Freyr - 01.01.1983, Blaðsíða 28

Jónas Jónsson
búnaðarmálastjóri
Hvað ertil ráða
þegar framleitt er meira en auðvelt er að selja?
Pað er víðar en á íslandi sem berjast þarf við að halda framleiðslu búvara innan
œskilegra marka. Menn hafa áhyggjur af því að samdráttur bitni á afkomu bœnda. Rœtt
er um hvaða nýbúgreinar séu vœnlegastar til að fylla ískörðin og hvað unnt sé að gera til
að auka fjölbreytni atvinnulífsins í sveitum og treysta byggðina.
Öll þessi viðfangsefni voru til um-
ræðu á „Háskóladögunum“ á Ási
í Noregi nú á sl. hausti. Landbún-
aðarháskólinn á Ási býður árlega
til umræðufundar um hin mikil-
vægustu mál landbúnaðarins
hverju sinni. í ár var viðfangsefni
fundarins „Produkssjonstilpasn-
ingen i landbruket" eða „Að-
lögun búvöruframleiðslunnar“.
Fjölmargir þekktir forystumenn
og áhrifamenn um landbúnaðar-
stefnu voru fengnir til að flytja
framsöguerindi. Frá þessum fundi
var sagt í blaði bændasamlakanna
„Bondebladet" nýlega.
Það er athyglisvert hve við-
fangsefnin er lík og hér á landi og
hve ráðin, sem talið er farsælast
að beita eru þrátt fyrir allt lík þeim
sem hér hefur verið beitt.
Paui M. Dalberg hagfræðingur,
sem iengi var framkvæmdastjóri
norska stéttarsambandsins, lagði
megináherslu á að taka þyrfti
hagsmuni heildarinnar frarn yfir
hagsmuni einstakra greina og sér-
hópa. Það sem heildinni er fyrir
bestu hlýtur að verða öllum ein-
staklingum og sérframleiðsluhóp-
unt fyrir bestu þegar til lengdar
lætur. Hann benti á hve mikilvægt
væri, þegar draga yrði úr hinni
venjubundnu kvikfjárrækt, að
geta beint framleiðslunni að
öðrum sviðum. Þessi aðlögun yrði
að miðast við að nýta framleiðslu-
möguleika landsins sem best mið-
að við markaði. Skapa þyrfti sem
öruggust skilyrði fyrir hinar nýju
greinar og gera þær aðgengilegar.
Umfrarn allt þyrfti hin pólitíska
forysta í landbúnaðarmálum að
standa traust að baki slíkrar
stefnumörkunar, hafa heildar-
hagsmuni að leiðarljósi og vinna
með forystu bændasamtakanna að
málunum.
Eins og nú er ástatt telur Dal-
berg að til langmests sé að vinna
fyrir norskan landbúnað í heild
með því að auka hlut heimafengins
fóðurs í búfjárframleiðslunni.
Hæglega mætti auka framleiðsl-
una um 100 milljónir fóðureininga
bæði nteð meiri ræktun og aukinni
uppskeru. Þetta gæti gerst með
aukinni kornrækt til fóðurs og
aukinni og bættri gras- og græn-
fóðurræktun. Áhersla hefur verið
lögð á það í Noregi að efla
kornrækt í þeim héruðum sem til
þess eru fallin og hún hefur verið
styrkt verulega í samkeppni við
innflutt korn, en búfjárræktin hef-
ur hins vegar fengið aukinn stuðn-
ing í þeim landshlutum þar sem
ekki er unnt að stunda kornrækt.
Þá hefur lengi verið á það bent að
unnt sér að fóðra meira á heima-
fengnu fóðri en gert hefur verið og
hefur stefnan í búfjárkynbótum og
fóðurleiðbeiningum tekið mið af
þessu. Enn betur má þó gera,
telur Dalberg, og bendir á að með
þessu megi auka það sem kemur í
hlut norskra bænda í heild og þar
með tryggja meiri tekjur til hvers
og eins bónda.
Af öðrum leiðurn nefnir Dal-
berg aukna loðdýrarækt í Noregi,
sem hafi þá kosti að „hráefnið" til
framleiðslunnar, fóðrið, fellur
fyrst og fremst til í þeim héruðum
þar sem hingað til hefur verið
stunduð mjólkur- og kjötfram-
leiðsla en það eru þær greinar.
sem líða nú vegna of mikils fram-
boðs miðað við innlendar þarfir.
Þetta eru einnig þau héruð þar
sem sveitirnar þola illa samdrátt í
búskap.
Annar meginkostur loðdýra-
ræktarinnar, að áliti Dalbergs, er
sá að hún þarfnast minna fjár-
magns til stofnkostnaðar en aðrar
greinar búfjárræktarinnar.
Á hitt er svo að líta að loðdýra-
ræktin er mjög háð framboði og
eftirspurn á heiinsmarkaði. Þetta
verða þeir sem stefnuna marka að
20 — FREYR