Freyr - 01.08.1975, Qupperneq 14

uppskerumagn verið æði misjafnt eins og
vænta má á þetta löngum tíma. Við ná-
kvæma athugun hefur reyndin orðið sú,
að 7 sumur af hverjum 10 hafi bygg- og
hafraafbrigði gefið góða þroskun og upp-
skeru. Uppskera af byggi í verstu sumrum
hefur verið 8—10 tunnur á 100 kg, en í
meðalsumrum og betri 18—30 tunnur, ef
vel hefur tekist með framkvæmd ræktunar
vor og haust. Mætti því ætla, að kornrækt
af bestu afbrigðum byggs og hafra hefði
náð útbreiðslu í ræktunarríki bænda, en
svo hefur ekki orðið, og stafar það m. a.
af heldur kólnandi veðurfari síðasta ára-
tug. Það virðist mér vera staðreynd eftir
52 ára tilraunir, að víða geti byggrækt, og
sums staðar hafrarækt, til þroskunar átt
fullan rétt á sér og gefið kornuppskeru í
7 sumur af hverjum 10, en 3 árin gefið
verðmætt gras, þegar skriðtími kornaf-
brigðanna verður ekki fyrr en í júlílok eða
byrjaðan ágúst. Kornárin mætti því kalla
gullár en grasár kornræktar silfurár. Með
því að hafa enga kornyrkju fæst ekki mjöl
af eigin akri, og í þessu efni tapast meðal-
sumur og betri frá því að gera íslenska
jarðrækt færa í framleiðslu þess fóðurbæt-
is, sem kaupa verður erlendis frá. Eftir
rúmlega hálfa öld hefur margt áunnist, m.
a. þekking á, hvernig haga þarf íslenskri
kornyrkju, um afbrigðaval, sáðtíma, sáð-
magn, áburð og síðast en ekki síst „rækt-
unarröð“ eða sáðskipti. Að sá þekktum og
reyndum kornafbrigðum í haustplægðan
jarðveg snemma vors er að mínu viti engin
áhætta. Ef vel sumrar, fæst korn af eigin
akri, en ef sumarið er kalt, fæst full upp-
skera af korngresi, sem getur verið ágætis
fóður fyrir þann búpening, sem er á búi
bóndans. í kalárum túnanna gæti slíkur
ræktunarvarasjóður komið sér vel, því
sanna má, að kornræktin gengur á snið við
kalið, ef gætt er þess að sá aldrei í for-
blauta jörð en þvalþurra. Það var árið
1940, að ég hóf kornyrkjutilraunir á örfoka
eyðisandi Rangárvalla vestan Eystri-Rang-
ár, og hélt ég þeim tilraunum áfram til
1966, næstum óslitið í 27 sumur. Sáðtími
var missnemma vors og oft uppskorið
seinna en æskilegt hefði verið, en rann-
sóknir á korni því, sem þroskaðist á sand-
inum, sýndu meiri kornþunga en sömu
korntegundir þroskaðar á Sámsstöðum, og
var oftast svo, að bygg, 6-raða, og hafra-
tegundir þurftu 7—10 dögum skemmri
tíma til að ná heldur betri kornþyngd en
á mýra- og móajörð Sámsstaða. Til þess að
fá betri og áreiðanlegri sönnun um hæfni
sandjarðvegs til að þroska korntegundir
hóf ég tilraunir með 6 hafraafbrigði, 4 af-
brigði af 6-raða byggi og 4 afbrigði tvíraða
á sandjörð vestan Eystri-Rangár, og á leir-
móajörð Kornvalla. Markmið þessara til-
rauna var að fá vitneskju um gæði ofan-
ritaðra kornafbrigða á þessum tveim jarð-
vegstegundum og láta vaxtartíma, þ. e. frá
sáningu til uppskerudags vera jafnlangan
á báðum stöðum og eftir tegundum korns.
Þessum tilraunum var lokið haustið 1972,
og að loknum rannsóknum á þúsund-
kornaþyngd og grómagni hef ég unnið eft-
irfarandi skýrslu um árangur þann, er
fengist hefur.
Ræktun og rannsóknir.
Til þess að fá sem bestan og öruggastan
samanburð á gæðum korns, þroskuðu á
sandi og móajörð, var sáð 6 afbrigðum af
höfrum, 4 afbrigðum 6-raða byggs og 4
afbrigðum 2-raða byggs. Sáð var síðast í
apríl og fyrst í maí vorin 1968 til 1972, eða
í 5 vor, og á sama tíma á báðum stöðum,
einnig uppskorið sama dag að haustinu eins
og eftirfarandi töflur sýna. Engir samreitir
hafðir en reitastærð fyrir hvert afbrigði
korns 1x7 m eða 7 m2. í reitina var raðsáð
á báðum stöðum og 25 cm bil milli raða.
Útsæðismagn um 180 kg á ha og íslenskt
ræktað nema fyrsta árið fyrir hafra og
2-raða bygg, þá erlent útsæði. Uppskeru-
magn ekki vigtað eða metið, en kornstöng-
in skorin með sigð og bundin í bindi. Fyrst
voru kornbindin þurrkuð á girðingu trjá-
garðsins á Kornvöllum, og þegar þurrkun
310
F R E Y R