Freyr - 15.01.1984, Blaðsíða 17

ráða, eru að jafnaði skammtíma-
sjónarmið.
Markaðsverð á heyi er ekki not-
hæft sem verðmiðun við út-
reikninga á hagkvæmni, nema hjá
þeim bændum, sem geta treyst
á sölu á heyi sem búgrein.
Markaðsverð ræðst nokkuð af
eftirspurn. Sé unnt að segja fyrir
um framboðið að vori, ætti að
taka tillit til þess við áburðargjöf
og bera minna á, þegar vænta má
mikils framboðs. Ekki geta allir
bændur stefnt að því að verða
heyseljendur. Markaðurinn þyldi
það ekki. Hjá öðrum bændum
miðast heyskapurinn eingöngu við
að afla fóðurs handa bústofninum.
Verðmæti heysins fer þá ýmist
eftir því, hve mikið fæst fyrir það í
afurðum búsins, eða því, hvort
unnt er að afla fóðursins með öðru
hagkvæmara móti. Nauðsynlegt er
að taka tillit til kvótakerfis og
annarra framleiðslutakmarkana,
svo sem stærðar á útihúsum eða
ítölu í haga.
Aukaáhrif af breyttri áburðarnotkun.
Tillaga Páls Bergþórssonar um að
minnka notkun tilbúins áburðar á
tún um helming byggist á því, að
henni megi mæta annað hvort
með betri nýtingu þeirra túna,
sem fyrir eru, eða með aukinni
ræktun. Víða er unnt að fara aðra
hvora þessa leið eða báðar. Það
gerist þó ekki alltaf af sjálfu sér að
nýjungar sem teknar eru upp, skili
þeim árangri sem til er ætlast.
Þegar breytt er um búskaparlag,
verða ýmsar breytingar sem erfitt
getur verið að sjá við. Árangurinn
getur því orðið annar í raun en
sýndur var á pappírnum.
Einna augljósast er það atriði,
sem Óttar Geirsson bendir á í
grein sinni, að ekki má draga úr
notkun allra áburðarefna jafnt,
heldur á að breyta áburðarhlut-
föllum. Fosfóráburðarnotkun ætti
að haldast næstum óbreytt, og
kalíáburður má ekki minnka til
jafns við köfnunarefnið. Ekki er
víst, að til séu áburðartegundir á
markaði, sem fullnægi þessum
kröfum. Óhætt mun þó að breyta
áburðarnotkun eitthvað frá ári til
árs, án þess að áburðarhlutföllum
sé breytt.
Gæði heysins eru meðal mikil-
vægustu þátta, sem ráða hag-
kvæmni búskapar. Með því að
tryggja góðan heyskap er unnt að
takmarka mjög kjarnfóðurkaup.
Fóðurgildi heys mælt í fóðurein-
ingum í kg er því sem næst óháð
áburðarmagni, ef annað helst
óbreytt. Önnur bein áhrif áburð-
armagns á heygæði eru sennilega
einnig lítil. Nú er það hins vegar
svo, að menn bíða oft eftir sprettu
með slátt. Ef dregið er úr áburðar-
gjöf, er hætt við að menn freistist
til að bæta sér upp minni grasvöxt
með því að seinka slætti og fái þar
með lakara hey. Áburðarmagn
getur þannig haft óbein áhrif á
heygæði.
Hér hefur verið bent á nokkrar
ástæður þess, að breytt áburðar-
notkun geti í raun reynst lakari en
vera ætti samkvæmt niðurstöðum
nákvæmustu útreikninga. Það rýrir
þó ekki gildi þeirrar hugmyndar,
að unnt geti verið að auka hag-
kvæmni búskapar á íslandi með
minni áþurðarnotkun. Rétt er þó
að benda á, að vegna þess að
uppskera mun ávallt verða breyti-
leg milli ára, getur verið réttlætan-
legt að nota heldur stærri áburðar-
skammta en einfaldir útreikning-
ar, sem miðast við meðalaðstæð-
ur, gefa til kynna. Líta má á
áburðarnotkun umfram það, sem
meðalútkoman sýnir hagkvæmast,
sem einskonar tryggingariðgjald
til að auka öryggi heyskaparins.
Mismunur á áburðarsvörun eftir
staðháttum.
Páll Bergþórsson miðar út-
reikninga sína við ýmsar tilraun-
aniðurstöður. Þeirra mikilvægast-
ar eru meðaltalsútkomur úr lang-
tímatilraunum með köfnunarefn-
isáburð, sem skýrt var frá í 17. tbl.
Freys 1975.
Skipta má árangri tilraunanna í
tvo meginþætti. Annars vegar er
það uppskera sú, sem fæst án
köfnunarefnis, og hins vegar upp-
skeruauki sá, sem áburðurinn gef-
ur. Svo vikið sé að síðara atriðinu
fyrst, þá eru áburðaráhrifin nokk-
uð jöfn í flestum tilraunum, þann-
ig að auðvelt er að draga meginat-
riði þeirra saman. Nokkur tilvik
eru þó þekkt, þar sem áburðar-
áhrif eru mun meiri eða minni en
var að jafnaði í þessum tilraunum.
Mikils er vert að fá frekari upplýs-
ingar um, við hvaða skilyrði má
helst gera ráð fyrir frávikum frá
meðaláhrifum áburðar, því að það
skiptir miklu máli um hagkvæmni
áburðarnotkunar á hverjum stað.
Tilraunir á þessu sviði hafa þó að
mestu legið niðri um hríð.
Þótt hér hafi verið bent á nauð-
syn þess að gera frekari tilraunir
með köfnunarefnisáburð til að fá
nákvæmari upplýsingar um,
hvernig árangur áburðarnotkunar
er breytilegur eftir staðháttum og
ræktunarástandi túna, vil ég nota
tækifærið til að vara við því, að
menn taki niðurstöður einstakra
tilrauna og noti þær óháð öðrum
niðurstöðum til leiðbeiningar á því
svæði sem þær eru gerðar á. Til
þess eru þær að jafnaði of óörugg-
ar, svo að óvíst er að sama niður-
staða fengist, ef tilraunin væri
endurtekin. Gildi einstakra til-
rauna er fyrst og fremst í því
fólgið, að þær eru liður í því að
skapa heildarmynd, sem verður
mun öruggari en niðurstöður ein-
stakra tilrauna. Með því móti er
unnt að draga ályktanir um áburð-
arnotkun víðar en á þeim tiltölu-
lega fáu stöðum, sem tilraunir eru
gerðar á. Frávik frá meðalniður-
stöðu, sem finnast í einstökum
tilraunum, fá ekki gildi til leið-
beiningar fyrr en þau hafa verið
sett í samhengi við aðrar niður-
stöður og staðfest hefur verið að
svipuð niðurstaða fáist, ef tilraun-
in er endurtekin við sams konar
skilyrði.
Mismunandi frjósemi lands.
Hér á undan var fjallað nokkuð
um áburðarsvörunina og nauðsyn
þess að kunna skil á, við hvaða
FREYR — 57