Freyr - 01.12.1954, Blaðsíða 13

FREYR
361
Séð suður eftir skálalofti, kistur i
röðum beggja vegna. Breið og
sterkleg borð eru i gólfinu, sperr
ur allmiklar.
Ljósm.: Gunnar Rúnar Olafsson.
hlaðið. Fyrir bæj ardyrunum er vandað þil
eins og fyrir skemmunum.
Austurendi skálans, sem nú er búr, er lít-
ið eitt stærri en vesturendinn, en varla eins
forneskjulegur að viðum og hann. Þó er
þar allt með gömlum svip, og á þar sinn
drjúga þátt, að enn eru í búrinu skyrsáir
stórir og keröld, strokkur og fleira gamalt.
í búrinu sést líka vel, hvernig veggirnir eru
gerðir upp, hlaðnir úr hraunsteinum frá
gólfi og alveg upp úr. Fyrir búrinu er hurð
góð með strikuðum viðum og skrautlega
smíðuðum járnlömum.
Ég læt þessi örfáu orð um skálann á Keld-
um nægja hér. Myndirnar lýsa honum
miklu betur en hægt er í fáum orðum. En
hversu gamlar eru þessar byggingar? Haft
er eftir Árna prófessor Pálssyni, þegar hann
leit inn í bæjardyraloftið á Keldum: „Hér
finn ég á öllu, að Solveig Sæmundardóttir
hefur sofið.“ En Solveig var dóttir Sæ-
mundar í Odda og ólst upp á Keldum með
móður sinni, giftist Sturlu Sighvatssyni og
er ein glæsilegust kona á Sturlungaöld. Þó
að orð Árna séu mælt í gamni, minna þau
þó á þá almennu trú, að skálinn á Keldum
sé ákaflega gamall, jafnvel frá Sturlunga-
öld, frá dögum Hálfdánar og Steinvarar eða
enn eldri. Svo firnahár aldur skálans verð-
ur þó ekki studdur sögulegum heimildum,
því að hvergi er húsum lýst á Keldum fyrr
en á 19. öld og þá aðeins í fáorðum og þurr-
um úttektum.
Einhvern þátt kunna hin fornu jarðgöng,
sem fundust á Keldum 1932, að eiga í ald-
ursorði skálans. Liggja þau frá vesturenda
hans og suður eftir hlaði og opnast fram
úr bæjarhólnum rétt ofan við lækinn. Þessi
göng voru hiklaust talin leynigöng, til þess
gerð að komast leynilega út úr bænum á
ófriðartíma, og voru sett í samband við
Ingjald, er hann var í hættu staddur vegna
afstöðu sinnar til Njálsbrennu, eða þá Hálf-
dán og Steinvöru, er á Keldum bjuggu á
ófriðarárum Sturlungaaldar. Líklega eru
þó göng þessi ekki annað en ranghali til
vatns. Það var hagræði að eiga innangengt
í vatnsbólið, og mörg sambærileg dæmi
mætti nefna, en vitanlega gat það komið
fyrir, að hægt væri að forða sér út um slík-