Nýi tíminn - 15.01.1947, Blaðsíða 2

2
NYI TlMINN
Miðvikudagur 15. jan- 1947
Flokksbræðnr Biibos ím >
Missisippi telja lýðræði
ábótavant í Póllanái , R a • . a , a
ÞEGAR kosningar hafa nálgazt
í helztu löndum Balkan- ■
i
skaga og Austur-Evrópu síð-
an stríði lauk, er það segin
saga að utanríkisráðuneyti
Bandaríkjanna fer á stúfana,
sendir stjórn ríkisins orðsend, Það setur engan hroll að ís- j fengið sig fullsadda og b'era ^ ekkert borð, ofn er að jafn-
ingu, þar sem hún er borin lenzkum sjómönnu-m ,þó þeirj ií]ja' greinilega merki þræl*! a miðju gólfi og þar
ýmsum hinum verstu sökum lesi eða heyri talað um-Vinnu j dóms. Fæði togarasjómanna I ver^a skipverjar að þurrka
og sérstaklega um það sak- þræla í Þýzkalandi, því kjör er s.Vo einhæft og svo fjör^! klæði sín, sem sturidum getur
azt, að væntanlegar kosning- þeirra öll og aðbúnaður er efnalaust, að heilsa manna: ver ð alkiæðnaður af tveim-
ar verði ekki lýðræðislegar. svo nauðalíkt að undrun sæt- j þolir það ekk: til lengdar- — !ur til þremur mönnum. A1-
Oft hefur Bevin tekið undir ir. ! Brimsalt rollukjöt eða slepjl'§en£^ f.yrirbær; að allir hafi
þessar ásakanir, og sent fyrir j Til stuðnings því að hér sé J að kjöt ósaltað. þó það sé : ólotnað t einu. Andrúmsloftið
hönd Bretlands samskonar farið með rétt mál, vil ég | bætt upp með mygluðu rúg-1 spillist við þetta, en annars
orðsendingar. j benda á eftirfarandi- — Sam
HVíERGI hafa þessar orðsending- i kvæmt lögurh frá Alþingi eru
togarasjómenn skyldir til að
vinna 16 kiukkustundir í sól-
ar verið hafðar að neinu,
enda 1 rauninni ekki ætlazt
til þess. Bandaríkjaauðvald- arhring alla daga ársins.
inu og Mr. Bevin nægir, ef öll
„Morgunblöð" heimsins gera
þessar ósvífnu orðsendingar
þarf ekki mörg ár til að
beygja lítt harðnaðan ungl-
ing. Fullhraustir menn hafa
Sjómannasunnudaginn líka.
Sextán stunda vinnudagur,
enginn tími til matar, matur
að aðalfrétt á forsíðu og' inn er gle>i3tur á tíu til tólf
leggja útaf þeim. Svo vel hef-) mínútum. Það er að segja
ur tiltekizt fyrir þessar lýð-1 þetta er tíminn frá því menn
ræðishetjur, að við kosning- J fara af dekki og eru komnir
arnar í hverju landinu eftirjþangað aftur. Vinnan sjálf
annað hafa erlendir fréttarit- j er fullkominn þrældómur,
arar frá mörgum þjóðum1 hún er þrotlaust strit við hin
vottað, að þær hafi farið fram! verstu skilyrði, svo sem frost.
með fyllsta lýðræðissniði. — ágjöf, þung og erfið vinnu-
Stundum verður útkoman af föt, lítið pláss og síðast en
mótmælunum svo klaufaleg, eigi sízt, brotsjóa, sem enginn
að mótmælendur verða að at- er ekki þekkir til, skyldi
hlægi, eins og þegar Verka- halda að séu meinlaust fruss.
mannaflokksstjórnin brezka Margir sjómenn eru greini-
hélt því fram um kosningarn- lega merktir eftir þá, sumir
ar í Rúmeníu að þær væru1 eru fingralausir, aðrir hafa
með öllu ófrjálsar vegna yfir misst hönd eða fót og enn
gangs kommúnista. Þegar svo j aðrir hafa týnt lífinu, og það
úrslit kosninganna urðu þau J er nú kannske ekki það
að Sósíaldemókrataflokkur ^ versta- Hitt er verra að ungir
Rúmeníu varð stærsti þing- menn sem fara á þessi skip
flokkurinn, þótti flokksbræðr- ] skuli þrítugir kenna allra
um Mr. Bevins leiðinlegt, að ellisjúkdóma. Sífelld of-
brezka stjómin skyldi hafa þreyta, lélegt og einhæft fæði
lýst kosningunum þannig!
NÚ ER ÞAÐ PÓLLAND sem ut-
anríkisráðuneyti Bandaríkj-
anna snýr sér að með miklar
sakargiftir og m. a. þá ásök-
un að væntanlegar kosning-
ar þar í landi muni ekki
verða lýðræðislegar. Ásakan-
imar eru með svipuðu sniði
og áður, eingöngu ætlaðar til j
áróðurs gegn hinni róttæku
i
ríkisstjórn Póllands. j Niðurlag.
SJÁLFSAGT finnst mörgum, sem Danir
lesið hafa fregnirnar um Bilbo Hafi Moa Martinson verið i-
málið á Bandaríkjaþingi að mynd hinnar frjálsu nútímakonu,
lýðraeðislegar kosningar sé þá var Thit Jensen uppmáluð for
mál sem frekar heyrði undir tíðin í sinni spaugilegustu mynd,
innanríkisráðuneyti Bandarikj — þessar tvær konur áttu ekkert
anna en utanríkisráðuneytið. sameiginlegt nema skaphitann.
Þar er frá því skýrt, að einn Thit var jafnan búin í skart eins
háttvjrtur Bandaríkjaþingmað og drottning: silki og hermilín,
ur hafi náð kosningu með því höfgir, tindrandi baugar á hverj-
móji. að hóta negrunum í kjör um fingri. Þegar hún tók þátt í
dæmi sinu limlestingpm og umræðum, gargaði hún jafnan
jafnvel lífláti ef þeir létu;sjá eins og reið hæna, svopa lítil og
sig nærri kjörstað á kosninga fín eins og hún var, manni var
daginn. Og það er fjarri því ómögulegt að hugsa sér, að þessi
að allur þingheimu'r fyllist vonda kerling væri höfundur sög-
réttlátri reiði yfir ólýðræðis- j unnar, sem Andrés Björnsson las
legum kosningum! Nei, drjúg- ; af svo mikilli mildi í útvarpið í
ur hluti þingdeildarinnar slær fyrravetur. En samt var hún eir.?
skjaldborg um þessa lýðræðis- j konar stjarna þingsins, prinsim
hetju. og málinu er nú frestað . Vilhjálmur var eins og fjósakarl í
brauði og margaríni, verður
'hverjum manni hættulegt til
lengdar. — Matargeymslur
flestra skipa eru litlar og illa
útbúnar, þær eru rakafullar
og loftlausar, matur myglar
því fljótt í þeim og spillist
allur, kjöt, sem kemur frosið
um -borð, er sett í kistu á
bátapalli, kista þessi er óvar-
in fyrir öllu, kjötið þiðnar og
slepjar og er þá um leið óætt.
Annar útbúnaður sjómanna
er hinn versti. íbúð þeirra,
svefnklefinn, er útbúinn með
það eitt fyrir augum að hafa
nógu margar kojur, svo að
ef einhvern tíma skyldi
er ekki kostur. því um ann-
an stað er ekki að ræða til j
þurrkunar á fötum. Þá erj
komið að hreinlætistækjun- \
um- Á þeim togurum sem ég
til þekki er engin handlaug,
og baðker til afnota fyrir há-1
seta eru hvergi til.
Salemi á togara eru þann-
ig útbúin, að heilsu manna
er þar stór hætta búin. Þetta
er venjulega þröngur járn-
skápur aftast í h-valbak skips
ins, og í frostum sem ekki
eru óalgeng á Halamiðum
héla þeir allir innan og eru
þá auk þess að vera viðbjóðs
legir, stórhættulegir heilsu
þykja gróðavænlegt að hafa manna vegna kuldans.
marga menn, þá stæði ekki
á koju handa hinni hraustu
hetju hafsins til að fleygja
sér í eftir sextán tíma strit
við að moka karfa 1 sjóinn
aftur eða þá að skera af hon
um hausinn fyrir ekki neitt
eins og nú tíðkast. Fata-
geymslur eru svo litlar, ef
þær eru þá til, að þær duga
tveimur, þremur mönnum'
Föt fara þar illa vegna
þrengsla, engar skúffur, súð-
in er eintómar kojur upp úr
og niður úr, mjór bekkur
fyrir framan neðstu kojuröð,
Eg hef nú í stuttu máli lýst
kjörum sjómanna, hef aðeins
stiklað á því stærsta, því sem
hefur teygt sig lengst frá
menningunni og faðmast nú
við ómenninguna, réttleysið
og þrældóminn.
En nú á að fara að laga
þetta, segja menn. Jú, satt er
það, að flutt hefur verið fru-m
varp á Alþingi, sem fer í þá
átt að stytta vinnutíma á
togurum úr sextán stundum í
tólf stundir- Því ekki átta
stundir, eins og 1 landi? Af
hverju lengri vinnutíma á
togurum en í landi? Því ekki
sömu lög á sjó og 1 landi?
ALþingismenn ættu að
skýra þetta fyrir sjómönn-
um, því það eru þeir sem búa
til 1-ögin, en ég vil gefa þessa
skýringu — hún er skoðun
fjölda sjómanna: Til þess að
ala allan þann hóp manna,
sem ekkert gerir, þurfa aðr-
ir að vinna fyrir þá. — Til
þess hafa sjómenn þótt
öðrum fremur helzt til falln-
ir, af þeim ástæðum sem nú
skal greina. Þeir eru sjaldan
í landi og geta því ekki sam-
einazt sem aðrar stéttir, þeg
ar á þá er ráðizt. Þegar þeir
eru á sjó, fer allt fram hjá
þeim nema þorskurinn. Þeir
eru forystulausir, og svo hef-
ur langvarandi þrældómur
og þrotlaust strit gert þá
sljóa og trúlausa á kjarabæt
ur þeim til handa. — Loks
má geta þess sem er engan
veginn það veigaminnsta, og
á ég þar við afraksturinn af
vinnu þeirra.
Frumvarp þeirra Hermanns
Guðmundssonar og Sigurðar
Guðnasonar hefur sennilega
sett þingmenn í vanda, að
minnsta kosti er það ekki
orðið að lögum enn.
Sjó-menn geta af þessu séð.
hver hugur Alþingis er í mál
um þeirra. Alþingi er ekki
hið vakandi auga fyrir mál-
efnum sjómanna. Sjómenn
verða því að vekja þingmen.i
ina og feykja 1 burtu hinum
glæsta ljóma. sem vinir
þeirra, heildsalarnir, hafa
sveipað um þá. — Sjó-
menn ættu að hafa það hug-
fast, að- án sjómanna getur
þessi þjóð ekki lifað. Enginn
brennivínsgróði getur bjarg-
að henni, ekki heldur hin
fína stétt, heildsalarnir, þó
þeirra álagning á nauðsynjar
almennings sé nú orðin 90
Framh. á 7. síðv
Jéhamies ár KöÉlnm:
Frá norræna rithöfundaþinginu
um óákveðinn tíma.
EN Á MEÐAN sendir Banda-
saman-burði við þessa andlega
konungamóður, og sjálfri sér trú
Framh- á 6. síðu var hún eina manneskjan, sem
harðneitaði að samþykkja ályk:-
un varðandi kynþátta og trúa’:-
bragða ofsóknir, er þingið send;
Trygve Lie, aðalritara samein-
uðu þjóðanna. Kveikti sér síðan
í stórum vindli.
Þarna var józki rithöfundurinn
Thomas Olesen-Löcken, sem mjög
er tengdur íslandi og var þar
heima í sumar eð leið, einnig
Harry Söiberg, góðvinur sumra
fslandsskálda í Danmörku, nvítu-
fyrir hærum. Þá var ég beðinn
að skiia kveðju til Jakobs Bene-
diktssonar, forstjóia Máls og
menningar, frá Ellen Raae rg
Carl Dumreicher og geri ég það
hér með, — virtust þau ákaít
vilja fá hann aftur til sanw
lands.
Geðþekkur mjög er hinn ungi
höfundur Martin A. Hansei, en
mestur málafylgjumaður af
Dana hálfu virtist mér Ebbe
Neergaard vera, minnti mig ein-
kennilega mikið á myndir af
Dreiser. Hans Kirk, mikill á velli
og sköllóttur, þagði af+ur á móti
eins og steinn og tottaði p’puna
sína, hvað heitt sem ég bað guð
að láta hann taka til máls.
Fyrir utan íslendinga höfðu
Danir fæsta fulltrúa á þinginu,
ekki nema tólf.
Norðmenn
Aftur á móti var sveit Norð-
manna stór og glæsileg., Get ég
ekki nefnt alla, sem mér þótti
þar að kveða. Johan Falkberget
var sá fyrsti, sem ég átti tal við.
Það var eins og að hitta gamlan
vin, hrjáðan í sjón af strangri
reynslu, en þó með undarlegan
æskuroða á vöngum. Hann hrist-
ir mæðulega höfuðið, þegar ég
segi honum frá ást fslendinga á
Bör Börssyni júniór: þv-í miður
hafið þið ekki hitt á mína bezt.u
bók. Eg kvað alla íslenzka unn-
endur Eli Sjursdóttur vita það,
en svona væri það, fólki þætti
ekki alltaf mesta gaman að þvi
bezta.
Gunnar Reis-Anderssen og
Tore Örjasæter bjuggu í sama
gistihúsi og ég og þuldu mér ljóð
sín, þegar vel lá á okkur. Gunn-
ar gaf mér lappahníf, síðan rif-
umst við um stjómmál, en Tore
gamli, sem hafði engan hlut hand
bæran í svipinn til að gefa, sagði,
að eins og sú bjarta dagstjarna
kæmi upp í austri, eins mundi
sól hins nýja tíma renna yfir
heiminn úr hinni sömu átt, og
hann sagði þetta. svo ynjislega,
að málið var þar með útrætt.
Og að skilnaði stakk Guðbrands-
dælingurinn lítilli bók að Laxdacl
ingnum, það var kvæðasafnið
Elvesong.
í norska hópnum voru einnig
einu hjónin á þessu þingi, ham-
ingjusöm eins og fuglar á kvisti,
Haldis Moren og Tarjei Vesaas,
hún eitt af beztu ljóðskaldum
Norðmanna, hann meðal fremstu
skáldsagnahöfunda þeirra. Mað-
ur kom aldrei svo nálægt þessum