Dagblaðið Vísir - DV - 17.03.2006, Side 21

Menning DV
FÖSTUDAGUR 17. MARS 2006 21
Þorsteinn frá Hamri: |
Dyr að draumi
Mál og menning
2005
Ljóðlist
Songvarinn Raggi
Bjarna Erekki ókunnug
ur sjómannalögunum.
Erótískir
Hattar verða til sýnis og sölu í
bókabúðinni Iðu í Lækjargötu á
laugardag og sunnudag kl. 14-18.
Hönnuðurinn og tónlistarmaður-
inn Algea frá New York sýnir og sel-
ur einstaka kvenhatta auk þess að
flytja tónlistaratriði en hann hefur
leikið bæði Reaggie-tónlist og tón-
list ættaða frá Afríku. Að sögn hefur
Algea verið að móta og þróa hatt-
ana í tuttugu ár og hann hefur sýnt
þá og selt víða um heim. Hattarnir
þykja bæði erótískir og skemmtileg-
ir og þá má móta á allan mögulegan
hátt.
Algea flutti á dögunum leiksýn-
ingu í Iðnó þar sem hattagerðar-
maðurinn og trommuleikarinn
mættust með eftirminnilegum
hætti.
„Helsti styrkur Þorsteins er á sama tíma veikleiki: ljóð hans lifa og skrifast út
frá þeirra eigin forsendum, á ákaflega innhverfan hátt, að mestu laus við sam-
félagslega vídd svo þau virka ekki þessarar veraldar“, segir Davíð Stefánsson
meðal annars um Dyr að draumi, nýjustu ljóðabók Þorsteins frá Hamri.
Ofupseldur óðu, hvítu skýi
„Mér er í mun að setja heiminn
saman/Það lukkast aðeins stund og
stund..." skrifaði Þorsteinn frá
Hamri í Sæfaranum sofandi (1992).
Þorsteinn er samkvæmur sjálfum
sér í Dyr að draumi og reynir enn að
setja saman heiminn með orðum.
öfugt við hina hráu og kaldranalegu
úthrópunaráráttu yngri ljóðskálda
flkrar hann sig hægt að niðurstöðu,
stígur hugsi varlega til jarðar og ber
óttablandna virðingu fyrir pennan-
um sem hann stingur niður. En það
er samt sem áður óþægileg tilfinn-
ing fólgin í ofurdjúpu dulmáli
handverksins. Auðvitað eiga ljóð að
vera dul og lokuð að einhverju leyti,
í því felst töframáttur þeirra. En of
mikil dulúð dulbýr hreinlega heim-
inn sjálfan, og getur á endanum
lokað hann alfarið úti.
í Dyr að draumi vinnur Þor-
steinn á svipaðan hátt úr mörgum
gamalkunnum viðfangsefnum. Þar
er þó að finna áherslu á tvö merk-
ingarþrungin og mikilvæg smáorð,
sem stundum vilja koma hvort í
annars stað en eiga stundum í mik-
illi togstreitu. Það eru orðin hér og
nú sem gefa bókinni þessá innri
spennu. Þessi tilhneiging kemur
strax fyrir í nokkuð ógnandi fyrstu
línu bókarinnar: „Nú þýtur í
sefi./Við sátum hér áður, löng-
um..." (bls. 9) og í vel heppnuðu
öðru ljóði hennar styrkist enn mátt
urinn í hér og nú:
Hið máttuga ker
ímolum
hið máttuga ker.
Við freistum þess, skjálfandi
fíngrum,
að safna brotunum
saman, grannskoða
allt sem á mætti byggja
líkur varðandi lögun og blæ
þess draums, sem dýrastur er
oghefur það fram yfir sjálfan
hinn heilaga Gral: að liggja
við dyrnar,
reyndar á dreif-
en hjá okkur, hér.
(bls. 10)
Ljóðið sem dyr að draumi og
ljóðið sem lykillinn að lífinu er
þannig afgerandi viðfang bókarinn-
ar. Jafnvel þegar önnur viðfangsefni
virðast sitja í forgrunni er ljóðið
ávallt með í för - ljóðið er vatnið í
„Hjá vatninu", það er kerið í „Hið
máttuga ker", spurningin í „Spurn-
ingin", og í ljóðinu „Svör" er ljóðið
klárlega svarið:
Einungis eitt
svarmun á jörðu satt.
Það eigrar um rústimar
orðlaust. Ég ber
kinnroða fyrir tilvist
þessa míns velviljaða, heil-
brigða,
orðspaka, einskismegandi ljóðs.
(bls. 23)
Að ein-
hveiju leyti -
er Dyr að
draumi
því argasti
meta-
skáld-
skapur -
og það {
liggur al-
mennt í
eðli meta-
skáld-
skapar
að upp-
hefja hið
skáldaða
á kostnað
hins daglega
lífs. í ljóðinu
„Ljóð um ljóð"
(bls. 43) kemur
enda fram hið
mikla
álit skáldsins á ljóðinu og mat
skáldsins á eigin hlutskipti: „...Því
ljóðið spyr,/leitar, efast - og sér
því/heiminn skýrar en skáld-
iðl/sem ornar sér stundum/við ör-
uggsvör...".
í raun er auðmýkt ljóðmæland-
ans fyrir ljóðinu svo ríkjandi að
jaðrar við blinda trú - manni verður
hugsað til sumra seinni bóka ísaks
Harðarsonar, sem eru um margt
vandaðar en líða fyrir þá staðreynd
að ljóðin fjalla meira og minna um
mátt Jesú og vanmátt mannsins.
Hér er ekki ætlunin að gera lítið úr
auðmýkt eða trú, hvaða nafni sem
hún nefnist - en hverskyns ein-
strengingsháttur er af hinu illa og
aðeins til að skaða frjálsa sköpun.
Það krefst þannig nokkurs sátta-
vilja að skrifa um ljóð Þorsteins frá
Hamri. Hans helsti styrkur er á
sama tíma veikleiki: ljóð hans lifa og
skrifast út frá þeirra eigin forsend-
um, á ákaflega inn-
hverfan hátt,
að
mestu laus við samfélagslega vídd
svo þau virka ekki þessarar verald-
ar. En auðmýkt skáldsins er sönn og
hrein og í bókinni er fjallað á falleg-
an hátt um návist Guðs, vitundina
um dauðann og hugleiðingar um
æviskeið mannsins. Það er sátta-
tónn í Dyr að draumi - þar stendur
maður frammi fyrir mikilfengleika
ljóðsins, dyntum tímans og um-
fangi mannsævinnar sem er eftir
allt saman .....ofurseld/undirgef- \
in//óðu,/hvítu skýi..." (bls. 51).
Davíö Stefánsson.
Eldhress Raggi
Bjarna
f Gerðubergi verða sungin sjó-
mannalög á sunnudaginn milli 13
og 14. Hver þekkir ekki Sfldarvals-
inn, Ship ohoj og fleiri eldhress
sjómannalög sem styrkja hug og
stæla lund? Heiðurssöngvari er
enginn annar en okkar ástsæli
Ragnar Bjarnason, en Ingveldur
Ýr Jónsdóttir leiðir sönginn og
Kjartan Valdimarsson leikur und-
ir á píanó. Að syngja saman er
hugmynd sem fylgir því mark-
miði Gerðubergs að þangað komi
fólk til að taka þátt í gleðistund og
að viðburðir séu uppbyggilegir,
fræðandi og skemmtilegir. Verk-
efhið er unnið I samstarfl við ÍTR^
aðgangseyrir er 500 krónur en
boöið er upp á heitt te á undan
söngnum. Frítt í sund á eftir!
Líðurað lokum
Sjötugasta sýningin á Minni
eigin konu verður annað kvöld í
Iðnó. Uppselt er á sýningar helg-
arinnar og að þeim loknum eru
aðeins fjórar sýningar eftir. Að-
sókn hefur verið með eindæmum
góð á þetta verk, en það er Hilmir
Snær Guðnason sem leikur öll 35
hlutverkin. Efni leikritsins byggir
á sannsöguleg-
um atburðum
og fjallar um
hina þýsku
Charlotte von
Mahlsdorf, sem
fæddist drengur
en ákvað að lifa
lífi sínu sem
kona, Þrátt fyrir
að tilheyra of-
sóttum minni-
hlutahópi,
komst hún lífs af undan of-
sóknum násista og síðar komm-
únista. Hún kom á fót og rak hús-
gagna- og hljóðfærasafn í Berlín í_
rúmlega þrjá áratugi og hlaut
heiðursmerki þýska alþýðulýð-
veldisins fyrir störf sín. Safn
hennar er ennþá opið í Berlín.
Leikritið, sem er eftir banda-
ríska leikskáldið Doug Wright,
hlaut fjölda verðlauna sem besta
nýja leikritið 2004, ma. hin virtu
Pulitzer-verðlaun.Tony-verðlaun-
in, Drama Desk-verðlaunin, Out-
er Critics Circle og Theatre
Award-verðlaunin.
Leikstjóri sýningarinnar er
Stefán Baldursson.
Hilmir Snær
Guönason Sem
kvenmaður í karl-
mannslíkama.

I Þorsteinn frá
I Hamri Ersam-
■ kvæmur sjólfum
| sér I nýju bókinni.
ms
fíondolL

Gitarmaqnarar
storir

tonahulín.is
Sunnuhlið 12. WY> AWtmu li s.T6ö-l 3l5
SldphuH 21. H>5 Reykjavik .->552-3515