Freyr - 01.08.1999, Qupperneq 17

Könnun á tjóni
af völdum refa í æðarvörpum
3/4 1
tj.-Þingéýjaj
sýsla /
N.-lsafjarðarsýsl
V.-lsafjaröarsýs’l
Stranda-
/sýsla /
J1/2 0
N.-Múlasýsfa
S.-Þingeyjar-
sýsla
V.-Baróa-"
strandar--
sýsla
V-Hunavati
■HúnavátnS'
/ 0/0 2
«S.-Múlasýsla
Borgarfjarqarsý:
Arnessýsla
0/0 0
V.-Skaftafellsýsla
0 0/0
Rangárvalíasýsfa
Sumarið 1997 fór fram könnun
á tjóni af völdum refa í æðar-
vörpum á vegum Veiðistjóra-
embættisins. Markmiðið var að
áætla umfang og eðli tjóns sem
refír valda í æðarvörpum um þessar
mundir og einnig að kanna örlög
varpa sem eru ekki lengur nytjuð,
eftir því sem tök var á.
Eitt hundrað vörp voru valin af
handahófí af lista yfir 504 hlunn-
indajarðir þar sem skráðar hafa ver-
ið nytjar af æðarvarpi fyrr og nú
(Lárus Ágúst Gíslason 1982). í úr-
takinu lentu jarðir vítt og breitt um
landið og tilheyrandi æðarvörp voru
ýmist aðgengileg fyrir refi eða ekki.
Þetta úrtak verður hér á eftir kallað
slembiúrtak, til aðgreiningar frá
viðbótarúrtaki sem samanstóð af 22
sérstaklega völdum vörpum þar sem
talið var fyrirfram
að refír hefðu valdið
tjóni. Með slembi-
úrtakinu fékkst
heildarmynd af
dreifmgu og hlut-
falli varpa sem orð-
ið hafa fyrir tjóni af
völdum refa. Gögn
um vörp í slembiúr-
taki, sem urðu fyrir
slíku tjóni, voru sett
saman við gögn um
samsvarandi vörp í
viðbótarúrtaki enda
var ekki marktækur
munur milli þeirra,
hvorki hvað snerti
tölur um magn og
fjölda. Þannig
fékkst gleggri mynd
af umfangi og eðli
tjóns þar sem það
átti sér stað. Niður-
stöður voru svo yfir-
færðar á landið í
heild.
eftir
Brynjólf
Brynjólfsson
líffræðing.
Umsjónarmenn varpanna voru
heimsóttir og lagður fyrir þá spum-
ingalisti en ekki náðist í alla um-
sjónarmenn ónytjaðra varpa enda
hafa sum þeirra ekki verið nytjuð í
meira en hálfa öld. Samtals var rætt
við 101 umsjónarmann æðarvarpa.
Niðurstöður
Af 100 vörpum í slembiúrtaki
voru 68 enn nytjuð og 27 þeirra
höfðu orðið fyrir tjóni af völdum
refa í einhverju formi, eða um 40%
nytjaðra varpa. Ef frá eru skilin þau
vörp, sem refur á ekki aðgang að,
hækkar hlutall þeirra sem urðu fyrir
tjóni í 64% eða u.þ.b. 2 af hverjum
3 vörpum. Ekki var marktækur
munur milli kjördæma hvað tíðni
tjóns varðar (7. mynd).
Heildarframleiðsla nytjaðra
varpa var samkvæmt könnuninni
um 814 kg af dúni. Ársframleiðsla
dúns á landinu ætti því að hafa ver-
ið tæp 3500 kg um þær mundir sem
könnunin var gerð. Það kemur
ágætlega heim og saman við út-
flutningsskýrslur frá Hagstofu ís-
lands en samkvæmt þeim var heild-
arframleiðsla dúns um 3500 kg árið
1996 (Gísli Karlsson 1996). í könn-
un sem Ámi Snæbjömsson hlunn-
indaráðunautur gerði 1987reyndust
4 2/2
Snæfellsrtes _
Hnappadalssýsla q
A.-Skaftafellssýsla
1. mynd. Nytjuð vörp í slembiúrtaki. Tölur innan strandlengju sýna hlutfall aðgengilegra varpa
sem hafa orðið fyrir tjóni af völdum refa, samtals 27/42 eða 64%. Tölur utan strandlengju sýna
Jjölda varpa sem talin voru óaðgengileg fyrir refi, samtals 26. Af 68 nytjuðum vörpum i
slembiúrtaki urðu því 27 eða 40% fyrir tjóni vegna refa.
FREYR 9/99 - 17