Freyr - 01.01.1949, Blaðsíða 8

2
FREYR
Grænfóðurrækt — síðsumarfóðrun kúnna
Það er víða orðin föst venja kúabænda
að rækta hafra til gjafar handa mjólkur-
kúm.
Vitað er, að þegar líða fer á sumar gefur
háarbeitin ekki fullnægjandi fóður handa
hámjólka kúm án þess að annað komi til,
fóðurbætir með beitinni eða gott græn-
fóður, sem víðast eru hafrar eingöngu.
Síðast í ágúst byrjar háin að verða þurr-
ara og verra fóður en fyrr á sumri, og hún
versnar til beitar eftir því sem á sumarið
líður og haustar að. Þó að háarbeitin sé
næg að vöxtum fram að þeim tíma, er kýr
er’ b’mdnar inn, þá er hún ekki fullnægj-
anc óður fyrir þær kýr, sem hafa skilyrði
til ao vera í hárri nyt, því er það, að þess-
um kúm þarf að bæta upp beitarfóðrið. Er
þetta víða gert með fóðurbæti og grænum
höfrum eða fóðurbæti eingöngu. Oft eru
það hafrar, sem notaðir eru til gjafar með
síðsumarbeit, trénaðir og meira og minna
úr sér sprottnir, því að óvíða er sá háttur
hafður að sá höfrunum á mismunandi tíma
svo að þroskastig þeirra sé sem næst því
er bezt hentar fyrir mjólkurkýrnar, og þó
að grænfóðurhafrar, nýskriðnir, sé lystugt
fóður, eru þeir vart fullnægjandi uppbótar-
fóður handa hámjólkandi kúm með síð-
sumarbeit, án þess að bætt sé upp með öðr-
um fóðurefnum, enda er það víða venja að
gefa fóðurbæti með grænfóðurhöfrum, þeim
kúm, sem eru í mestri nyt.
Hafragrænfóðurræktin, eins og hún er
víðast rekin, er því ekki fullnægjandi fóð-
urframleiðsla, því er það, að þörf er á að
breyta til um framleiðslu á betra síðsumar-
fóðri en hafragrasi, en nota þá reynslu sem
nær 20 ára tilraunir tilraunastöðvanna á
Akureyri og á Sámsstöðum hafa sannað.
Þessar tilraunir hafa sýnt það m. a. að ein-
ærar belgjurtir — ertur og flækjutegundir,
geta vaxið ágætlega við íslenzk veðráttu-
og jarðvegsskilyrði. Uppskera í hafrabelg-
jurta- og grænfóðurtilraununum hefir orð-
ið eins mikil að vöxtum og víða tíðkast í
nágrannalöndum vorum.
Munurinn á hafragrasi og hafraertugrasi
er æði mikill, til nota fyrir mjólkandi kýr.
Ef athugað er, þá er grænfóður af höfrum
einum tiltölulega lélegt steinefna og eggja-
hvítufóður, þar sem í fóðureiningu af hafra-
grasi er vart meira en 80—90 gr. af melt-
anlegri eggjahvítu, en i hafraertufóðri 140
til 160 gr meltanleg eggjahvita í fóðurein-
ingu.
Munurinn á þessu tvennu er auðsær, og
með því að breyta til frá hafrarækt til
hafraerturæktar fæst algilt fóður handa
mjólkandi kúm með síðsumarbeit.
Ef belgjurtahafragrænfóður er á hæfi-
legu þroskastigi, þegar það er gefið, ætti
að vera hægt að fóðra vel án aðfengins
fóðurbætis. Þess vegna ættu allir mjólkur-
framleiðendur að athuga það í fullri al-
vöru, að sjálfshjálp er bezt í þessu tilliti
sem öðru. Vönduð grænfóðurrækt, þar sem
rúmlega helmingur af grasinu eru belg-
jurtir, fóðurertur eða flækjutegundir, þarf
að koma í stað grænfóðurhafranna.
Verður hér drepið á það helzta, sem þarf
að hafa í huga þegar rækta á síðsumar-
uppbótarfóður kúnna, og er þá miðað við
að ræktaðir séu hafrar og einærar belg-
jurtir í blöndu saman.
Rækta má ertur og flækjur í öllum þurr-
lendum jarðvegi, framræstum mýrum,
mólendi og sandjörð.
Jarðvinnsla þarf að vera vönduð þann-
ig, að sáð sé í gljúpt og gott sáðbeð; er
þetta sérstaklega nauðsynlegt fyrir ert-
urnar, sem rækta á með höfrunum. Vel
má rækta belgjurta-hafragrænfóðrið í ný-
brotnu landi, ef séð er fyrir vandaðri jarð-
vinnslu.
Sáðtími: Æskilegast er að sá tvisvar til
þrisvar sinnum t. d. um miðjan maí svo