Freyr - 01.08.1999, Qupperneq 10

Landbúnaður er
nýting og varðveisla landkosta
Ræða Magnúsar B. Jónssonar, rektors, á hátíðarsamkomu 4.
júlí 1999 í tilefni af stofnun Landbúnaðarháskóla á Hvanneyri.
Velkomin til þessarar hátíðar-
stundar. Við komum hér
saman og fognum merkum
áfanga í skólasögu Hvanneyrar. I
eitt hundrað og tíu ár hefur Hvann-
eyri verið vettvangur menntunar á
sviði landbúnaðar og í dag er nýjum
áfanga fagnað, Landbúnaðarháskóli
á Hvanneyri er formlega viður-
kenndur. Þessi staðfesting hefur
margvíslega skírskotun og þýðingu.
Skírskotun til fortíðar og þess starfs
sem unnið hefur verið í nafiii bú-
vísindadeildar á Hvanneyri, skírskot-
un til nútíðar og þeirra verkefna sem
unnið er að á fjölmörgum vígstöðvum
islensks landbúnaðar, en ekki síst
skírskotun til framtíðar því að í henni
felst sú viðurkennig að í framtíðinni
skipi landbúnaður veigamikinn sess
og verði, eins og um aldir, einn af
landstólpum íslensks samfélags.
Sú ákvörðun að stofna formlega
til Landbúnaðarháskóla í stað þess
að viðhalda hinu fyrra skipulagi
sýnir ótvírætt að unnið skuli með
markvissum hætti og með þekking-
una að leiðarljósi að eflingu ís-
lensks landbúnaðar i framtíðinni.
Margir álíta að landbúnaður á Is-
landi tilheyri fortíðinni og sjá að-
eins fyrir sér að færri og færri hend-
ur í sífellt tæknivæddari atvinnu-
vegi fullnægja þörf okkar fyrir mat-
væli. Þeir sem þannig hugsa og tala
hafa í raun ranghugmyndir um
landbúnaðinn og skynja ekki hvað
felst í merkingu orðsins.
Landbúnaður
spannar vítt svið
Landbúnaður er miklu víðtækari
starfsemi en einungis frumframleiðsla
hráefnis og spannar í raun allt ferlið
frá mold til matar og í mörgu tilliti
einnig ferilinn ffá mat til moldar.
Landbúnaður er því hvers konar
búskapur þar sem landið er nýtt
sem auðlind. Landbúnaður er einn-
ig varðveisla og vemdun landkosta
því að fagþekking á sviði landbún-
aðar er nauðsynleg svo að unnt sé
að skila landinu til komandi kyn-
slóða í jafngóðu eða betra ástandi
en tekið er við því. Sú ákvörðun
löggjafans að efla svo þekkingar-
miðlun á sviði landbúnaðar sem
raunin er með stofnun Landbúnað-
arháskóla á Hvanneyri er staðfest-
ing þessara viðhorfa.
Þetta kemur ótvírætt fram í einni
af upphafsgreinum nýrra laga um
búnaðarfræðslu en þar segir m.a. í
3. gr.:
„Með búnaðarfræðslu er átt við
skipulegt nám og kennslu, rann-
sóknir, fræðslu og aðra leiðsögn er
lýtur að vörslu, meðferð, ræktun og
nytjun lands, annarra jarðargæða og
búQár til framleiðslu matvæla og
hráefna til iðnaðarframleiðslu eða
annarrar verðmætasköpunar og
markaðssetningu þeirra afurða, svo
og verndun lands og endurheimt
landkosta“.
Síðar í sömu grein segir:
„Markmið búnaðarfræðslu er:
a: að veita fræðslu, hagnýta
starfsmenntun og háskólamennt-
un studda rannsóknum fyrir
samkeppnishæfan og ljölþættan
landbúnað sem byggist á sjálf-
bærri nýtingu náttúruauðlinda
landsins".
Það verður hlutverk Landbúnaðar-
háskólans að vera leiðandi afl i því að
ná fram þeim metnaðarfúllu mark-
miðum sem sett em fram í nýjum
lögum um búnaðarfræðslu. Þessum
markmiðum hyggjumst við annars
vegar ná með því að efla og styrkja
innra starf okkar og efla þá starfsemi
sem þegar er unnið að á vettvangi
háskólamenntunar í landbúnaði. Hins
vegar með því að bjóða ffam nýjar
námsbrautir á margvíslegum sviðum.
Nýjar námsbrautir á sviðum sem
tengja saman frumframleiðslu mat-
væla og þá nýju landnýtingu sem
sífellt verður viðtækari. Nýjar
námsbrautir þar sem umhverfis-
þættirnir í sambýli manns og lands
verða sérstaklega teknir fyrir.
Sambýli þéttbýlis og dreifbýlis er
sífellt að taka á sig nýjar myndir og
umhverfismálin verða æ meira
áberandi í umræðunni um nýtingu
landkosta.
Með samruna sveitarfélaga þétt-
býlis og dreifbýlis skapast ný við-
horf og skyldur um eftirlit með
landkostum færast á nýjar hendur.
Fagþekking á sviði landbúnaðar og
umhverfis verður nauðsynleg þeim
sem eiga að tryggja fagleg vinnu-
brögð í þessum efnum. Hér höfúm
við því sérstökum skyldum að
gegna.
Efling skógræktar er eitt af hags-
munamálum íslensks samfélags
sem auðga mun íslenskan landbún-
að. Hér er dæmi um nýjan vettvang
og háskólinn verður að tryggja í
einhverjum mæli innlenda skóg-
ræktarmenntun sem hingað til hefur
verið sótt til annarra landa.
Þannig er um mörg svið sem á
undanfornum árum hefur ekki verið
unnt að takast á við vegna þess
hversu búvísindadeildinni var
þröngur stakkur sniðinn í eldri bú-
fræðslulögum.
10 - FREYR 9/99