Nýi tíminn - 17.10.1946, Blaðsíða 4

4
NYI HMINN
Fimmtudiajgar 17. okt. 1946.
>Vl TÍMINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Gunnar Benediktsson.
Afgreiðsla og auglýsingaskrifstofa. Skólav.st. 19. Simi 2184.
Grelnar í blaðið sendist til ritstjórans. Adr.: Afgreiðsla
Nýja Tímans, Skólavörðustíg 19, Reykjavik.
PRENTSMIÐJA ÞJÓÐVILJANS
Sésífölistafl^kkiiFisiM vas*é aul
berjast fyrir megiaiaÉFÍSifliii
gegia
sana—
Hvað er vinátta hinna voldugu
kaupandi dýru verði?
Hvernig sem stjórnmálaástandið í landinu breytist,
verða afturhaldsblöðin sammála um eitt, íslenzka angann af
„baráttunni gegn komrnúnismanum“, — þau verða alltaf
sammála um áróðurinn gegn Sósíalistaflokknum.
Eða er það vegna hins, að hinir skynsamari aftur-
haldsmenn íslenzku borgarastéttarinnar skilji, að einmitt
í þessum flokki liggur hættan fyrir afturhaldið í landinu;
skilji, að nái þessi flokkur íslenzkrar alþýðu að eflast og
dafna er það víst að hér á landi verður það alþýðan sem
sigrar í baráttunni við arðrán, afturhald og fátækt, — þá
er það víst, að staðið verður á verði urn sjálfstæði landsins
og frelsi þjóðarinnar, hvað sem í boði er.
Það er ekki langt síðan Jónas frá Hriflu var valda-
mesti maður þessa lands. Honum var ljóst, löngu á undan
flestum samtíðarmönnum sínum í forustu íslenzka aftur-
haldsins, live hættulegt það væri völdum þess ef alþýðan
eignaðist sósíalistiskan flokk, er stjórnaði af þekkingu og
heils hugar baráttu hennar á stjórnmálasviðinu. Margir
Þegar Þórarinn Nefjólfsson
flutti íslendingum þá beiðni
Ólafs konungs Haraldssonar.
að þeir gæfu honum Gríms-
ey, brugðust menn misjafnt
við. Einn var þó sá, af for-
ustumönnum íslendinga, er
ekki þótti til miklls mælzt.
Það var goðinn á Möðruvöll-
um, Guðmundur ríki, auðug-
asti höfðingi sinnar tíðar. —
Hann lét svo um mælt, „að
sér væri mætari vinátta kon-
ungs en það útsker“.
Það var honum vitrari mað
ur, sem þá sýndi með rökum
að hér var um meira að ræða,
en vinargjöf, sem vel væri
fórnandi fyrir hylli konungs.
Sá maður sýndi með rökum
að hér væri um að ræða hern
aðarlega mikilvægan stað, og
að yfirráð erlendrar þjóðar
yfir þeim stað, myndu ógna
íslenzku sjálfstæði um aldir
fram, og verða helsi síðari
kynslóða ef réttindin væru
seld af hendi fyrir konungs-
vináttu.
Nú stöndum við Íslending-
ar í líkum sporum og bá.
nema að því leyti verri, að
nú eru kraftahlutföll okkar
og hins ásælna aðila miklu
meira okkur í óhag en áður
fyrr.
Því meiri þörf, að við still
um okkur samtaka til varnar,
furðuðu sig á því, er Jónas, á hátindi valdanna, tók að
verja sívaxandi hluta orku sinnar og áróðurs gegn þeim j fyrirHtUm þann sleikjuhátt
mönnum sem unnu að myndun slíks flokks. En það reynd-1 Sem birtist í orðum Guðmund
ist svo að Jónas hafði ekki vanmetið þá andstæðinga sem | ar ríka. En þvd miður hefur
hann snerist gegn. Þeirri viðureign lauk svo, hvað Jónas I ekki svo farið. Þeir menn er
snertir, að hann er orðinn utanveltu grínfígúra í ís-
lenzkum stjórnmálum — en Sósíalistaflokkurinn orðinn
þriðji stærsti stjórnmálaflokkur landsins, nú þegar mjög
áhrifamikill um íslenzk þjóðmál. Gætu örlög Jónasar orðið
öðrum valdamönnum nokkur bending, ef þeir skildu hvað
í þeim felst.
Ekki einungis alþýðan heldur einnig menn úr öðrum
stéttum hafa skilið og metið það, að hugmyndin um stór-
fellda nýsköpun atvinnuveganna fyrir erlendu stríðstíma-
innstæðurnar er komin frá Sósíalistaflokknum. Um fram-
kvæmd nýsköpunarinnar var mynduð ríkisstjórn með þátt-
töku sósíalista. Sú reynsla, sem fékkst af framkvæmd ný-
sköpunarinnar þau tvö ár sem stjórnin var við völd, sýnir
það einkennilega fyrirbæri, að um meginþætti nýsköpun-
arinnar hefur Sósíalistaflokkurinn þurft að berjast við
samstarfsflokka sína eða sterk öfl innan þeirra, eins og
þar væru fyrir heiftúðugir andstæðingar stjórnarstefnunn-
ar.
Þetta kom skýrast fram í baráttunni um stofnlán sjáv-
arútvegsins, en það var og er úrslitamál um framkvæmd
nýsköpunarinnar. Nýbygginarráð semur löggjöf sem ætlað
er að tryggja fjármagn til nýsköpunar sjávarútvegsins.
En þjóðbankinn, Landsbankinn, sem að sjálfsögðu á að
vera hverri ríkisstjórn styrk stoð í framkvæmd stefnu
hennar, rís upp, hagar sér sem óháð ríki í ríkinu, og málinu
lyktar með því að samstarfsflokkar Sósíalistaflokksins í
ríkisstjórn, Sjálfstæðisflokkurinn og Alþýðuflokkurinn,
ásamt flokki stjórnarandstöðunnar, Framsóknarflokknum,
sveigja frumvarpið út af þeirri braut sem Nýbyggingar-
ráð hafði fyrirhugað. Sósíalistaflokkurinn einn barðist fyrir
jiýsköpunarstefnunni, gegn því að helztu óvinum nýsköpun-
íLrstefnunnar væri fengin framkvæmd á þessu úrsljtaatriði
berjast fyrir málstað Banda-
ríkjanna, hafa mjög beitt
þeirri „röksemd“, að það væri
óvinsamlegt gagnvart þeim,
að samþykkja ekki það samn
ingsuppkast, er fyrir liggur.
Þar er Guðmundur ríki end
urborinn í persónugerfi is-
lenzka auðvaldsins, sem telur
sér vináttu Bandaríkjanna
meira virði en framtíðarheill
þjóðarinnar og ekki hikar við
að selja rétt komandi kyn-
slóða fyrir ímyndaða vináttu
og hylli hins volduga.
En hvaða líkur eru til þess
að við hljótum hylli fyrir að
leggjast hundflatir undir ok-
ið?
Og þótt v;ð kynnum fyrst í
stað að öðlast einhverja yfir-
borðsvináttu þeirra sem beita
okkur ofbeldi, þá er hætt við
að hún verði svipaðs eðlis og
vinátta húsbóndans til þræ'Ls-
ins, blandin fyrirlitningu hins
sterka á þeim vanmáttuga,
sem hann telur fæddan til að
þjóna. sé.r. Mundum við öðlast
vináttu grannþjóða okkar og
frændþjóða, sem barizt hafa
leynt og ljóst undir yfirráð-
um nazismans, stælzt við
hverja raun, staðráðnar í því
að þola hvaða þrautir sem
væri fremur en að ganga til
sátta við ofbeldið? — Við
mundum án efa uppskera fyr
irlitningu þeirra.
Og mundum við verða
hylltir af komandi kynslóð-
um, sem yrðu áð súpa seyð:ð
af skammsýni okkar, e.t v.
ættu yfirvofandi kjarnorku-
styrjöld á íslandi vegna þess
að búið væri að innlima það
í hernaðarkerfi eins mesta
herveldis veraldarinnar? Eru
ekki meiri líkur til að við
hljótum ásakanir þeirra og
fyrirlitningu? •
Og þó er ótalið það, sem
mest er um vert. Með því að
láta undan erlendri ásælni í
von um ómerkilegan stundar
hagnað, eða ,,konungs“-hylli
erum við að eyðileggja okkar
eigið manngildi og mun þá
hæg leiðin til undanhalds á
fleiri sviðum.
Áróðurinn um að Alþingi
megi ekki fella samningsupp
kastið, vegna vináttu Banda
ríkjanna, er móðgandi blekk
ing í fleiri en einum skiln-
ingi, og ætluð þeim hugsunar
lausu sálum, sem láta sér
nægja að aðrir hugsi fyrir
þær. Hann er móðgandi gagn
vart Bandaríkjunum, þar sem
með honum er fullyrt, að of-
beldishneigð þeirra sé svo
mikil, að þau muni láta það
bitna á varnarlausri smáþjóð,
að hún vill ekki beygja sig,
heldur ráða landi sínu að öllu
leyti sjálf. Hann er móðgandi
fyrir ísenzku þjóðina, því að
hann hvetur hana til að
gleyma skyldum sínum. við
framtíðina, og taka undir orð
Guðmundar ríka, sem af
grunnhyggni og hégómaskap
vildi selja verðmæt landsrétt
indi fyrir konungsvlnáttu.
fsagssi0 ú þififlgi
Frh. af 1. síðu.
ganga undir dóm þjóðarinnar.
Kosn'ngarnar
a embættis-
mönnum þingsins fóru þann-
ig:
og reynslan hefur þegar sýnt hvorir höfðu rétt fyrir sér:
Af þeim 100 milljónum kr. sem ákveðið var að verja í stofn-
lán, hafa aðeins 4 milljónir kr. verið lánaðar til þessa dags,
en Landsbankinn misnotað aðstöðu sína til að hindra eðli-
legan gang nýsköpunarinnar.
Mörg fleiri dæmi mætti nefna og þau verða nefnd.
Þjóðin þekkir þessi dæmi. Þess vegna er það jafnólíklegt
til árangurs er Morgunblaðið og Alþýðublaðið æpa að sós-
íalistum að þeir séu að hlaupast frá nýsköpuninni — og sá
söngur Tímans að nýsköpunarstefnan hafi komið atvinnu-
vegum landsins í öngþveiti.
Þjóðin veit sannleikann. Vandræðin eru að dynja yfir
vegna þess að Sósíalistaflokkurinn liefur ekki haft afl til
að knýja fram heiðarlega framkvæmd nýsköpunarstefnunn-
ar í öllum greinum gegn svikum samstarfsflokkanna við þá
stefnu, sem oft hafa verið unnin — eins og bezt sést með
stofnlán-sjávarútvegsins—í beinni samvinmi-við stjómar-
andstæðinga, óvini nýsköpunarinnar.
Savieinað þmg:
Forseti: Jón Pálmason, kos-
inn með 25 atkv„ Bjarni Ás-
geirsson fékk 12, Katrín Thor
oddsen 10, auðir seðlar 3.
1. varaforseti: Stefan Jó-
hann Stefánsson, með 26 at-
kv„ Katrín Thoroddsen fékk
10 atkv., auðir seðlar 14.
2. varaforseti: Gunnar Thor
oddsen (25 atkv.), Katrín
Thoroddsen fékk 9 atkv„ 16
seðlar auðir.
Skrifarar: Sigurður Kristj-
ánsson, Skúli Guðmundsson.
Neðri deild:
Forseti: Barði Guðmunds-
son (18 atkv.), Sigfús Sigur-
hjartarson 7 atkv., Jörundur
Brynjólfsson 7 atkv.
1. varaforseti: Garðar Þor-
ste'nsson (18 atkv.), Sigfús 0
atkv., auðir 7.
2. varaforseti: Sigurður
Bjarnason (16 atkv.), Sigfús
6 atkv., auðir 10.
Skrifarar: Ingólfur Jónsson,
Páll Þorsteinsson.
Það gæti litið svo út að ver-
ið væri að launa Gunnar:
Thoroddsen og Sigurði
Bjarnasyni, þó í litlu se,
snúninginn og þægðina í her-
stöðvamálinu!
Efri deild:
Forseti; Þorsteinn Þor-
steinsson (8 atkv.), Hermann
Jónasson 3 atkv., Steingrím-
ur Aðalsteinsson 2 atkv., auð-
ir 2.
1. varaforseti: Guðm. I.
Guðmundsson (8 atkv.), Stein
grímur 2, auðir 4.
2. varaforseti: Gísli Jóns-
son (7 atkv.), Steingrímur 2,
auðir 4.
Skrifarar: Eiríkur Einars-
son, Bernharð Stefánsson.
Var svo að sjá að ýmsum
efri deildarþingmönnum liði
ekki sem bezt undir kosning-
unni, og skoplegt að fylgjast
með því hve erfiðlega Bjarna
Benediktssyni gékk að passa
atkvæðin. Þó bilaði aðhaldið,
þegar kjósa átti þingskörung-
inn Gísia Jóusson sera. for--