Freyr - 15.10.1981, Qupperneq 12

lömb sem ekki hafa náð fullri
stærð. Að hausti má nota líflömb
til þess arna, en á veturna er gott
að viðra féð og láta það út í góðu
veðri. Er þá tækifæri til þess að æfa
fjárhundinn.
Það skiptir líka afar miklu máli
að féð venjist hundinum og reynd-
ar má segja að hálft verkið sé að
venja féð við hundinn. Fé vant
hundi hagar sér allt öðru vísi en
óvant. — Landamæra-kollí hund-
ar gelta ekki en það getur verið
ágætt að hafa hund sem geltir og
það á mjög vel við sums staðar,
t. d. notuðum við alltaf í Nýja-
Sjálandi bæði þegjandi og geltandi
hunda. En þóþeirgelti þá eiga þeir
líka að hafa þann eiginleika í sér að
fara fyrir hópinn. — Setjum nú
sem svo að einhver ókunnugur
maður kæmi að fjárhópnum, sem
ég hef hér undir höndum, þá skipta
kindurnar sér ekkert sérstaklega af
því, en ef ég birtist með hundana,
jafnvel langt í burtu, þá gera þær
sér grein fyrir því og fara að
hnappa sig. Og svo þegar ég er
einu sinni búinn að senda hundinn
fyrir þær og stoppa þær af, þá eru
þær þægar, jafnvel þó þær reyni að
fara eitthvað í burtu þá er engin
harka í þeim. Það er oftast nóg að
hundurinn leggi bara af stað, þá
snarbeygja þær inn í hópinn aftur.
Þú sagðir mér frá því áðun að
óþægar kindur verði auðsveipar
þegar hundarnir koma og þær
virðast hætta að hræðast inanninn.
Já, ég man eftir því að þegar ég var
að byrja að smala á Nýja-Sjálandi,
þá fór ég ósjálfrátt að hlaupa fyrir
kindurnar eins og ég hafði gert
hérna. Þetta er eins og orðið inn-
byggt í íslenska smala, að þeir
byrja ósjálfrátt að hlaupa fyrir
kindumar, en þarna úti þá hrein-
lega þýðir þetta ekki, það er svo
margt fé. Það eru hundarnir, sem
verða að fara fyrir féð. Þeir smala
og maðurfylgist bara með, ogsegir
þeim til eftir því sem við á. Kind-
urnar fylgjast með hundinum en
ekki með smalanum. Þannig er
það líka hérna, að eftir stuttann
tíma beinist öll athygli kindanna
að hundinum en ekki að smalan-
um.
Hvaða skipunarorð notar þú við
hundana?
Það er hægt að venja hundana að
hvaða orði sem er, ef maður notar
alltaf sama orðið og það þýðir allt-
af það sama. En þau orð sem ég
nota mest er: „sittu“. Þá eiga þeir
að setjast eða nema staðar og
ganga upp að fénu, ,,hægri“, ef
þeir eiga að fara hægri hring um
féð, „vinstri" ef þeir eiga að fara
vinstra megin við féð. „Komdu til
mín“, „farðu aftur“, ef kindur eru
fyrir aftan þig. Þetta eru helstu
skipanir, sem notaðar eru og ef
hundarnir kunna þær og hlýða
þeim vel, þá er hægt að smala með
þeim. — Ég vil eindregið, sagði
Gunnar hvetja unga menn, sem
ætla að hefja búskap að fara til
Nýja-Sjálands, ef þeir hafa tök á
og kynna sér búskap þar, því þar
verða menn að standa sig í sam-
keppninni og standa sig vel. Af
nýsjálenskum bændum er margt
hægt að læra því hugsunarháttur
þeirra er svo gjörólíkur því sem
hér er.
Að hvaða leyti?
Meðal annars í því að á Nýja-Sjá-
landi þýðir ekki að treysta á ríkið.
Þeir sem standa sig vel, hafa það
ágætt, hinir bara selja.
Á öðrum bænum þar sem ég var
í Nýja-Sjálandi voru 8000 kindur
og bóndinn hafði kaupamenn að
sumrinu til að smala en féð gekk
algerlega sjálfala. Vanhöld voru
mikil fyrstu búskaparár þessa
bónda, en minnkuðu með árunum.
Við vorum aðallega tveir, sem
smöluðum fé bóndans, þó bar við
að við fengjum hjálp eins til
tveggja manna ef mikið lá við.
Landslag var þannig, að býlið var í
dal með há fjöll á báðar hliðar.
Hvað notuðuð þið marga hunda?
Maður var oft með svona 3—4
hunda á hverjum degi. Við áttum
hunda til skiptanna. Ég átti sjö
hunda. Það er ekkert óalgengt að
þeir sem stunda smalamennsku
hafi svona 7—8 hunda og eigi þá
sjálfir. Það bar enginn við að smala
fé nema hann hefði góða hunda.
Það er sama hvar er á Nýja-Sjá-
landi, það er alltaf auglýst eftir
mönnum með hunda.
Þú minntist á hundakeppni áðan.
Já, það er hundakeppni í Skot-
landi, Nýja- Sjálandi, Ástralíu og
Bandaríkjunum og yfirleitt þeim
enskumælandi löndum þar sem
f járbúskapur er stundaður, einnig í
Suður-Ameríku sums staðar. Á
flestum stöðum hafa þeir hunda af
landamærakollí-kyni. Dálítið er
misjafnt hvernig verkefni er lagt
fyrir fjárhund en aðallega felst það
í því, að hann á að fara fyrir kinda-
hóp og koma með hann beint til
mannsins. Hundurinn er látinn
sækja hópana allt að 400 metrum,
og á að fara í góðum sveig fyrir féð.
Hann rekur svo féð eftir föstum
reglum hringinn í kringum
smalann, sem er á sama stað allan
tímann inni í litlum hring. Þá er
hundurinn látinn kljúfa fjárhóp-
inn, taka frá 2 kindur (af 5 kindum,
en sá fjöldi er yfirleitt notaður í
svona keppni) og loks fær hundur-
inn að reyna að koma kindunum
inn í litla rétt.
Einkunnagjöf er þannig hagað,
að byrjað er með 100 stig og svo
eru dregin stig frá ef hundurinn
gerir einhverja vitleysu. Bestu
hundar fá 85—90 stig.
Ég hef mikinn áhuga á að koma
á svona keppni hér á landi, því
greinilegt er að slík keppni hefur
mjög örvandi áhrif á þjálfun fjár-
820 — FREYR