hönd Jóns. Fyrir
vikið varð til nýtt óháð dómsstig á
Islandi; héraðsdómar.
I Sattur Jón Kristinsson kvaðstekki hafa
I truað þvlað lítið umferðarlagabrot sem
| hann var kærður og dæmdur fyrir myndi
| breyta jafnmiklu og raun bar vitni.