Freyr - 01.01.1949, Síða 28

22
FREYR
það kalk — og miklu meira en það sem
þekur eggið — til þess að skurnin verði
sterk. Kalkið verður að komast úr melting-
arfærunum inn í blóðið og berast með því,
og þegar eggið er á leiðinni frá eggja-
stokknum, eftir eggleiðaranum, myndast
skelin af kalki því, sem blóðið þá gefur frá
sér í gegnum veggi egggangsins. Þess vegna
verður að sjá hænunum fyrir gnægð kalks
í einhverri mynd. í fyrsta lagi er sjálfsagt
að hafa trog með skeljasandi í hænsna-
húsinu, sem hænurnar geta etið úr eftir
eigin geðþótta. Þær þurfa hvort sem er að
hafa smásteina til þess að gleypa, en mag-
inn notar þá til þess að mylja fóðrið. Auk
þeirra er krít ómissandi, og hyggilegt er
að blanda henni í mjölfóðrið, aldrei minna
en 1 kg krít í hver 100 kg af fóðri og 2 kg
af krít í 100 kg fóðurs, er réttast að nota
um það leyti árs, sem varpið er mest, það er
að segja frá jólum til vors, og sama magn
krítar er sjálfsagt að gefa ungum á vaxtar-
skeiði.
Á síðastliðnu sumri hlutaðist ég til um, að
Samband ísl. samvinnufélaga keypti nokkr-
ar smálestir af krít handa hænsnum og
munu kaupfélögin geta útvegað hænsna-
eigendum hana þaðan.
★
Ef hænsnaeigandinn sér ekki hænunum
fyrir nægilegu kalki í krít, skeljasandi eða
á annan hátt (möluð bein eru líka kalk-
gjafi) þá fer fyrr eða síðar svo, að þær
verpa skurnþunnum eggjum eða skjalleggj-
um,*) háttemi skepnanna verður óeðlilegt
vegna þess að kalk skortir í blóðið og bein-
in verða kröm af því að úr þeim er sogið
það vara-kalk, sem líkaminn safnar þegar
meira berst en þörf er á frá degi til dags.
■) Hvíta himnan undir skurninni heitir skjall, (sbr.
skjallhvítur). Skurnvana egg er því skjallegg (nýyrði).
Stundum kemur það fyrir, að hænurnar
taka upp á því að eta eggin. Það stafar oft-
ast af skorti á einu eða fleiri efnum og
ekki ósjaldan mun kalkskortur eiga sök á
því.
En það er nú svo, að þótt skeljasandur og
krít sé gefið í miklum mæli, þá getur hæg-
lega skeð, að hænan lendi í kalkþroti.
Þetta stafar þá af því, að hæfileikar
hennar, til þess að hagnýta kalkið, eru ekki
nægilega miklir.
Þeir hæfileikar eru að nokkru meðfædd-
ir — arfgengir — og að öðru leyti er hag-
nýting kalksins mjög háð því magni D-
vitamíns, sem hænan fær. Mikilvægasta
hlutverk D-vitamínsins, í líkama dýrsins,
virðist vera bundið við kalk-efnaskiptin. Er
þá auðskilið mál, að þýðing þess er mikils-
verð, þegar um er að ræða vinnslu og hag-
nýtingu jafnmikils kalks, og hænan fær og
lætur af mörkum, þegar hún gefur miklar
afurðir. Það er líka útrúlegt að svo lítil
skepna, sem hænan er — eitt til tvö kg að
þyngd — skuli hafa lífeðliseiginleika til
þess að framleiða 200—300 egg á ári (en
það gera fjöldamargar hænur) og sjá þeim
öllum fyrir sterkri skurn. Það er ekkert
smáræði af kalki, sem til þess þarf, því að
hagnýting kalksins þverr með vaxandi af-
urðum. Þess vegna þarf hænan líka aukinn
D-vitamínskammt með vaxandi afurða-
magni.
Um þann tíma ársins, sem varpið er mest,
er það raunverulega D-vitamínið, sem ræð-
ur skurnþykktinni. Skorti það, þegar hæn-
an verpir á hverjum degi, þá verða eggin
aldrei skurnsterk hversu mikið kalk sem
henni er gefið.
Hœnan verður að fá svo mikið D-vita-
min, að hvert einasta egg verði með þykkri
skurn.
Erlendis er hægt að fá D-vitamín í ýms-