Nýi tíminn - 17.10.1946, Blaðsíða 6

NÝI TÍMINN
Fimmtudagur 17. okt. 1946.
r
Framhald af 5. síðu.
innar. Svona starfsaðferðir
ekki tími til þess? Jú, vissu-
þess að geta fleytt samningn eru ofbeldi gagnvart þjóð-
um í gegn um þingið, en far- inni og lýðréttindum hennar.
ið algerlega á bak við okk- Blöð Öíafs Thors og samsær
ur ráðh. Sósíalistafl. og' isfélaga hans hafa hneyklazt
c. , , „rt'yíir ofbeldi, sem þau segja
þmgmenn Sosialista- og.J ^
Framsóknarflokksins, . sem! að hafi verið beitt s'L sunnu
eru bó 22 af 52 þmgmönnum. I da§' En éS vil benda a’ að
Og hann hefur leitazt við að Það er forsætisraðherra Olaí
haga þannig undirbúningi!ur ThorS’ sem er uPPhafs-
málsins fyrir þingið og með-' maður' ofbeldisins í þessu
ferð þess í þinginu, að þess- máli °g Setur sialfum ser
um þ'.ngmönnum gæfist ekki,um enn v 11 ^V1 0 e u
tækiíæri eða tóm til að aflJsem hann telur að hafi verlð
beitt á. sunnudaginn, þvi ?.ð
að eftirleikurinn
lega, ef samningurinn hefði
verið gerður með lýðræðisleg
um aðferðum, þá hefði slík
rannsókn verið látin fram
fara. Skýringin á þessari van
rækslu er sú, að Ólafur Thors
þorði ekki að leita álits sér-
fræðinganna vegna þess að
hann vissi, að .þá mundi koma
í ljós svo allir gætu skilið,
hve stórhættulegt óhæfuverk
samningur hans er.
Samningar þjóða milli eru
alltaf mjög vandasamir. Það
er mjög nauðsynlegt, að þeir
séu afdráttarlaúsir og skýrir.
sömu blÖð haldið því fram, að^þann'g að enginn vafi geti á
sér þeirra upplýsinga, sem;
nauðsynlegar voru til að hann veit’
mynda sér.skoðanir um mál-! er óvandaðn. Þa hafa þessi
ið. Þetta hefur gengið svo , . ,, , , , ,.s.
langt, að forsætisráðherra hef nu skiPtist Þioðin 1 sve:tir|þvi venð, hver se þyðmg
ur ekki gefið sér tíma til að með eða méti ofbeldi' ^tta'hinna ymsu akvæða samn-
láta bvða samninginn rétt, áð- er rétt’ Wóöm skiptist í fylk ingsms. Storþjoðm geta stund
ur en hann var lagður fyrir in§ar’ annars ve§ar ofbeldis- um leyft ser, þegar þœr
þingið og varð hann sjálfur mennirnir> aem vilja knýja|sem3a mnbyrðis að hafa tvi-
fram samninginn. hins vegar ræð akvæði, treystandi a
að vlðurkenna það í þinginu,
að þýðingin væri fljótfærnis!
yfirgnæfandi meirihluti þjóð-
Þá'hefur forsætisráð-' arinnar> sem krefst þess, að
leg.
herra skipulagt það, að fylgis
menn hans í þinginu tækju
minnst þátt í umr. til þess að
þurfa ekki að skýra nánar
hin ýmsu vafaatriði og til
þess að hraða málinu sem
mest gegn um þingið. Og svo
var ákafinn mikill, að hraða
samningnum áður en þing og
þjóð gæti áttað sig á inni-
haldi hans, að fundum var
haldið áfram á laugardag sam
hangandi frá því kl. 1.30 um
daginn og fram á sunnudags-
nótt, sem mun vera einsdæmi
í þingsögunni. Það voru at-1 henni skýringar og athuganir
burðir næstsíðasta sunnudags ^ fræðimanna á þeim skuld-
hinn geysif jölmenni fundur, bindingum, sem þjóðin undir
Alþýðusambandsins. reiði al- j gengist, er hún gengi í þessi
mennings og allsherjarverk- samtök. Nú þegar Ólafur
fall verkalýðsfél. í Reykja-j Thors leggur samning fyrír
vík, sem hafa orsakað þann þingið sem felur í sér marg-
drátt, sem orðið hefur á af- j falt stórfelldari skuldbinding
'greiðslu málsins, en ekki hug ar, heldur en sáttmáli Sam-
fylgt sé lýðræðisreglum við
aígreiðslu þessa samnings,
sem hér liggur fyrir og haft
verði um hann þjóðaratkvæði
áður en hann verði samþykkt
ur. —
★
Þegar mál eru lögð fyrir
þing þykir sjálfsagt, að láta
fylgja þeim skýringar og
greinargerð og það jafnt þótt
um smámál sé að ræða. Þeg-
ar till. um inngöngu íslands
í hinar sameinuðu þjóðir var!
lögð fyrir Alþingi, fylgdu
arfarsbreyting forsætisráð-
■herra og samsærisfélaga hans
einuðu þjóðanna, þá er hann
lagður fram án skýringa og
úr Sjálfstæðis- og Alþýðu-ján greinargerðar. Og ræða
flokknum. Starfsaðferðir Ól- ^ forsætisráðherra er samning-
afs Thors hafa verið þessar: ( urinn var lagður fram, er ó-
Hann gerir upp á einsdæmi ^ undirbúið og flausturslegt
samning við erlent ríki, tryggj þrugl. Enginn þjóðréttarfræð
ir sér örlítinn meirhluta þing ingur hefur verið látinn gera
manna, fe.r á bak við ríkis- athugun á þeim skuldbinding
stjómina, svíkst um að hafa um, sem samningurinn felur
utanrikismálanefnd með 1 ráð í sér, og engar athuganir hafa
um, skeytir því engu að. verið gerðar á þeim verkun-
hafa samráð við alla þing- j um, sem samningurinn muni
menn tveggja flokka, leggur. hafa á íslenzkt þjóðlíf og að-
stöðu þjóðarinnar út á við.
Það liggur ekki fyrir athug
un á því hvort samningurinn
málið illa undirbúið, óathug-
að og skýringalaust fyrir
þing.ð, gerir tilraun til að
hespa það í gegnum þingið er nauðsynlegur Bandaríkjun
1 skyndi, skellir sjkollaeyrum um til þess að standa við
við yfirlýstum vilja meiri-j skuldbindingar sínar við her-
hluta þjóðarinnar og ætlar að nám Þýzkalands, né heldur
hindra, að máíið verði lagt hvort samningurinn hefur
undir úrskurð þjóðarinnar i með sér hlutleysisbrot gagn-
ipeð þjóðaratkvæðagreiðslu. j vart öðrum þjóðum, er geti
Svona starfsaðferðir eru brot dregið ísland inn í hernaðar-
á öllum réttarreglum okkar i aðgerðir, ef svo illa skyldi
þjóðfélags, brot á öllu lýð- j fara, að stríð skylli á. — Af
ræði og anda stjómarskrár-J hverju stafar þetta? Vannst
styrk sinn til að knýja fram
s'nn skilning. Þegar smáþjóð
semur við stórveldi, er henni
lífsnauðsyn, að samningurinn
sé skýr, vegna þess að ef
hann er tvíráður, þá hefur
sá sterki alltaf betri aðstöðu
til þess heldur en sá veiki,
að knýja fram sinn skilning,
þann skilning, sem honum er
hagstæður. Þannig er að-
staðan milli Bandaríkjanna
og Íslands. Ef við getum ekki
í samningum við Bandaríkin
byggt rétt okkar á skýlausu
og greinilegu samningsákv.
er hætt við, að við neyðumst
til að fallast á óhagstæðar1
skýringar hins sterka. Þetta
hefði átt að gefa Ólafi Thors
tilefni til þess að gæta ýtr-
ustu varfærni í samningsgerð
inni og leggja á það megin-
áherzlu, að gera öll ákvæði
samningsins þannig, að ekki
væri hægt að skilja þau á
annan veg, en þann, sem til
var ætlazt. í stað þessa geng
ur Ólafur til samningsgerðar
innar í fullkomnu alvöruleysi
enda er samningurinn frá
upphafi til enda svo óljós, ó-
greinilegur og tvíræður, að
slíks munu fá dæmi í milli-
ríkjasamningum.
Eg mun nú með nokkrum
orðum vákja að samningnum
sjálfum: Þegar samningur-
inn var birtur lögðu blöð
þeirra samsærismanna ein-
hliða áherzlu á það í fyrir-
sögnum sínum, að með samn-
ingnum losnaði þjóðin við her
setu Bandaríkjanna og þar
með væri herstöðvamálið úr
sögunni.
í fyrstu gr. samningsins ér
því slegið föstu, að hervernd-
arsamningurinn frá 1941
skuli niður falla við gildis-
töku þessa samnings. Þetta
ákvæði er algerlega óþarft.
því samkvæmt skýlausum á-
arsamningnum er hann þegar
niðurfallinn fyrir löngu síð-
an eða við lok styrjaldarinn
ar. —
Samkv. 2. gr. samningsins
afhenda Bandaríkin Kefla-
víkurflugvöllinn ásamt öllum
óhreyfanlegum mannvirkj-
um. Þetta ákvæði er líka ó-
þarft vegna þess að með
samningi, sem gerðu.r var við
Bandaríkin 1942, eru þau bú
in að skuldbinda sig til að af-
henda ísl. rík.'.sstjórninni þess
ar eignir endurgjaldslaust og
átt-u að gera það, er hervernd
arsáttmálinn féll niður í styrj
aldarlokin.
í 4. gr. samningsins skuld-
binda Bandaríkin sig til að
flytja burt herlið sitt frá ís-
landi innan 180 daga. Þetta
er ennfremur óþarft vegna
þess að samkvæmt hervernd
arsamningnum átti herliðið
að flytjast brott af íslandi
þegar við stríðslokin.
Þessi þrjú atriði, er ég hef
nú talið, sem eru þau atriði,
er blöð samsærismanna hafa
einhliða flaggað framan í ís-
lenzku þjóðina eru einskis
nýt, því að þau eru aðeins
endurtekning á skuldbinding-
um, sem Bandaríkin hafa þeg
ar með skriflegum og greini-
legum samningum tekið á sig
gagnvart Íslendingum, þótt
þau hafi fram til þessa van-
rækt að standa við þær. Þetta
veit enginn betur en sjálfur
forsætisráðherrann, en fyrir
hans tilstilli munu Bandarík
in þó hafa tekið þessi ákvæði
inn í samninginn til þess, að
hann liti út sem tvíhliða
samningur íslendinga og
Bandaríkjanna, en ekki ein-
hliða réttindaafsal af hálfu
íslendinga, eins og hann er í
raun og veru.
í 5. grein samningsins, eins
og hann var lagður fyrir þing
ið, felast þær skuldbindingar
og kvaðir, sem Islendingar
taka á sig Bandaríkjunum til
handa. Þessi grein er svo loð-
in og óljós, að ákaflega er
erfitt að skýra til fulls,
hversu víðtæk hernaðarafnot
hún heimilar Bandaríkjun-
um. Ef orðalag greinarinnar
er athugað gaumgæfilega,
kemur greinilega 1 ljós, að
hún e.r samin einmitt með
það fyrlr augum, að í henni
séu engin skýr takmörk fyrir
því, hver afnot Bandaríkja-
her má hafa af Keflavíkur-
flugvellinum. Þessi ákvæði
bgra líka með sér, að þau eru
samin af Bandaríkjunum eih
um og frá þeirra hendi eru
þau þungamiðja samningsins,
enda hefur Bandaríkjastjórn
ekki viljað breyta þessari
•grein, er hún féllst á ýmsar
t£
breytingar samkvæmt beiðni
Ólafs Thors eftir að í ljós
kom hin mikla andstaða, sem
•er gegn samningnum. Þetta
bendir til þess, að Banda-
ríkjastjórn ætlar þrátt fyrir
önnur ákvæði samningsins,
að hafa frjálsar hendur urn
það sjálf að skýra samning-
inn hvað viðvíkur því, hve
víðtækur afnotaréttur henn-
ar af vellinum má vera.
í fyrstu málsgrein þessarar
greinar eru ákvæði um það,
að Bandaríkjunum skulu
heimil afnot af Keflavíkur-
flugvellinum, fyrir flugför
sín í sambandi við framkv.
þeirrar skyldu, er Bandarík-
in hafa tekizt á hendur og
lúta að herstjórn og
eftlrliti í Þýzkalandi. Síðan
segi.r, að í þessu skyni skuli
stjórn Bandaríkjanna heim-
ilt að halda uppi á flugvellin
um beinlínis e$a á eigin á-
byrgð þeirri starfsemi, þeim
tækjum og því starfsliði, sem
nauðsynlegt kann að vera
til þeirra afnota. Það er
ekkert smáræði, sem felst í
þessu ákvæði, því að Banda
ríkjastjórn á sjálfdæmi um
það, hvað sé nauðsyn henn-
ar. Hún má hafa eins marga
starfsmenn á vellinum og
henni sýnist. Að vísu hefur
forsætisráðherra skýrt frá
því, að Bandarikin teldu sér,
eins og sakir standa, nauðsyn
legt að hafa 600 manns á
vellinum. Þetta e.r að vísu
margfalt hærri ta-la heldur
en nauðsynlegt er til að
stjórna vellinum og start-
rækja hann, en samt sem áð-
ur geta Bandaríkin hvenær
er þeim býður svo við að
horfa, margfaldað þetta
starfslið án þess að íslenzka
ríkisstjórnin geti á nokkurn
hátt hindrað það, því að sam-
kvæmt samningnum er ís-
lenzku ríkisstjórninni ekki
ætlað að meta það, hver sé
nauðsyn Bandaríkjanna í því
efni. Þær fullyrðingar, sem
f.ram hafa verið bornar af
fylgjendum samningsins, að
íslenzk stjórnarvöld geti
með því að neita að veita
landvistarleyfi takmarkaðri
tölu þessa starfsliðs, er slúð-
ur eitt, sem gripið hefur ver
ið til í örvæntingarfullum til
raunum til þess að verja
samningsgerðina. Þá er
Bandaríkjunum samkvæmt
þessu heimilt að senda til
íslands eins margar flugvél-
ar og þeim sýnist, láta þær
•dvelja á íslandi eins lengi og
þeim sýnist og hafa áhafmr
þeirra eins fjölmennar og
þeim sýnist, vegna þess að
í samningnum eru engin á-
kvæði um það, hve margar
Framh. á 7. síðtii